zdolne dziecko - pierwsza pomocporadnik.pdf - ^ MATERIAŁY edukacyjne - aster10

Marcin Braun  Maria Mach

Zdolne dziecko

Pierwsza pomoc

Marcin Braun, Maria Mach Zdolne dziecko. Pierwsza pomoc

Dość powszechne jest przekonanie, że zdolne dziecko to skarb i „sama radość”.

Jeśli ktoś tej opinii nie podziela, to są to… rodzice i nauczyciele zdolnych dzieci.

Oni najlepiej wiedzą, że oprócz radości, przyjemności i dumy codzienny kontakt

ze zdolnymi przynosi też wiele problemów, wątpliwości i wyzwań. Przez wiele

lat zmagaliśmy się z takimi wyzwaniami, współtworząc program pomocy

wybitnie zdolnym Krajowego Funduszu na rzecz Dzieci. Właśnie dlatego

zdajemy sobie sprawę z wielu, choć z pewnością nie wszystkich, praktycznych

problemów, jakie rodzi kontakt ze zdolnymi. Pisząc poradnik, chcieliśmy przede

wszystkim podzielić się z Państwem tą praktyczną wiedzą.

Istnieje wiele publikacji zawierających teoretyczne ujęcie zagadnienia

zdolności, inteligencji i twórczości dzieci i młodzieży. Ich mnogość odzwierciedla

zresztą do pewnego stopnia mnogość samych teorii. Materia zagadnienia jest

trudna i jak dotąd psychologom i pedagogom udało się uzyskać jednomyślność

jedynie w niewielu kwestiach. z naszych doświadczeń wynika, że osobom na co

dzień pracującym z uczniami zdolnymi bardziej niż spójna teoria i gruntowne

wyjaśnienie zjawiska potrzebna jest praktyczna pomoc, porady i sugestie

odnoszące się bezpośrednio do sytuacji, które napotykają w domu czy w szkole.

Z tą myślą przygotowywaliśmy nasz poradnik. Nie znajdziecie tu Państwo

definicji, teorii ani odwołań do fachowej literatury. Zamiast tego staraliśmy się

zebrać wnioski z naszych obserwacji i doświadczeń. My sami najwięcej wiedzy

wynieśliśmy właśnie z uważnego przyglądania się własnym działaniom i ich

skutkom, z niekończących się rozmów z naszymi podopiecznymi, wspierania ich,

motywowania i pomagania w kłopotach.

Mamy wielką nadzieję, że dzięki temu poradnikowi nasze doświadczenia

choć trochę pomogą Państwu w codziennym kontakcie z waszymi

podopiecznymi, pozwolą lepiej dostrzegać ich problemy, wytrwale towarzyszyć

im w codziennej pracy i razem z nimi cieszyć się z osiągnięć. Bo oczywiście

wszystkie pytania i problemy nie powinny przesłonić nam radości płynącej

z faktu, że zdolne dziecko to skarb.

Marcin Braun, Maria Mach Zdolne dziecko. Pierwsza pomoc

Rozdział 1. Przez rozbudzanie zainteresowań do odkrywania

zdolności

Ciekawość, pierwszy stopień do…

Jest tylko jedna zdolność, bez której uczenie się byłoby niesłychanie trudne,

a może nawet niemożliwe. To zdolność dziwienia się i zadawania pytań, czyli po

prostu ciekawość. Spójrzmy na małe dziecko. Często nie uświadamiamy sobie

nawet, jak wielu rzeczy musi się dowiedzieć i nauczyć. Właściwie wszystko jest

dla niego nowe – nie tylko zjawiska i przedmioty, ale także sam język.

jest jedna zdolność, bez której uczenie się byłoby

niemożliwe: ciekawość

Liczba informacji i umiejętności, które przyswajamy w pierwszych latach

życia, jest imponująca. a przecież zdolności umysłowe dziecka dopiero kształtują

się i rozwijają. Jednocześnie wczesne dzieciństwo to bodaj jedyny okres, który nie

pozostawia po sobie wspomnienia wysiłku związanego ze zdobywaniem

rozmaitych umiejętności. Wszystko, czego się wtedy uczymy, przychodzi nam

stosunkowo łatwo, wręcz niezauważalnie. Dopiero później nauka zaczyna się

kojarzyć z wysiłkiem, obowiązkiem, a często także znudzeniem.

