filozofia przeglad b skrotowy.doc

Filozofia – (fileo – miłują, sofia – mądrość) – umiłowanie mądrości; królowa nauk; ma 2,5 tys lat.

Działy filozofii:

1.      Metafizyka – (ontos – byt) – nauka o tym, co istnieje, wizja człowieka nt rzeczywistości

2.      Epistemologia – (epistoł – wiedza) – sztuka poznania, granice ludzkiej wiedzy

3.      Etyka – (etikos – zwyczajowy) – czym jest dobro, co jest moralnie dobre a co złe, charakter opisowy

4.      Estetyka – czym jest piękno, działalność estetyczna, dzieło sztuki

5.      Filozofia polityczna (społeczna) – czym jest państwo, jaki jest najlepszy ustrój społeczny, jak żyć we wspólnocie

FILOZOFIA STAROŻYTNA

Jońscy filozofowie przyrody – pytanie o ARCHE – skąd wziął się świat:

·         Tales z Miletu

(ur. około 625 p.n.e.) – 1 Arche – woda; uważany za pierwszego filozofa, zadał pytanie „skąd wziął się świat” – z wody, tam gdzie nie ma wody nie ma życia

·         Anaksymander z Miletu

(ur. około 610 p.n.e.)  – 2 Arche – bezkres; uczeń Talesa, stawia hipotezę – świat wziął się z bezkresu; on dedukował, nie tylko obserwował

·         Anaksymenes z Miletu

(ur. około 560 lub 586 p.n.e.) – 3 Arche – powietrze; oddech jest życiem; bezkresność powietrza

·         Heraklit z Efezu

4 Arche – ogień; szkoła starożytna, joński filozof

„Nie można wejść dwa razy do tej samej rzeki” – nie ma stałości w świecie

„Człowiek jest i nie jest zarazem”

„Stałe jest tylko to, że wszystko się zmienia”

·         Demokryt z Abdery

(ur. około 460 p.n.e.) – świat składa się z atomów; istnieje tylko ruch i atomy; pierwszy materialistą i mechanistą; dusza składa się z atomów; nacisk powietrza na atomy

·         Pitagoras

(ur. około 580 p.n.e.) – świat wziął się z liczby; dusza jest uwięziona w ciele; wprowadził pojęcie filozofii; dualizm duszy i ciała; Pitagorejczycy – sekta religijna – chcieli uwolnić duszę od ciała; symbolika liczb; interesowali się muzyką – oczyszcza duszę

·         Sokrates

(ur. w 469 p.n.e.). – intelektualizm etyczny – człowiek mądry jest z konieczności człowiekiem dobrym; on nie pisał tylko rozmawiał; metody rozmów Sofistów – elenktyczna (zbijanie argumentów rozmówcy, absurd myśli), Sokratesa: majenktyczna (zmuszanie do myślenia, „wyciąganie z głowy rozmówcy jego mądrości). Zginął bo: psuł młodzież i nie szanował bogów państwowych → miał proces o herezję DAJMONION – sumienie, duch opiekuńczy – „kazał” mu chodzić po mieście i rozmawiać

„Wiem, że nic nie wiem”

·         Platon

głosił idealizm – są byty materialne, które są ideami i jest ich nieskończenie wiele; metafora jaskini – metafora przeniesienia; życia ma zmierzać ku prawdzie; ludzie są niewolnikami zmysłów; słońce jest metaforą prawdy, którą nazywamy IDEĄ – świat idei jest światem wiecznym, bytem pierwotnym; matematyka – idealny świat

„Kto nie zna matematyki ten niech tutaj nie wchodzi” (na drzwiach akademii platońskiej)

SZKOŁA SOFISTÓW – brali pieniądze za nauki

Empiria – doświadczenie to poznanie świata, prawdy; Sofiści nie chcą być filozofami tylko nauczycielami

·         Protagoras

nie ma prawdy dla wszystkich takiej samej; człowiek jest w Centrum

Konwencjonalizm – życiem ludzkim nie rządzą prawdy tylko konwencje (przyzwyczajenia, upodobania);

Praktycyzm – jedna prawda jest lepsza od innej, pod warunkiem że jest skuteczniejsza.

Relatywizm - nie ma jednej prawdy – wszystko zależy od kultury, konwencji

„Człowiek jest miarą wszechrzeczy”

·         Gorgiasz

(ur. około 487 p.n.e.) - dyskurs jako narzędzie perswazji.

„Nic nie istnieje, niczego nie ma. Nawet gdyby istniało. To nie dałoby się tego pomyśleć, Nawet jakby dało się to pomyśleć, to nie dałoby się tego powiedzieć.”

