Historia powstania napojów alkoholowych.pdf

Historia powstania napojów alkoholowych

Otrzymywanie napojów alkoholowych przez fermentację owoców (fig, daktyli, winogron)

było znane, wg badań archeologicznych, prawdopodobnie już ok. 10 tysięcy lat temu, przy

czym najwcześniej w Persji, Chinach i Egipcie. Wiadomości związane z uprawą winorośli

oraz sztuką przyrządzania wina, piwa i miodu pitnego zostały przekazane później przez

handlarzy fenickich do europejskich krajów basenu Morza Śródziemnego, a więc do Grecji

i Rzymu. Wina były już 1000 lat p.n.e. konsumowane nie tylko przy uroczystościach w

świątyniach greckich, lecz również spożywane podczas uczt i biesiad, przeważnie

rozcieńczane wodą, gdyż picie nierozcieńczonego wina było wówczas uważane za

zwyczaj barbarzyński, uprawiany przez Scytów oraz inne dzikie ludy pozbawione kultury.

W Rzymie natomiast wino mieszano z korzeniami, przyprawami i miodem; stąd

przekazano wiedzę winiarską do krajów Europy centralnej.

Wszystkie wytwarzane jeszcze przez wiele stuleci napoje zawierały niewielką ilość

alkoholu (najwyżej ok. 16o), tzn. taką można osiągnąć poprzez samą fermentację.

Dopiero znacznie później, przypuszczalnie w ósmym stuleciu naszej ery, arabscy

alchemicy w Hiszpanii dokonali pierwszej destylacji wina, czyli tzw. palenia wina i

otrzymali napój o wyższej zawartości alkoholu, z którego po przyprawieniu aromatycznymi

substancjami sporządzili tzw. eliksiry, stanowiące najbardziej cenne środki lecznicze.

Sposoby ich produkcji były uważane za największą tajemnicę ówczesnych uczonych,

skrzętnie ukrywaną przez kilkaset lat. Pierwszy opis aparatu destylacyjnego znajduje się

w traktacie o winie napisanym przez prof. uniwersytetu w Montpellier Arnolda de

Villeneuve z końca XIII w. Opisany tam aparat składał się z naczynia ogrzewanego w

piecyku, chłodnicy w postaci rury zanurzonej w beczce z wodą i odbieralnika. Od tego

czasu znana była już w Europie produkcja alkoholu, tzw. wody życia aqua vitae, która

bardzo powoli ulegała ulepszeniu, aż do XIX w., kiedy to powstały nowoczesne aparaty

gorzelnicze i rektyfikacyjne. Pozwalały one na uzyskanie spirytusu rektyfikowanego o

wysokiej mocy i prawie idealnie oczyszczonego z wszelkich ubocznych produktów

fermentacji, nadających surówkom przykry zapach i smak.

We wczesnym średniowieczu alchemicy, medycy i mnisi sporządzali ze spirytusu

wyłącznie eliksiry lecznicze o mniej lub bardziej "cudownych" właściwościach. Napoje

konsumpcyjne, oczywiście zupełnie prymitywne, zaczęto sporządzać w XIV i XV w., a więc

ze słodu jęczmiennego - whiskey w Irlandii, z wina - wypalankę winną we Francji, ze

zboża - gorzałkę w Polsce. Lepsze wyroby zaczęli produkować Włosi w XVI w., dodając

do spirytusu z wina olejki aromatyczne (często olejek różany), wyciągi z aromatycznych

ziół, miód i słodkie wino. Były to słynne na całą Europę rosolisy (Rosoglio), które

uchodziły za najlepsze wówczas i najdroższe trunki alkoholowe, podawane na ucztach

możnych tego świata. Z biegiem czasu powstawały stopniowo w różnych krajach Europy

pierwsze wytwórnie wódek i likierów, specjalizujące się w określonych wyrobach, jak np.

znakomite likiery francuskie Chartreuse, Bénédictine, Anisette de Bordeaux oraz koniaki

w Charente (w XVII w.), likier Maraschino w Dalmacji, likier kminkowy Allasch-Kümmel w

Rydze, Złota Woda w Gdańsku.

