Temat zajęć:
Ochrona uprawnień pracowniczych określonych w przepisach prawa pracy.
Ochrona uprawnień pracowniczych
określonych w przepisach prawa pracy.
I. Źródła prawa pracy.
Artykuł 9 k.p. określa katalog źródeł prawa pracy. Katalog ten obejmuje:
1. Ustawowe źródła prawa pracy - źródła powszechnego prawa pracy:
a/ Konstytucja,
b/ ustawy ,
c/ umowy międzynarodowe: traktaty, konwencje MOP,
d/ akty podstawowe: rozporządzenia Rady Ministrów, Prezesa Rady Ministrów
i Ministrów wydawane na podstawie ustaw i w celu ich wykonania.
2. Autonomiczne źródła prawa pracy, szczególne źródła prawa pracy, źródła specyficzne:
a/ układy zbiorowe pracy,
b/ regulaminy pracy,
c/ regulaminy wynagradzania,
d/ porozumienia zbiorowe,
e/ statuty.
Relacjami miedzy powszechnymi a autonomicznymi źródłami prawa pracy rządzi zasada korzyści (uprzywilejowania) pracownika. Oznacza to, że:
a/ postanowienia układów zbiorowych pracy, innych porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów mogą odbiegać w swej treści od przepisów kodeksu pracy, innych ustaw i aktów wykonawczych, pod warunkiem że te postanowienia nie są mniej korzystne dla pracowników od tychże przepisów. Jeśli postanowienia są korzystniejsze dla pracowników od tych przepisów wiążą strony, jeśli natomiast są mniej korzystne są nieobowiązujące, nie wiążą stron.
b/ postanowienia regulaminów i statutów nie mogą być mniej korzystne dla pracowników niż postanowienia układów zbiorowych pracy i innych porozumień zbiorowych. Jeśli są mniej korzystne są nieobowiązujące.
II. Indywidualne i zbiorowe prawo pracy.
1. Indywidualne prawo pracy:
reguluje stosunki pomiędzy pracodawcą a pracownikiem nosząc niekiedy nazwę indywidualnych stosunków pracy.
2. Zbiorowe prawo pracy:
reguluje stosunki pomiędzy organizacjami pracowników a pracodawcami lub ich organizacjami, nosząc niekiedy nazwę zbiorowych stosunków pracy. Ich treścią jest przede wszystkim ochrona praw i interesów pracowników, a także ograniczanie i rozwiązywanie zbiorowych sporów pracy. Zbiorowe prawo pracy obejmuje:
a/ prawo związkowe,
b/ prawo układowe rokowania i układy zbiorowe oraz inne porozumienia zawierane
pomiędzy związkami i pracodawcami),
c/ prawo zbiorowych sporów pracy (spory i strajki),
d/ prawne podstawy działania organizacji pracodawców.
III. Uprawnienia pracownicze wynikające
z ustawowych źródeł prawa pracy.
1. Konstytucja.
1. Konstytucyjne gwarancje dotyczące indywidualnych stosunków pracy:
Konstytucja zapewnia niektóre podstawowe uprawnienia pracownicze, jak:
a/ prawo do minimalnego wynagrodzenia
b/ prawo do wypoczynku,
c/ prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,
d/ zakaz zatrudniania dzieci do lat 16.
2. Konstytucyjne gwarancje dotyczące zbiorowych stosunków pracy:
a/ prawo zrzeszania się w związki zawodowe,
b/ układy zbiorowe pracy,
c/ prawo do strajku,
d/ prawo prowadzenia sporów zbiorowych,
e/ prawo prowadzenia dialogu społecznego.
2. Kodeks pracy.
1. Dział pierwszy- Przepisy ogólne:
- Rozdział I - Przepisy wstępne - Art. 1 - Kodeks pracy określa prawa i obowiązki
pracowników i pracodawców .
- Rozdział II – Podstawowe zasady prawa pracy:
a/ prawo do pracy,
b/ poszanowanie dóbr osobistych,
c/ równe prawa pracowników,
d/ zakaz dyskryminacji,
e/ prawo do godziwego wynagrodzenia,
f/ prawo do wypoczynku,
g/ zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,
h/ potrzeby socjalno-bytowe,
i/ podnoszenie kwalifikacji zawodowych,
j/ zgodność umów i innych aktów z prawem,
k/ tworzenie organizacji,
l/ uczestniczenie w zarządzaniu.
- Rozdział IIa – Równe traktowanie w zatrudnianiu.
- Rozdział IIb – Nadzór i kontrola przestrzegania prawa pracy:
a/ Państwowa Inspekcja Pracy,
b/ Państwowa Inspekcja Sanitarna,
c/ Społeczna Inspekcja Pracy.
2. Dział drugi – Stosunek pracy:
- Rozdział I - Przepisy ogólne
- Rozdział II - Umowa o pracę:
a/ oddział 1 - zawarcie umowy o pracę,
b/ oddział 2 – przepisy o rozwiązywaniu umowy o pracę,
c/ oddział 3 – rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem,
d/oddział 4 – uprawnienia pracownika w razie nieuzasadnionego lub niezgodnego
z prawem wypowiedzenia umowy o prace przez pracodawcę,
e/ oddział 5 – rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia,
f/ oddział 6 - uprawnienia pracownicze w razie niezgodnego z prawem rozwiązania przez
pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia,
g/ oddział 6a- uprawnienia pracodawcy w razie nieuzasadnionego rozwiązania przez
pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia,
h/ oddział 7 – wygaśnięcie umowy o pracę.
