Twórcą homeopatii był lekarz i odkrytą przez siebie metodę leczenia udostępnił lekarzom. Wymaga ona dogłębnego poznania, popartego odpowiednim medycznym przygotowaniem zawodowym - tak stanowi obecnie prawo większości państw UE.
Teksty zamieszczone na tej stronie przeznaczone są dla lekarzy i to oni wraz ze swoimi pacjentami przyjmują na siebie odpowiedzialność za stosowane formy terapii. Dla innych strona ta jest wyłącznie informacyjna, gdyż samoleczenie metodą homeopatyczną może skutkować pogorszeniem stanu zdrowia. Spotęgowane środki lecznicze muszą być indywidualnie dobieran e wyłącznie przez lekarza
Obecnie homeopatia jest zwalczana przez świadomych i nieświadomych platoników i kartezjanistów z tego samego powodu, dla którego odrzucano myśl św. Tomasza jako opartą na filozofii Arystotelesa a nie Platona.Jest to w istocie spór o wizję człowieka, spór pomiędzy tymi, którzy nie widzą żadnego głębszego związku i możliwości wzajemnych oddziaływań pomiędzy duszą i ciałem, oraz tymi, którzy, jak Arystoteles i św. Tomasz, tenże związek dostrzegają. Dodajmy, iż kościół katolicki opowiedział się w tym sporze po stronie św. Tomasza, a więc i całej tradycji intelektualnej, z którą był on związany.
O. Stefan Norkowski OPdominikanin, lekarz medycyny, bioetyk
.Sposób leczenia polegający na zastosowaniu bardzo małych dawek leków celem pobudzenia sił obronnych organizmu jest ostatnio przedmiotem zainteresowania naukowców na całym świecie. Ostatnio publikuje się coraz więcej badań klinicznych prowadzonych zgodnie z procedurami GCP i ICH, które były wykonywane metodą podwójnie ślepej próby na odpowiednio dużej grupie pacjentów, w kilku ośrodkach. Część z tych badań udowadnia, że efekt leków homeopatycznych jest znacząco większy niż placebo. Prof. dr hab. Elżbieta Dernałowicz-Malarczyk
Zjawiska przyrodnicze ilustrujące działanie homeopatii
Niektóre fakty historyczne
1884- Hugo Schultz - Uniwersytet w Graiswaldzie - rozcieńczony roztwór weratryny jest użyteczny w leczeniu salmonellozy. W wyższych stężeniach weratryna wywołuje objawy choroby gastrycznej u ludzi.
1887- Hugo Schulz - Uniwersytet w Graiswaldzie - liczne toksyny przyśpieszają metabolizm grzybowy w niskich stężeniach, ale hamują go w wysokich.
1888 - Hugo Schulz i Rudolf Arndt - podstawowa odpowiedź organizmu na wysokość dawki jest dwufazowa (powszechnie znane prawo Arndt-Schulza).
1943 - CM Southam i J Ehrlich - Uniwersytet w Idaho - ekstrakt z kory czerwonego cedru podwyższa grzybowy metabolizm w niskich dawkach ale hamuje przy wyższych - zjawisko stymulacji procesów przez niskie stężenia oraz hamowanie przez wysokie stężenia zostało nazwane HORMEZą (od greckiego hormesis = pobudzać).
HORMEZA - historia
Król Pontu Mitrydates,- rozcieńczone trucizny chronią przed otruciem.
Paracelsus - różnica w wielkości dawki decyduje o efekcie biologicznym.
Jörg (1825) - kamfora w małych dawkach stymuluje OUN, w wysokich hamuje.
Boecker (1856) - powtórzył te wyniki na większej ilości różnych substancji i podważył zasadę linearności w układzie dawka-skutek.
Wpływ dawki znamy dzis jako prawo Arndta-Schultza (1888).
Townsend i Luckey - propozycja ß-krzywej dla opisania efektu hormetycznego; hormeza radiacyjna i pojecie hormoligozy.
Calabrese i Baldwin - hormeza jako zjawisko nadkompensacji (adaptacji) o niewyjaśnionej naturze, skatalogowanie ponad 3000 eksperymentalnych dowodów na aktywność hormetyczną.