W Polsce pędzenie wódki z żyta rozpoczęto w XV w., a w XVI w. było ono już bardzo

rozpowszechnione, o czym świadczy ustalenie specjalnego podatku na gorzałkę. W

Strona 1

Historia powstania napojów alkoholowych

końcu XVIII w. powstała pierwsza fabryka wódek gatunkowych Baczewskiego, a następnie

wiele innych. W Polsce po II wojnie światowej przemysł napojów został upaństwowiony i

był kierowany przez odpowiednie zjednoczenie przemysłowe. W 1991 r. zjednoczenia

zostały rozwiązane, a poszczególne zakłady uzyskały całkowitą samodzielność.

-------------------------------------------------------------

Historia alkoholu

Słowo alkohol pochodzi najprawdopodobniej od którego?z dwóch słów arabskich: al-kuhl

(antymon, delikatny, drobny proszek) lub al-ghoul (zły duch).

W oparciu o badania antropologiczne można stwierdzić, że alkohol towarzyszy

człowiekowi praktycznie od zarania jego dziejów, pełnišc różne funkcje. Poczštkowo służył

jako ?odek wspomagajšcy funkcje fizjologiczne organizmu (np. redukcja bólu, zmęczenia),

psychologiczne (np. redukcja lęku, odprężenie, odhamowanie) i społeczne (np. ułatwienie

kontaktów, integracja, element obrzędów i praktyk religijnych), a z czasem zaczšł pełnić

również funkcje ekonomiczne i polityczne.

Pierwsze napoje alkoholowe powstały, w sposób niezamierzony i przypadkowy, w wyniku

fermentacji winogron (wino) i ziarna jęczmiennego (piwo). Nie sposób jest dzisiaj ustalić

co było pierwsze. Znalezione w piaskach Pustyni Sumeryjskiej tabliczki piktograficzne

wspominajš o konsumpcji ?hmielowego soku? który był, obok chleba, podstawowym

artykułem spożywczym na terenie Mezopotamii. Uprawę winoro?i (a zatem również

tłoczenie wina) zapoczštkowano prawdopodobnie w Azji ?odkowej około 6000 lat p.n.e.

Nieco pó?iej pojawiła się ona w Mezopotamii, Fenicji i w Egipcie. O winie i piwie

wspominajš, zarówno znalezione w Mezopotamii, a pochodzšce z ok. 5000 r. p.n.e., teksty

pisma klinowego, jak i egipskie papirusy pochodzšce z ok. 3500 r. p.n.e. Warzenie piwa

było do? powszechne w starożytnym Egipcie i zyskało rangę podstawowego napitku

mieszkańców tego kraju. Wiadomo też, że wino było popularne na Krecie, a mniej więcej

2400 lat p.n.e. król Krety wprowadził podatek od produkcji tego trunku. W Chinach piwo

wytwarzano z ryżu ok. 4000 lat p.n.e. Z innych przekazów historycznych wiadomo, że

1000 lat p.n.e. winoro? uprawiano już w południowej Grecji i Italii, a ok. IV wieku n.e.

trafiła ona do Europy zachodniej i ?odkowo-wschodniej.

W Polsce winnice pojawiły się prawdopodobnie w XII wieku, ale przez jeszcze wiele lat

(mniej więcej do końca XVI wieku) - ze względu na cenę (najczę?iej importowano) -

podstawowym napojem było piwo. Słowo piwo znaczyło pierwotnie ?apój, to co się pije?

Piwo znane było już w czasach piastowskich, a pierwsze browary powstały przy

klasztorach. Bolesław Chrobry, zgodnie z opisem niemieckiego kronikarza Thiethmara,

zwany był przez Niemców ?ragbier? czyli piwosz. Piwo było też podobno, ulubionym

napojem Leszka Białego, a potem Władysława Jagiełły. W owych czasach piwo

traktowane było jako zwykły napój i piło się go podobnie jak dzisiaj herbatę. Stšd nie majš

żadnego uzasadnienia opinie mówišce o tym, że pijaństwo w Polsce datuje się jeszcze od

czasów piastowskich.

