Wiktor Woroszylski Niezwyk�e przygody Don Kichota z La Manczy wed�ug Miguela Cervantesa de Savedry na nowo opowiedziana przez Wiktora Woroszylskiego Wydawnictwo �Tower Press� Gda�sk 2001 Rozdzia� pierwszy, w kt�rym nie mieszkaj�c, bo i po c� mieliby mieszka�, pojawiaj� si� bohaterowie ksi��ki: Don Kichot i Sanczo Pansa Przez skwar, od jasnego nieba do rudej roli jak na sznurze wielkie pranie sztywno rozwieszony w powietrzu, przez skwir ptactwa polnego, przez ojczystej ziemi skwierczenie na przyrody i dziej�w gor�cej blasze, jedzie, kolanami chudymi chude boki rumaka swego Rosynanta �ciskaj�c, bohaterski rycerz Don Kichot. Ju� niebawem dowiecie si� o nim wi�cej, w pierwszym zdaniu za� o to tylko chodzi�o, �eby wjecha� Don Kichot w �w skwar i skwir, i skwierczenie, i zarazem pierwszy �lad na tej bia�ej przedtem kartce zostawi�, i przejecha� dalej, a wy � by�cie oczy zaciekawione na rycerza unie�li i czekali, co te� go spotka. Jedzie, chudy i d�ugi, spiczasto�ci� kolebi�cej si� w siodle postaci widnokr�gi okr�g�e k�uj�c, z Rosynantem jak on ko�cistym niemal jedno�� tworz�c, niezmo�ony Don Kichot, ju� niem�ody, nim wyruszy� bowiem w sw� drog�, do rycerskiej doli sposobi�c ducha lat strawi� wiele, jedzie wi�c nasz bohater, oby B�g mu sprzyja� i Wszyscy �wi�ci! Par� krok�w za nim, na osio�ku brzuchem pow��cz�cym po ziemi, Don Kichota giermek, Sanczo Pansa jak miech p�katy, wypuk�o�ci� kszta�t�w mn�c i t�amsz�c prost� krech� drogi, w skwar ten sam, a jakby nie tak doskwieraj�cy, wje�d�a, w skwir ten sam i skwierczenie, by�cie jego tak�e dojrze� zd��yli, bo� i o nim dowiecie si� wnet co niemiara, a na razie � byle go dojrze�, jak za panem swoim walecznym pierwszy �lad na bia�ej zostawia karcie. Jad� obaj, nieroz��czni w tej opowie�ci i w pami�ci �wiata, r�ni tacy, �e trudno o wi�ksz� r�no��, nie do pomy�lenia wszelako � Don bez Sancza, Sanczo bez Dona. Don Kichot, chudy i d�ugi, niczym tyka grochowa ku g�rze pnie si�. Sanczo Pansa, bulwiasty ziemniak, bruzdy si� trzyma. Don Kichot, srebrny k�os wybuja�y, wiatr ko�ysze nim, �eby tylko nie z�ama�! Sanczo Pansa, na� przyziemna, z p�drakami ledwie-ledwie pe�zn�ca, nie pop�dzisz jej, nie przep�dzisz! Jeszcze mo�na do drzew por�wna� obydwu: Don Kichota do topoli w b�yszcz�cym he�mie, Sancza � do przysadzistej oliwki, my�my nie zwyczajni takiego drzewa, lecz w Hiszpanii oliwka, co wody prosi niewiele, w twardy grunt korzenie wbija czepliwe, owocem za� mi�sistym, cho� drobnym, bez sknerstwa darzy, tam oliwka � jak s�siad znany od dziecka, niebogaty, szary, ale zaradny, on nie zginie i z nim nie zginiesz. Jad�, nieroz��czni, rycerz i giermek, rycerz przodem, giermek, jak przystoi, par� krok�w za nim, w g�rze niebo rozpostarte jasno�� rozlewa, w dole � ko�skich i o�lich kopyt b�bnienie w sk�r� ziemi napi�t�, a przed nimi � niewiadome przygody. Rozdzia� drugi, w kt�rym wszyscy �miej� si� z szale�stwa Don Kichota, autor za�, cho� powinien si� z tego cieszy�, ma uczucia mieszane W naszych czasach nie ma ju�, niestety, b��dnych rycerzy. W czasach, w kt�rych �y� i w�drowa� Don Kichot, te� ich ju� w�a�ciwie nie by�o, i dlatego wytykano Don Kichota palcami, i rysuj�c palcem k�ko na czole �miano si� do rozpuku. Kiedy m�wi� o czasach Don Kichota, mam