Stebbing - hormeza jako zaburzenie homeostazy poprzez uruchomienie mechanizmów niespecyficznego stymulacyjnego efektu działania rozcieńczanej substancji.
Pojęcie hormezy
HORMEZA to odmienna odpowiedź komórki (organizmu) na wpływ substancji: toksycznej w wysokich dawkach oraz stymulującej po rozcieńczeniu. Proces rozcieńczania nie wymaga potencjonowania.
Wg Luckey'a bardziej uniwersalnym określeniem jest HORMOLIGOZA, którą należy rozumieć jako efekt odwrócenia procesu biologicznego pod wpływem rozcieńczania. W tym ujęciu hormeza jest częścią hormoligozy.
Wg Bastide, Oberbauma, Rozmana i Doulla termin HORMEZA może być użyty wyłącznie w odniesieniu do substancji lub wpływów zewnątrzpochodnych i nie można go łączyć z homeopatią.
Szkoła angielska (British Faculty of Homeopathy) traktuje zjawisko hormezy jako podstawowe dla oddziaływań homeopatycznych.
Odmienny efekt oddziaływania niskich dawek w porównaniu do wysokich nie został jednoznacznie wyjaśniony naukowo.
Lek. med. Marek Lorenc
Medycyna oparta na faktach naukowych(EBM) a homeopatia
Prof. dr hab. Elżbieta Dernałowicz-Malarczyk Hormeza - odpowiedź komórek na niski poziom metali ciężkich
Lek. med. Marek Lorenc Prospektywne badania obserwacyjne w homeopatii
Lek. med. Marek Lorenc Medycyna oparta na faktach naukowych (EBM) a homeopatia
Samuel Hahnemann jako jeden z pierwszych w historii medycyny przeprowadzał doświadczenia na zdrowych ochotnikach i prowadził systematyczną obserwację już w XIX w. Owocem tych badań jest współczesna homeopatyczna próba patogenetyczna (HPT - Homeopathic Pathogenetic Trial, homeopatyczna próba lekowa, homeopatyczne badanie leku hbl) z grupą kontrolną placebo.Pomimo pionierskich zasług Hahnemanna i jego następców dla rozwoju badań klinicznych historia medycyny akademickiej do dziś posądza homeopatię o brak podstaw naukowych od samych początków jej istnienia.Od kilkunastu lat świat medyczny uznaje nową koncepcję oceny wiarygodności i doniesień naukowych tzw. Medycynę Opartą na Faktach (Evidence-Based Medicine, EBM)
Nurt EBM stał się wręcz nową filozofią uprawiania medycyny, nowym paradygmatem. Powstały liczne towarzystwa naukowe EBM, czasopisma, książki elektroniczne, itp.
Większość autorytetów medycznych zarówno klinicystów, jak i menedżerów służby zdrowia, utożsamiających się z EBM dość szybko zaczęło stawiać znak równości między EBM a wynikami badań RCT (radomizowane badania kliniczne z podwójnie ślepą próbą z placebo - patrz niżej), jednocześnie całkowicie odrzucając dane pochodzące z badań nieeksperymentalnych. Stawiano znak równości między brakiem dowodów skuteczności danego postępowania w aspekcie kryteriów statystycznych i dowodem braku takiej skuteczności.Dzięki czemu skutecznie prowadzono do wyeliminowania doświadczenia klinicznego i intuicji z procesu podejmowania decyzji.
Filozofia i praktyka medyczna oparta o EBM miała na celu przede wszystkim zapewnienie chorym jak najlepszej opieki. W założeniach miał to być proces podejmowania decyzji w medycynie, a nie oderwany od życia proces oceny publikacji naukowych. Jako główny element wprowadzono jasno opisaną hierarchię wiarygodności danych, która miała być pomocą w rzetelnej ocenie. Jak doświadczenie poucza hierarchia stała się jedynie zachętą do powielania wymienionych błędów, a przede wszystkim do wybiórczego używania języka utożsamianego z EBM (metaanaliza, NNT, analiza ekonomiczna, wytyczne postępowania itd.) do osiągania celów zupełnie nie związanych z EBM.