FILOZOFIA POLITYCZNA

Państwo Platona – koncepcja ekonomiczna Platona

był pesymistą – jest coraz gorzej na świecie

Utopia – miejsce, którego nie ma; państwo utopijne czyli komunizm, są kasty, nie ma wolności;

Platon walczy z:

1.              demokracją (demos – lud) – tu kumulują się niewiedza, kłótnie; zabieranie dzieci rodzicom

2.              równością – Platon mówi że jesteśmy równi i nie jesteśmy równi

3.              wolnością – wolność całkowita jest niebezpieczna; ludzie są ograniczeni prawem, kulturą, obyczajami, obowiązkami, pracą

Harmonia duszy z rozumem daje sprawiedliwość; najlepszy ustrój na świecie to: arystokracja mądrości – tam gdzie rządzą ludzie mądrzy;

Kasta: filozofowie/żołnierze/rzemieślnicy.

Dwa ideały Platona:

1.      dobro wspólne jest ważniejsze niż dobro prywatne

2.      ideał służby dobru wspólnemu, aby robić coś dobrze należy mieć najwyższe kompetencje

Państwo na model duszy – cześć duszy: rozumna/polityczna/zwierzęca

Cnoty Platona:

1.      mądrość

2.      męstwo

3.      opanowanie żądzy i instynktów,

·         Arystoteles

realista – uważa świat za realny; doktryna złotego środka – jako środek do osiągnięcia szczęścia; gdy nie da się zastosować tej doktryny należy unikać skrajności, np:

zuchwałość – odwaga – tchórzostwo

skąpstwo – oszczędność – rozrzutność

pochlebstwo – przyjaźń – wrogość

lenistwo – pracowitość – pracoholizm

Ma własną szkołę (liceum); wymyślił terminy i sklasyfikował nauki – powołał do życia: logikę, ekonomię, historię nauki, mineralogię, geografię, fizykę; jego pisma zaginęły po śmierci

STOCIY (chyba nie omawiani)

·         Cyceron

·         Marek Aureliusz

SZKOŁA EPIKURYJCZYKÓW (czyli HEDONISTYCZNA)

·         Epikur

hedonik (z gr. hedone) – przyjemność – cel w życiu to uzyskać przyjemność czyli szczęście.

I. Lęki Epikura:

1.      przed Bogiem – Epikur nie lubił religii, Bóg jest szczęśliwy i wieczny

2.      przed śmiercią

3.      przed cierpieniem – intensywne cierpienie jest krótkie

II. Przyjemność:

→ mądrość

→ sprawiedliwość

→ piękno

→ cnota

→ filozofia

→ przyjaźń

→ rozum

Nie zawsze każdego cierpienia się unika i każdego szczęścia próbuje; są przyjemności, które rekompensuje cierpienie; Epikur zachęca do ascezy, żyje samą radością wrodzoną

„Najwięcej przyjemności ma ten, kto ma najmniej potrzeb”

„Komu nie wystarcza mało, temu nic nie wystarczy”

„Największym bogactwem jest samowystarczalność”

„Nie można żyć przyjemnie, nie żyjąc w sposób mądry, rozumny i sprawiedliwy”

Inne:

„Póki my istniejemy, nie ma śmierci, pojawia się śmierć – nie ma nas”

„Nie może być szczęśliwy człowiek, który się lęka”

„Bóg jest szczęśliwy i wieczny”

„Ludzie bądźcie szczęśliwi”

„Jedynym dobrem jest przyjemność, a jedynym złem jest przykrość”

FILOZOFIA CHRZEŚCIJANSKA

Patrystyka (z gr. patres) – ojcowie kościoła; Scholastyka – (łac. schola) - szkoła

·         Św. Augustyn

Patrystyk – ojciec kościoła,

Teodycea – obrona dobroci Boga (po to uczymy się filozofii)

Rozumowania św. Augustyna:

1.      rzeczy dobre się psują, a rzeczy złe nigdy się nie psują; zło jest to brak dobra

2.      świat najlepszy z możliwych jest taki, gdzie jest dobro, ale ono się psuje; to że człowiek czyni zło jest winą grzechu pierworodnego; człowiekowi potrzebna jest łaska do zbawienia; łaska jest za darmo; KREACIO EX NIHILO – Bóg stworzył świat z niczego. Bóg jest dobry, nie odpowiada za zło; człowiek przyczynia się do zbawienia dobrymi uczynkami

3.      predystynacja – przeznaczenie; przekonanie, że los pośmiertny człowieka jest z góry ustalony;ludzie dzielą się na potępionych i zbawionych (dwa państwa – ludzi i Boga – one się ścierają); niewielu zostaje zbawionych

Grzechy wg św. Augustyna:

1.      pycha

2.      nieczystość

3.      ciekawość

„Wejdź w samego siebie, we wnętrzu człowieka mieszka prawda”

„Niespokojne jest serce moje, dopóki nie spocznie w Tobie [Bogu]”

„Kochaj i rób, c...