- Rozdział IIa - Warunki zatrudnienia pracowników skierowanych do pracy na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej z państwa będącego członkiem Unii Europejskiej.
- Rozdział II b - Zatrudnienie pracowników w formie telepracy.
- Rozdział III - Stosunek pracy na podstawie powołania, wyboru, mianowania oraz
spółdzielczej umowy o pracę.
3. Dział trzeci- Wynagrodzenie za pracę i inne świadczenia:
- Rozdział I - Ustalanie wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń związanych z pracą.
- Rozdział Ia - Wynagrodzenie za pracę.
- Rozdział II - Ochrona wynagrodzenia za pracę.
- Rozdział III - Świadczenia przysługujące w okresie czasowej niezdolności do pracy
- Rozdział IIIa - Odprawa rentowa lub emerytalna.
- Rozdział IV - Odprawa pośmiertna.
4. Dział czwarty – Obowiązki pracodawcy i pracownika:
- Rozdział I - Obowiązki pracodawcy.
- Rozdział II - Obowiązki pracownika.
- Rozdział IIa - Zakaz konkurencji
- Rozdział III - Kwalifikacje zawodowe pracowników.
- Rozdział IV - Regulamin pracy.
- Rozdział V - Nagrody i wyróżnienia.
- Rozdział VI - Odpowiedzialność porządkowa pracowników.
5. Dział piąty- Odpowiedzialność materialna pracowników:
- Rozdział I - Odpowiedzialność pracownika za szkodę wyrządzoną pracodawcy.
- Rozdział II - Odpowiedzialność za mienie powierzone pracownikowi.
6. Dział szósty – Czas pracy:
- Rozdział I - Przepisy ogólne.
- Rozdział II - Normy i ogólny wymiar czasu pracy.
- Rozdział III - Okresy odpoczynku.
- Rozdział IV - Systemy i rozkłady czasu pracy.
- Rozdział V - Praca w godzinach nadliczbowych.
- Rozdział VI - Praca w porze nocnej.
- Rozdział VII - Praca w niedziele i święta.
7. Dział siódmy – Urlopy pracownicze:
- Rozdział I - Urlopy wypoczynkowe.
- Rozdział II - Urlopy bezpłatne.
8. Dział ósmy – Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem.
9. Dział dziewiąty – Zatrudnienie młodocianych.
- Rozdział I -Przepisy ogólne.
- Rozdział II -Zawieranie i rozwiązywanie umów o pracę w celu przygotowania
zawodowego.
- Rozdział III - Dokształcanie.
- Rozdział IIIa - Zatrudnianie młodocianych w innym celu niż przygotowanie zawodowe.
- Rozdział IV - Szczególna ochrona zdrowia.
- Rozdział V - Urlopy wypoczynkowe.
- Rozdział VI - Rzemieślnicze przygotowanie zawodowe.
10. Dział dziesiąty – Bezpieczeństwo i Higiena pracy:
- Rozdział I - Podstawowe obowiązki pracodawcy.
- Rozdział II - Prawa i obowiązki pracownika.
- Rozdział III - Obiekty budowlane i pomieszczenia pracy.
- Rozdział IV -Maszyny i inne urządzenia techniczne-
- Rozdział V - Czynniki oraz procesy pracy stwarzające szczególne zagrożenie dla zdrowia
lub życia.
- Rozdział VI - Profilaktyczna ochrona zdrowia.
- Rozdział VII -Wypadki przy pracy i choroby zawodowe.
- Rozdział VIII -Szkolenie
- Rozdział IX - Środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze.
- Rozdział X - Służba bezpieczeństwa i higieny pracy.
- Rozdział XI - Konsultacje w zakresie bhp oraz komisja bhp.
- Rozdział XII -Obowiązki organów sprawujących nadzór nad przedsiębiorstwem.
- Rozdział XIII - Przepisy bhp dotyczące wykonywania prac w różnych gałęziach pracy.
11. Dział jedenasty Układy zbiorowe pracy:
- Rozdział II - Ponadzakładowy układ zbiorowy pracy.
- Rozdział III - Zakładowy układ zbiorowy pracy.
12. Dział dwunasty Rozpatrywanie sporów o roszczenia ze stosunku pracy:
- Rozdział II - Postępowanie pojednawcze.
- Rozdział III - Sądy pracy.
13. Dział trzynasty Odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko prawom pracownika.
14. Dział czternasty Przedawnienie roszczeń.
15. Dział piętnasty Przepisy końcowe
3. Ustawy i rozporządzenia
Kodeks pracy nie reguluje wszystkich zagadnień należących do przedmiotu prawa pracy. Zagadnienia prawa pracy regulują również inne ustaw i rozporządzenia, do których należą między innymi:
...
mixol24