na my�li te czasy, w kt�rych nie�miertelne �ycie jego pocz�o si� w wyobra�ni cz�owieka imieniem Miguel de Cervantes Saavedra i niezwyk�e przygody Don Kichota przez tego� Cervantesa po raz pierwszy opisane zosta�y w dw�ch grubych ksi�gach. Ja jestem tym, co opowiada wam je na nowo kilka wiek�w p�niej w czasach zupe�nie innych, maj�cych jednak z tamtymi przynajmniej tyle wsp�lnego, �e w nich tak�e nie ma b��dnych rycerzy. Mo�e zreszt� nie tylko tyle, ale na razie nie b�dziemy si� w to wdawali. Miguel Cervantes de Saavedra urodzi� si� w po�owie szesnastego stulecia w Alcala de Henares, ma�ej mie�cinie na p�noc od Madrytu, jako jedno z siedmiorga dzieci niezbyt zamo�nego szlachcica (po hiszpa�sku � zapami�tajcie to s�owo � hidalga), paraj�cego si� medycyn�. Kiedy by�em w Hiszpanii, odwiedzi�em Alcala de Henares, a w nim � stoj�ce po dzi� dzie� domostwo pana doktora, z wewn�trznym podw�rkiem, na kt�rym ro�nie drzewo figowe i wod� orze�wiaj�c� darzy niewielka studnia. W pokojach obejrza�em stare meble i inne przedmioty � i wiecie, co uderzy�o mnie tam najbardziej? ��ka � bo u�wiadomi�em sobie naraz, jacy mali i drobni musieli by� ludzie, kt�rzy w nich sypiali. Je�eli tacy byli wsp�cze�ni Don Kichota, c� dziwnego, �e gniewa� ich i �mieszy� mi�dzy innymi wzrost, kt�rym rycerz wybija� si� nad otaczaj�cy go t�umek! Ju� ten wzrost oznacza� musia� dla nich dziwol�ga, odmie�ca... A mo�e Miguel de Cervantes sam by� wy�szy od innych i niema�o si� przez to nacierpia�, i dlatego bohatera swojego obdarzy� tak� postaci�, przenosz�c na niego w�asne upokorzenia i wsp�czuj�c wymy�lonemu bardziej ni� m�g�by sobie �ywemu? Nie dziwi�bym si� wcale, gdyby tak w�a�nie by�o... Ale teraz zbyt nam przecie� pilno do walecznego rycerza i dziwnych jego przypadk�w, by�my chcieli dok�adniej zaj�� si� �yciem, cho� te� niezwyczajnym, tego, kt�ry go stworzy�. Pomijaj�c wi�c wszystko, co by�o przedtem, odnajd�my Cervantesa w momencie, gdy z pobru�d�on� ju� twarz� i siwiej�c� brod�, w du�ym i bardzo pi�knym (wiem, bo tak�e by�em mie�cie Sewilli, lecz, niestety, odgrodzony od wszystkich jego pi�kno�ci, za siedmioma zamkami, za siedmioma troskami, za siedmioma smutkami i nieszcz�ciami, w sewilskim wi�zieniu pi�ra si� chwyta, by w zbroj� rycersk� odzia� i na ko� wsadzi� bohatera imaginacji swojej, jegomo�cia Kichan�, co si� przezwa� by� Don Kichotem... Czemu� to � sam si� sobie dziwi�c, pyta Cervantes � niem�odego ju� i steranego w t� wypraw� �mudn� wysy�am? Czy�by w moim, kt�ry ruszy� si� st�d nie mog�, zast�pstwie mia� przestworem cwa�owa�, od skr�powa� wszelakich wolny, nie podleg�y nawet my�li potocznej, rozs�dn� zwanej, m�j bohater jak ja szalony, lecz inaczej ni� ja � nie wstydz�cy si� swego szale�stwa? I tu nad samym jego uchem g�os si� rozlega, jakby do w�asnego podobny, a inny � nie s�yszany dot�d � g�os Don Kichota: c� s�odszego � m�wi g�os �w � nad w�dr�wk� w poszukiwaniu przygody, nad stawianie czo�a �otrostwu w obronie wd�w, sierot i dziewic napastowanych? Ach, nie! � broni si� przed pokus� Cervantes. � Pisarzowi cel zbo�ny winien przy�wieca�: ku przestrodze i pouczeniu powstaj� dzie�a. I ja te� ucieszn� histori� o Don Kichocie szalonym opowiedzie� pragn�, by rodak�w przed wp�ywem przestrzec, jaki