Osoby zajmujące się kształtowaniem standardów EBM w Polsce postrzegają ograniczenia metody i powyższe niedoskonałości. Właśnie dzięki ich uważnej obserwacji środowiska medycznego język polski znów pokazał ewolucję myśli EBM:
· "praktyka dyktowana przez wiarygodne i aktualne publikacje" (termin z początku lat 90.);
· "praktyka oparta na wiarygodnych i aktualnych publikacjach" (termin z 1998 r.);
· "praktyka biorąca pod uwagę wiarygodne i aktualne publikacje" (rok 2000).
Obecnie w EBM wszystkie poniższe elementy muszą być wzięte pod uwagę:
· doświadczenie kliniczne,
· dane naukowe (hierarchia),
· system wartości (indywidualny i społeczny).
Korzystając z badań nad ustawicznym kształceniem współczesna wiedza i praktyka w krytycznym ujęciu nurtu EBM znajdzie uznanie dopiero za kilka lub kilkanaście lat.
Hierarchia dowodów naukowych zgodna z EBM:
· metaanalizy badań z randomizacją (metaanalysis);
· badania z randomizacją (randomised controlled trial - RCT);
· badania eksperymentalne z grupą kontrolną bez randomizacji;
· badania kohortowe (cohort study);
· badania kliniczno-kontrolne (case-controlled study);
· badania przekrojowe (cross sectional study);
· opis przypadku (case report) lub serii przypadków (case series).
Należy podkreślić, że podstawowe założenia medycyny opartej na faktach zostały również docenione przez medyczne towarzystwa homeopatyczne, ośrodki uniwersyteckie i szpitale prowadzące badania naukowe.Język EBM stał się dziś "językiem kongresowym" w medycynie. Stąd standardy badań w homeopatii musiały zostać dostosowane do współczesności (homeopatyczna próba patogenetyczna, HPT i inne patrz poniżej)
HML a hierarchia dowodów naukowych
W nurcie HML możemy odnaleźć wiele badań zgodnych z EBM, nie rzadko nawet lepiej przygotowanych metodologicznie (patrz badania szwajcarskie).Najwyżej w hierarchii EBM odnajdujemy metaanalizę badań z randomizacją RCT z podwójnie ślepą próbą z placebo określane jako tzw. złoty standard.Również w nurcie HML posiadamy tego rodzaju badania. Jednak z założenia takie opracowania są ukierunkowane na tzw. model zorientowany na chorobę-jednostkę kliniczną (disease-centered medicine). Stąd złoty standard EBM z założenia nie może być zastosowany do rzetelnej oceny homeopatycznej metody leczenia jako wysoce zindywidualizowanej i zorientowanej na pacjenta (patient-centered medicine).Niezwykle trudno przystosować wyniki badań RCT do świata rzeczywistego, do realnego pacjenta w gabinecie lekarskim. Są one przeprowadzane na wybranych grupach ochotników np. z jedną jednostką kliniczną. Każdy klinicysta przyzna, że wielu pacjentów zgłasza się "do lekarza" z więcej niż z jedną chorobą.Dla medycyny zorientowanej na pacjenta (PCM) stosuje się inne metody badawcze np. kliniczne badania obserwacyjne (Clinical Outcome Surveys).
Mimo to od 1991 roku opublikowano 5 metaanaliz i każda z nich stwierdza dodatnie i ściśle określone działanie wobec placebo. Nie oznacza to bynajmniej, że wymienione poniżej metanalizy są przychylne dla HML. Bez wątpienia niezbędne są dalsze badania.
1. Kleijnen J, Knipschild P, ter Riet G. Clinical trials of homoeopathy. Br Med J 1991; 302: 316-23.
2. Boissel JP, Cucherat M, Haugh M, Gauthier E. Critical literature review on the effectiveness of homoeopathy: overview of data from homoeopathic medicine trials. Homoeopathic Medicine Research Group. Report to the European Commission. Brussels 1996, 195-210.
3. Linde K, Melchart D. Randomized controlled trials of individualized homeopathy: a state-of-the-art review. J Alter Complement Med 1998;4: 371-88.
4. Cucherat M, et al. Evidence of clinical efficacy of homeopathy. A meta-analysis of clinical trials. Eur J Clin Pharmacol 2000; 56: 27-33.