Jednym z najważniejszych czynników odpowiadających za tę dziecięcą

łatwość uczenia się jest właśnie ciekawość. Dla małych dzieci niemal wszystko,

z czym się stykają na co dzień, jest nowe, fascynujące i pełne tajemnic. z czasem

rzeczywistość zaczyna tracić urok niezwykłości, staje się nużąco znajoma

i przewidywalna. Tylko nieliczni zachowują w dorosłym życiu dziecięcą zdolność

do dziwienia się temu, co najbardziej zwykłe i codzienne. Spośród nich wywodzą

się najczęściej wybitni artyści i naukowcy.

Ciekawość a uzdolnienia

Ciekawość nie jest oczywiście tym samym co uzdolnienia, ale jest niewątpliwie

ich bardzo istotną częścią. Druga część to odpowiednia sprawność intelektualna

(lub inna, np. w przypadku uzdolnień artystycznych). To właśnie te zdolności

określamy często mianem wysokiego potencjału lub uzdolnień specjalnych. Są

one konieczne, aby ciekawość przerodziła się w trwałe zainteresowania. z drugiej

strony nawet bardzo wysoki poziom sprawności nie gwarantuje jeszcze, że

obdarzony nią młody człowiek osiągnie wybitne wyniki. Zdolności są w tym

przypadku rodzajem narzędzia, które może zostać użyte do ważnych celów, ale

może też zardzewieć nieużywane.

Marcin Braun, Maria Mach Zdolne dziecko. Pierwsza pomoc

Rolę ciekawości, zainteresowania przedmiotem doskonale ilustrują tytuły

dwóch używanych dawniej zbiorów zadań z matematyki. Wyraźnie trudniejsze

zadania zawierał ten przeznaczony „dla uczniów o zainteresowaniach

matematycznych”, a nie „dla uczniów uzdolnionych matematycznie”.

ciekawość to bardzo istotna część uzdolnień

Zwykle jednak gdy dzielimy ludzi na bardziej i mniej zdolnych, myślimy

tylko o wysokim potencjale. w ten sposób oceniamy jedynie część tej złożonej

całości, która decyduje o tym, z jak bardzo inteligentnym i utalentowanym

człowiekiem mamy do czynienia.

Trzeba pamiętać, że ciekawość i wysoki potencjał są ze sobą nierozerwalnie

związane i uzupełniają się wzajemnie. Niektórzy z nas nadrabiają niezwykłą

sprawnością brak motywacji i dociekliwości („zdolny, ale leniwy”), inni dzięki

swojej determinacji są w stanie osiągnąć bardzo wiele mimo skromniejszych

możliwości intelektualnych.

podtrzymywanie i rozbudzanie ciekawości to główne

zadanie rodziców i nauczycieli

Naszą rolą nie jest uznawanie jednych za gorszych od drugich.

Podstawowym zadaniem nauczycieli i rodziców jest podtrzymywanie

i rozbudzanie naturalnej ciekawości, tak aby każdy młody człowiek na miarę

swoich potrzeb i możliwości mógł poznawać świat.

Czy moje dziecko jest zdolne?

To pytanie często zadają sobie rodzice. Jest ono jednak pytaniem źle

postawionym. Nie ma bowiem specjalnych metod wychowywania dzieci

zdolnych. Rodzice powinni zastanowić się raczej, co robić, aby ich dziecko

rozwijało swoje uzdolnienia – te, które ma. a najlepszym sposobem, by to

osiągnąć, jest właśnie podtrzymywanie ciekawości.