szerz� opowie�ci rycerskie. To one umys�y m�c�, prawu �ycia niewierne, swoim prawem u�udnym na manowce zwodz�... Ledwie wszak�e wypowiada oskar�ycielskie te s�owa, mimowolne westchnienie t�sknoty z piersi mu si� wyrywa: ile� ja im odda�em nocy, jak s�ucha�em ich g�osu... I jakby tylko czeka� na t� chwil� s�abo�ci, metaliczny g�os ksi�gi rycerskiej, w mieczy jasne szcz�kanie oprawny, przybywa z oddali: daj�c ci miecz, przyjmuj� ci� do stanu rycerskiego � huczy � kt�ry nie uznaje �adnej pod�o�ci. Pami�taj o tym, rycerzu, �e kiedy przyjdzie ci walczy�, a pokonany przeciwnik b�aga� b�dzie o lito��, wys�uchaj go, prosz�, i z zimn� krwi� nie zabijaj... Wzburzony Cervantes wstaje z zydla i zaczyna chodzi� po celi. Wojny, w kt�rych walczy�, staj� mu przed oczyma, l�dowe i morskie � podobnego g�osu, pami�ta, nikt nie s�ysza� w�wczas! Dobijano le��cych, d�onie ucinano bezbronnym, czci kobiecej nie oszcz�dzano... Mo�e kiedy� istnia�o prawo rycerskie, ale� dzisiaj czas nowy � s�awny wiek szesnasty oto ko�ca dobiega, siedemnasty w fanfarach wschodzi � pod�o�� rz�dzi �wiatem i ma�o��, nie uznaje za� jej chyba tylko Don Kichot! I tu w celi samotnej pisarza wrzawa si� rozlega, �miechy, g�osy z wszystkich stron, przekrzykuj�ce si� wzajem: � Ob��kany Don Kichot! � Naczyta� si� tych bredni! � Na uwi�zi, jak psa, trzyma� go trzeba! � Inkwizycji �wi�tej na pr�b� odda�! � Patrzcie, patrzcie, ludzie, na ob��ka�ca! � �miejcie si� z Don Kichota! S� to g�osy wsp�czesnych � i Cervantes chcia�by przy��czy� si� do nich, sam wi�c nie wie dlaczego, miast przyklasn�� og�lnemu weselu, odzywa si� z raptown� pop�dliwo�ci�: � Hola! Nie my�licie chyba, �e ja, autor, razem z wami naigrawam si� z nieszcz�nika! �miejcie si� � po to pisz� t� ksi��k� � ale znajcie miar�, bo wasz g�o�ny triumf mnie mierzi. Odrobina szacunku i wsp�czucia te� nale�y si� rycerzowi. Podnie�cie go z ziemi, zdejmijcie zbroj� strzaskan�, zaprowad�cie do ��ka... I ju� widzi, �e stanowczy rozkaz jego zostaje spe�niony, kto� podnosi Don Kichota, prowadzi go ostro�nie � ach, to� i ja po kilku wiekach to samo widz� � i wy, troch� tylko wyt�cie oczy, te� widzicie, nieprawda�? � jak rycerza we wrota domu jego wprowadzaj�, naprzeciw gospodyni przej�ta ze schod�w zbiega: Matko Mi�osierna! � wo�a. � M�j pan! C� to si� sta�o? Przeczuwa�am bied�, gdy przepad� przed trzema dniami razem z koniem i zbroj�! � Znalaz�em go bez czucia na drodze � poczciwy s�siad klaruje � a gdym spyta�, co mu dolega, o Rodrygach jakowych� i Baldwinach powiada�, ani chybi w gor�czce... � Przywo�ajcie wr�k� Urgand�, aby mi� opatrzy�a i wyleczy�a rany � s�abym g�osem prosi Don Kichot. Gospodyni pot�ne rami� nadstawia, radzi Don Kichotowi, �eby si� opar�, i dorzuca: � Bez tej jakiej� Furkandy poradzimy uleczy� was, panie, byle�cie zechcieli nas s�ucha�. O, przekl�te ksi�gi, kt�re rozum wam pomiesza�y! Ceryantes odk�ada pi�ro i zamy�la si�. Nie zna jeszcze dalszego ci�gu swej opowie�ci, ale jedno wie: �e Don Kichot nie us�ucha tych, co uleczy� go pragn� z rycerskiego szale�stwa, gdyby bowiem us�ucha�, bohater opowie�ci przesta�by istnie�, a i w og�le opowie�ci tej by nie by�o... Rozdzia� trzeci, w kt�rym dowiadujemy si�., co mia� i czego nie mia� Don Kichot, w...
Poszukiwany