Poniżej przytaczam również metaanalizy dotyczące poszczególnych problemów klinicznych - kolejno biegunka u dzieci, katar sienny, pooperacyjna niedrożność jelit, reumatoidalne zapalenie stawów:
1. Jacobs J, Jonas WB, Jimenez-Perez M, Crothers D. Homeopathy for childhood diarrhea: combined results and metaanalysis from three randomized, controlled clinical trials. Pediatr Infect Dis J 2003; 22: 229-34.
2. Lüdtke R, Wiesenauer M. A meta-analysis of homeopathic treatment of pollinosis with Galphimia glauca. Wien Med Wochenschr 1997; 147: 323-7.
3. Barnes J, Resch K-L, Ernst E. Homeopathy for postoperative ileus? A meta-analysis. J Clin Gastroenterol 1997; 25: 628-33.
4. Jonas WB, Linde K, Ramirez G. Homeopathy and rheumatic disease. Rheum Dis Clin North Am 2000; 26: 117-23.
Należy tu przytoczyć również metaanalizę z metaanaliz E. Ernst`a i metaanalizy pochodzące z The Cochrane Library, które nawet nie wykazują istotnej statycznie przewagi efektu HML nad placebo i podkreślają brak rzetelnych dowodów oraz konieczność przeprowadzenia dalszych badań zarówno RCT, jak i obserwacyjnych. I nawet w tak krytycznych przeglądach systematycznych w przypadku Oscillo stwierdza się prawdopodobieństwo skuteczności wymagające dalszego potwierdzenia w badaniach.
Ernst E., A systematic review of systematic reviews of homeopathy. Br J Clin Pharmacol. 2002 Dec;54(6):577-82
1. Kassab S, van Haselen R, Fisher P, McCarney R. Homeopathy for adverse effects of cancer management. (Protocol) The Cochrane Database of Systematic Reviews 2004, Issue 3. Art. No.: CD004845. DOI: 10.1002/14651858.CD004845.
2. McCarney RW, Linde K, Lasserson TJ. Homeopathy for chronic asthma. The Cochrane Database of Systematic Reviews 2004, Issue 1. Art. No.: CD000353. DOI: 10.1002/14651858.CD000353.pub2.
3. Mccarney R, Warner J, Fisher P, Van Haselen R. Homeopathy for dementia. The Cochrane Database of Systematic Reviews 2003, Issue 1. Art. No.: CD003803. DOI: 10.1002/14651858.CD003803.
4. Vickers AJ, Smith C. Homoeopathic Oscillococcinum for preventing and treating influenza and influenza-like syndromes. The Cochrane Database of Systematic Reviews 2004, Issue 1. Art. No.: CD001957. DOI: 10.1002/14651858.CD001957.pub2.
5. Smith CA. Homoeopathy for induction of labour. The Cochrane Database of Systematic Reviews 2003, Issue 4. Art. No.: CD003399. DOI: 10.1002/14651858.CD003399
Kolejne przeprowadzane metaanalizy prowadzą do takich samych wniosków (z założenia błędnych metodologicznie - patrz j.w.): braku wystarczających dowodów na skuteczność homeopatii (tu w opiece pacjentów nowotoworowych). Ostatnie badanie poniżej.Milazzo S, Russell N, Ernst E., Efficacy of homeopathic therapy in cancer treatment. Eur J Cancer. 2005 Dec 20;
Przy braku rzetelnych, jednoznacznych wyników badań typu metaanaliza kolejnym etapem procesu EBM w hierarchii jest analiza RCT (pojedyncze randomizowane próby kontrolowane) - przykłady dobrej jakości badań klinicznych poniżej:
1. Matusiewicz R. The effect of a homeopathic preparation on the clinical condition of patients with corticosteroid-dependent bronchial asthma. Biomed Ther 1997; 15: 70-4. - Badanie przeprowadzone w Polsce.
2. Reilly D, Taylor MA, Beattie NGM, et al. Is evidence for homoeopathy reproducible? Lancet1994; 344: 1601-6.
3. Fisher P. An experimental double-blind clinical trial method in homoeopathy. Use of a limited range of remedies to treat fibrositis. Br Homeopath J 1986; 75: 142-7.