Zaczyna się od najmłodszych lat. Jeśli będziemy cierpliwie odpowiadać na

kolejne „a dlaczego?”, jeśli okażemy zainteresowanie pomysłami dziecka, jego

zabawami, jeśli będziemy czytać mu wartościowe książki, budować razem z nim

z konstrukcje z klocków, to jest duża szansa, że w wieku szkolnym nasze dziecko

zostanie uznane za „zdolne”.

jest to źle postawione pytanie, nie ma specjalnych metod

wychowywania dzieci zdolnych

Warto także korzystać z oferty instytucji specjalizujących się w rozwijaniu

dziecięcych pasji. Ostatnio w wielu miastach powstają eksperymentatoria,

eksploratoria, centra nauki, czyli miejsca, gdzie dzieci mogą samodzielnie

przeprowadzać doświadczenia. Ale także bardziej tradycyjne placówki – muzea,

ogrody zoologiczne, planetaria – służą tu pomocą. Warto zorientować się, czy

organizują lekcje muzealne, pokazy, zwiedzanie z przewodnikiem dla dzieci.

Marcin Braun, Maria Mach Zdolne dziecko. Pierwsza pomoc

Z tych możliwości korzystać mogą także nauczyciele, zabierając swoją

klasę na wycieczkę. Może to przynieść znacznie więcej pożytku niż typowa praca

w szkolnej sali.

Przede wszystkim zaś ani rodzice, ani nauczyciele nie mogą zniechęcać

uczniów do do nauki i rozwijania zainteresowań. Rada „lepiej się pobaw”

udzielona dziesięciolatkowi, który właśnie świetnie się bawi, czytając podręcznik

do gimnazjum, jest nie tylko niezrozumiała, ale przede wszystkim rodzi

w dziecku poczucie, że z jego zainteresowaniami, albo ogólniej z nim samym, coś

jest nie w porządku. Jeśli dziecko słyszy od nauczyciela w trzeciej klasie, że za rok

czekają go trudne i nieciekawe lekcje historii, to raczej nie powita ich

z entuzjazmem. Gdy przy pierwszych kłopotach w tabliczce mnożenia usłyszy

„Masz to po mnie, ja też jestem humanistą i nigdy nie rozumiałem matematyki”

albo „Jesteś dziewczynką, a w matematyce chłopcy są lepsi”, to skorzysta z okazji,

aby przestać się starać.

Zdolny wyłoni się sam

Także w klasie czy szkole nie musimy koniecznie odróżniać uczniów zdolnych od

ich mniej zdolnych rówieśników, żeby następnie każdą z tych grup zająć się

osobno. Zarówno jedni, jak i drudzy potrzebują wielu okazji, by przekonać się, że

świat jest ciekawy i wart zainteresowania.

Zdarza się bowiem często, że uczniowie o bardzo wysokim potencjale nie

zdają sobie sprawy z własnych możliwości i nie szukają okazji do ich rozwijania.

Potrzebują wskazania dziedziny czy zagadnienia, które pozwolą im odkryć

radość i satysfakcję płynącą ze zdobywania wiedzy. z kolei osoby mniej zdolne

będą sobie radziły znacznie łatwiej , jeśli dostrzegą, że nowe wiadomości są

ciekawe i związane z tym, co na co dzień interesuje je w życiu.

nie musimy koniecznie odróżnić uczniów

zdolnych od mniej zdolnych

Z czasem potrzeby jednej i drugiej grupy będą się oczywiście różnicować.

Uczniowie zdolni będą dla podtrzymania ciekawości potrzebowali zadań

trudniejszych i bardziej złożonych, ale także większej samodzielności w ich

rozwiązywaniu oraz w znajdowaniu nowych problemów. Ich mniej zdolni

koledzy będą potrzebowali więcej czasu i być może częstszej pomocy nauczyciela.

Tak jak zbyt łatwe zadania mogą osłabić zainteresowanie najzdolniejszych, tak

mniej zdolni mogą się poczuć zniechęceni, kiedy problemy do rozwiązania będą

zbyt skomplikowane i pracochłonne.

To zróżnicowanie potrzeb i oczekiwań jest oczywiście wyzwaniem dla

nauczyciela. Trzeba tak organizować pracę na lekcji i poza nią, żeby jednych nie

znudzić, a drugich nie zniechęcić. Jest to oczywiście niemożliwe, jeśli nauczyciel

ogranicza się tylko do przekazywania wiadomości – nie da się wygłaszać trzech

różnych wykładów jednocześnie. Na szczęście jest wiele innych form pracy,

angażujących i aktywizujących wszystkich uczniów.

zdolne dziecko - pierwsza pomocporadnik.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: