TOWARZYSTWO NAUKOWE KATOLICKIEGO UNIWERSYTETU LUBELSKIEGO Prace Wydzia�u Nauk Spo�ecznych 77 ISTNIEJE OD ROKU 1934 JAK �WIATA MNIEJ WIDZI ZABURZENIA WIDZENIA A JAKO�� �YCIA Pod redakcj� Piotra Olesia, Stanis�awy Steuden i Jerzego Toczo�owskiego Lublin Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Recenzent Prof. drhab. Leszek Szewczyk Redaktor ksi��ki Alicja Penar ;'<.;.? Projekt ok�adki Adam Mizeracki Sk�ad komputerowy ']} ,?�; Gra�yna Francuz Praca powsta�a w ramach programu badawczego Zaburzenia widzenia i ich leczenie a poczucie jako�ci �ycia (1 H01F 042 18), realizowanego w Katedrze Psychologii Klinicznej i Osobowo�ci KUL, pod kierunkiem dra hab., prof. KUL Piotra Olesia, finansowanego przez Komitet Bada� Naukowych � Copyright by Towarzystwo Naukowe KUL 2002 ISBN 83-7306-083-9 : TOWARZYSTWO NAUKOWE ^KATOLICKIEGO UNIWERSYTETU LUBELSKIEGO : ul. Gliniana 21, 20-616 Lublin 1, skr. poczt. 123 tel. (0-81)525-01-93, tel./fax (0-81) 524-31-77 e-mail: tnkul@kul.lublin.pl http://www.kul.lublin.pl/tn/ Dzia� Marketingu i Kolporta�u, tel. (0-81) 524-51-71 Zak�ad Us�ug Poligraficznych �Tekst" S.C., ul. Wsp�lna 19, 20-344 Lublin SPIS TRE�CI Piotr OLE�, Wprowadzenie...................................... 9 Cz�� I: PSYCHOMEDYCZNA PROBLEMATYKA ZDROWIA I CHOROBY Jerzy TOCZO�OWSKI, Pawe� Klonowski, Za�ma, jaskra i choroba z�zowa..... 15 1. Za�ma . . .............................................. 15 2. Jaskra................................................ 20 3. Choroba z�zowa ........................................ 24 Stanis�awa STEUDEN, Z psychologicznej problematyki zdrowia i choroby .... 27 1. Zagadnienia wst�pne ..................................... 27 2. Obraz choroby.......................................... 29 3. Zmaganie si� z chorob� ................................... 31 4. Wp�yw choroby na psychospo�eczne funkcjonowanie osoby.......... 35 Piotr OLE�, Jako�� �ycia w zdrowiu i chorobie ....................... 37 1. Poj�cie jako�ci �ycia...................................... 37 2. Jako�� �ycia jako przedmiot bada� ........................... 38 3. Jako�� �ycia w chorobie ................................... 40 Cz�� II: ZABURZENIA WIDZENIA I ICH LECZENIE A POCZUCIE JAKO�CI �YCIA Piotr OLE�, Poczucie jako�ci �ycia u chorych z zaburzeniami widzenia: koncepcja bada� .......................................... 45 Maria Ole�, Stanis�awa Steuden, Pawe� Klonowski, El�bieta Chmielnicka--Kuter, Tomasz Gajda, Ma�gorzata Puchalska-Wasyl, Ma�gorzata Sobol--Kwapi�SKA, Metody badania jako�ci �ycia i psychospo�ecznego funkcjonowania chorych z zaburzeniami widzenia ....................... 51 1. Skale subiektywnej oceny jako�ci widzenia..................... 51 2. Kwestionariusz Poczucia Jako�ci �ycia Schalocka i Keitha .......... 52 3. Kwestionariusz Poczucia Jako�ci �ycia - wersja dla dzieci.......... 54 4. Inwentarz Radzenia Sobie w Sytuacjach Stresowych CISS Endlera i Parkera ............................................. 56 5. Inwentarz Sposob�w Radzenia Sobie przez Uczni�w SCSI Ryan--Wenger ............................................. 58 6. Skala Samooceny SES Rosenberga ........................... 58 7. Inwentarz Poczucia W�asnej Warto�ci SEI Coopersmitha ........... 60 8. Skala Samowiedzy wed�ug Sherwooda........................ 61 9. Inwentarz Stanu i Cechy L�ku STAI Spielbergera ................ 62 10. Inwentarz do pomiaru l�ku u dzieci STAIC Spielbergera........... 63 11. Skala Poczucia Beznadziejno�ci HS Becka...................... 63 12. Skala Pesymizmu dla dzieci HPLS Kazdina .................... 64 13. Skala Osamotnienia LS Russella............................. 65 14. Skala Osamotnienia dla dzieci CLS Ashera..................... 66 15. Test Niedoko�czonych Zda� RISB Rottera ..................... 67 16. Rysunek Twarzy Ludzkiej................................. 67 Piotr Ole�, Stanis�awa Steuden, Maria Ole�, Pawe� Klonowski, Pacjenci z zaburzeniami widzenia: charakterystyka wybranych grup ........... 69 Pawe� Klonowski, Maria Ole�, Anna Pietrzak, Ocena jako�ci �ycia i stanu psychicznego chorych: procedura badania ........................ 77 1. Badanie lekarskie........................................ 77 2. Badanie psychologiczne ................................... 79 Zbigniew SIENKIEWICZ, Metody statystycznej analizy danych ............. 83 Cz�� III: ZABURZENIA WIDZENIA A POCZUCIE JAKO�CI �YCIA - ANALIZA WYNIK�W BADA� Stanis�awa Steuden, Maria Ole�, Ma�gorzata Puchalska-Wasyl, Psychologiczne charakterystyki os�b z zaburzeniami funkcji wzrokowych - aspekty strukturalne i dynamiczne ................................... 87 1. Strukturalne i dynamiczne aspekty poczucia jako�ci �ycia........... 87 2. Radzenie sobie ze stresem ................................. 91 3. Poziom samooceny.......... 4. Poczucie beznadziejno�ci ..... 5. Poczucie osamotnienia ....... 6. Nasilenie stanu i cechy l�ku . . . 7. Obraz siebie przed i po leczeniu Piotr Ole�, Maria OLE�, Poczucie jako�ci �ycia u pacjent�w'chorych na za�m� ................................................ 1. Ostro�� wzroku i jako�� widzenia a poczucie jako�ci �ycia ........ Dodatkowe choroby a jako�� �ycia ......................... Poczucie jako�ci �ycia przed i po operacji za�my ............... Psychiczne funkcjonowanie chorych przed i po operacji za�my ..... Zmienne koresponduj�ce z poczuciem jako�ci �ycia ............. W kierunku psychologicznych uwarunkowa� zmiany w poczuciu jako�ci �ycia............................................... Wyznaczniki jako�ci �ycia w za�mie - podsumowanie............ 2. 3. 4. 5. 6. 7. 94 95 96 97 98 101 101 105 106 109 110 114 118 Stanis�awa Steuden, Poczucie jako�ci �ycia u pacjent�w chorych na jaskr� . 121 1. Psychologiczne wyznaczniki jako�ci �ycia u os�b chorych na jaskr� . . . 122 2. Psychologiczne charakterystyki chorych o zr�nicowanej ostro�ci widzenia............................................. 127 3. W kierunku poszukiwania psychologicznych korelat�w jako�ci �ycia . . 129 4. W kierunku uwarunkowa� poczucia jako�ci �ycia u os�b chorych na jaskr� ............................................... 132 5. Wyznaczniki jako�ci �ycia w jaskrze - podsumowanie............ 136 Piotr OLE�, Radzenie sobie ze stresem i depresja a jako�� �ycia w chorobie . 139 1. Style radzenia sobie ze stresem a jako�� �ycia .................. 139 2. Styl radzenia sobie ze stresem a zmiana w poczuciu jako�ci �ycia .... 145 3. Depresja a poczucie jako�ci �ycia ........................... 149 Maria OLE�, Psychologiczna problematyka choroby z�zowej u dzieci i doros�ych ............................................ 1. Procedura badania i charakterystyka pacjent�w leczonych z powodu zeza ............................................... 2. Poczucie jako�ci �ycia i psychologiczne funkcjonowanie dzieci z chorob� z�zow�............................................. 3. Strategie radzenia sobie ze stresem u dzieci z chorob� z�zow� ..... 4. Poczucie jako�ci �ycia i koncepcja siebie u dzieci przed i po operacji . 153 . 153 . 156 . 159 . 164 5. Ocena jako�ci �ycia u dzieci przed i po operacji zeza w �wietle danych jako�ciowych.......................................... 168 6. Psychologiczna interpretacja i opis rysunku twarzy badanych dzieci . . 171 7. Poczucie jako�ci �ycia i psychologiczne funkcjonowanie doros�ych leczonych z powodu zeza................................. 175 Cz�� IV: PROBLEMY PACJENT�W Z ZABURZENIAMI WIDZENIA ORAZ MO�LIWO�CI ODDZIA�YWA� KOREKCYJNO-TERAPEUTYCZNYCH Piotr Ole�, Stanis�awa STEUDEN, Jerzy TOCZO�OWSKI, W kierunku wyja�nienia psychospo�ecznego funkcjonowania os�b z zaburzeniami widzenia ..... 191 1. Psychologiczny wymiar przewlek�ych chor�b narz�du wzroku ....... 191 2. Jako�� widzenia a jako�� �ycia .............................. 195 3. Uwarunkowania poczucia jako�ci �ycia u chorych na za�m� i jaskr� . . . 197 4. W kierunku specyfiki psychologicznego funkcjonowania w chorobie . . . 200 5. Ku syntezie: poczucie jako�ci �ycia u chorych z zaburzeniami widzenia . 202 6. Ograniczenia przeprowadzonych bada�........................ 206 7. �O wy�sz� jako�� �ycia" - mo�liwo�ci oddzia�ywa� prozdrowotnych . . 208 Andrzej JUROS, Aktywno�� w�asna a poczucie jako�ci �ycia u os�b z zaburzeniami widzenia: system wsparcia spo�ecznego i samopomoc........... 215 1. Od wizji terapeutycznej do wsp�lnotowej ...................... 218 2. Rehabilitacja ........................................... 220 3. Aktywno�� osoby i spo�eczno�ci ............................. 221 4. Samopomoc............................................ 223 5. Profesjonali�ci a samopomoc................................ 225 6. Samorz�d lokalny .........................."............. 226 Bibliografia................................................. 229 Aneks . . .................................................. 241 PIOTR OLES WPROWADZENIE Wzrok pe�ni zasadnicz� funkcj� w �yciu cz�owieka. Za po�rednictwem zmys�u wzroku przyjmujemy najwi�cej informacji z otoczenia i na ich podstawie tworzymy obraz �wiata. W treningu wielu umiej�tno�ci, wykonywaniu r�nych czynno�ci czy pracy w .licznych zawodach wzrok jest wi�� niezb�dny i niezast�piony, a w�r�d najpopularniejszych rozrywek i przyjemno�ci, kt�rych obecno�� rzutuje na nasz� ocen� jako�ci �ycia, wymieni� mo�na zw...
marzena_kaszowska