4. Bell IR, Lewis DA, Brooks AJ, et al. Improved clinical status in fibromyalgia patients treated with individualized homeopathic remedies versus placebo. Rheumatology 2004; 43: 577-82.
5. Ferley JP, Zmirou D, Adhemar D, Balducci F. A controlled evaluation of a homoeopathic preparation in the treatment of influenza-like syndromes. Br J Clin Pharmacol 1989; 27: 329-35.
Kolejnym etapem są obserwacyjne badania kliniczne. Bardzo obiecująca wydaje się ostatnia praca podsumowujące 6 lat systematycznej obserwacji w brytyjskich uniwersyteckich przyszpitalnych przychodniach NHS (Narodowej Służby Zdrowia). Było to badanie przeprowadzone na 6554 uczestnikach z przewlekłymi chorobami. Ocena pacjentów została dokonana podczas pierwszej konsultacji i kolejnych w 7 stopniowej skali Likerta. Z całkowitej liczby 6554 pacjentów 70,7% (n = 4627) odnotowało pozytywne zmiany z czego 50.7% (n = 3318) odnotowało poprawę w leczeniu (+2) lub więcej(+3). HML przyniosła znaczącą statystycznie i klinicznie poprawę u pacjentów z szerokim spektrum chorób przewlekłych.Spence DS, Thompson EA, Barron SJ. Homeopathic treatment for chronic disease: a 6-year, university-hospital outpatient observational study. J Altern Complement Med. 2005 Oct;11(5):793-8.
Inne badania obserwacyjne
Wykazują skuteczność interwencji homeopatycznej w kolejnych stanach klinicznych: bóle głowy, ostre zapalenia ucha środkowego, zespół nadpobudliwości psychoruchowej. z zaburzeniami uwagi (ADHD) u dzieci, dolegliwości ucha i dróg oddechowych włącznie z alergiami oraz niepłodność u mężczyzn (poniżej).
1. Muscari-Tomaioli G, Allegri F, Miali E, et al. Observational study of quality of life in patients with headache, receiving homeopathic treatment. Br Hom J 2001; 90: 189-197.
2. Frei H, Thurneysen A. Homeopathy in acute otitis media in children: treatment effect or spontaneous resolution? Br Hom J 2001; 90: 180-182.
3. Frei H, Thurneysen A. Treatment for hyperactive children: homeopathyand methylphenidate compared in a family setting. Br Hom J 2001; 90: 183-188.
4. Riley D, Fischer M, Singh B, et al. Homeopathy and conventional medicine: an outcomes study comparing effectiveness in a primarycare setting. J Altern Complement Med 2001; 7: 149-159.
5. Gerhard I, Wallis E. Individualized homeopathic therapy for male infertility. Homeopathy 2002; 91: 133-144.
6. Programm Evaluation Komplementärmedizin - Schlussbericht Bern, 24.4.2005
Badania weterynaryjne
Skuteczność homeopatycznych środków leczniczych w weterynarii całkowicie obala efekt placebo:
1. Williamson AV, Mackie WL, Crawford WJ, Rennie B. A study using Sepia 200c given prophylactically postpartum to prevent anoestrus problems in the dairy cow. Br Homoeopath J 1991; 80: 149-56.
2. Enbergs H. Preventive treatment with homoeopathic remedies for fertility disorder reduction in high performance cows post partum. Ganzheitliche Tiermedizin 2000; 14: 16-20.
3. Merck von CC, Sonnenwald B, Rollwage H. Investigations of treatment of acute bovine mastitis with homeopathic drugs. Berl Munch Tierarztl Wochenschr 1989; 102: 266-72.
Koszt - skuteczność
Ważkim argumentem są również badania kliniczne tzw. cost-effectivness. Po pierwsze spadek ilości sprzedawanych leków konwencjonalnych (sic!):
1. Swayne J. The cost and effectiveness of homoeopathy. Br Homeopath J 1992; 81: 148-50.
2. Feldhaus HW. Cost-effectiveness of homoeopathic treatment in a dental practice. Br Homeopath J 1993; 82: 22-8.
3. Frenkel M, Hermoni D. Effects of homeopathic intervention on medication consumption in atopic and allergic disorders. ...
madziewicz