Proces destylacji, umożliwiajšcy uzyskiwanie napojów alkoholowych znacznie

Strona 2

Historia powstania napojów alkoholowych

mocniejszych od piwa i wina, został odkryty pó?iej. Trudno jest jednoznacznie ustalić, kto i

kiedy otrzymał po raz pierwszy czysty alkohol (destylat). Proces destylacji odkrył

prawdopodobnie arabski lekarz Phazes ?było to przed naszš erš. Jest bardzo

prawdopodobne, że znali go już kapłani w starożytnym Egipcie, którzy podczas religijnych

obrzędów zmoczone wodš okrycia głowy polewali alkoholem i podpalali je. Płonšcy

alkohol otaczał głowę ognistš aureolš a widok ten skłaniał ludzi do oddawania kapłanom

czci boskiej. Z przekazów pisemnych wiadomo też, że Arystoteles znał prawdopodobnie

czysty alkohol, uzyskujšc go poprzez gotowanie wysokoprocentowego wina (?ino

palone"). W Europie czysty alkohol pojawił się w VIII w. n.e.

W drugiej połowie XIII wieku francuski profesor Arnold de Villanowa zastosował, po raz

pierwszy w medycynie, alkohol jako ?odek przeciwrobaczy, przeciwbólowy oraz

zapobiegajšcy nudno?iom i wymiotom podczas kołysania statku na morzu.

------------------------------------------------------------------

Historia różnych alkoholi

Historia koniaku

Początki produkcji koniaku datuje się na wiek XVI. W tymże wieku winnice produkowały

tak duże ilości wina, że miały problemy z ich zbytem. Tym bardziej, że niezbyt wysoka

jakość wina nie pozwalała na długi transport trunku. Wtedy to wymyślono, że można je

destylować. Dało to nadspodziewanie dobry efekt i szybko doceniono walory

wzmocnionego alkoholu. Od 1830 roku koniak zaczęto butelkować. Początkowo

transportowany był w beczkach, stąd w większości przypadków konsument nie znał ani

wytwórcy, ani nazwy trunku. Aby zmienić ten stan rzeczy, zaczęto naklejać na butelki

etykiety z nazwą producenta. W tym czasie rozpoczęła działalność większość najbardziej

znanych obecnie producentów koniaku takich, jak: Bisquit założony w 1819 roku w

miejscowości Jarnac przez Aleksandra Bisquita, Hennessy założony w 1765 roku przez

irlandzkiego kapitana, Richarda Hennessy, Martell - pierwotnie własność Anglika z wyspy

Jersey, Otard założona z kolei przez szkockiego arystokratę, Remy, czy Camus, który w

1863 roku wraz z kilkoma producentami wina stworzył olbrzymie przedsiębiorstwo.

Historia brandy

Wysokoprocentowy alkohol otrzymywany w procesie destylacji wina. Za najlepszą brandy

uznawane jest brandy portugalskie, aguardente oraz włoskie arzente. Włoska brandy

powstaje w efekcie destylacji dobrego gatunku win. Zanim trafi do sprzedaży, długo

leżakuje w dębowych beczkach. We Francji brandy produkuje się z najgorszych gatunków

win. Brandy greckie powstaje z wysokoprocentowych win. Jego smak poprawia się

karmelem lub esencjami roślinnymi. Brandy hiszpańskie (aguardiente) w samej Hiszpanii

nazywane jest conac, otrzymywane jest z różnych rodzajów win. Brandy produkuje się też

w wielu innych krajach.

Strona 3

Historia powstania napojów alkoholowych

Historia rumu

Dawniej był to trunek rabusiów, piratów, szmuglerów oraz handlarzy niewolników i przez

stulecia stanowił znaczący towar będący przedmiotem przemytu. Jego historia sięga

czasów antycznych. Rum pochodzi prawdopodobnie z Indii.

Do Europy został przywieziony przez Arabów. W Hiszpanii Maurowie posiadali ogromne

plantacje trzciny cukrowej. Krzysztof Kolumb podczas swojej drugiej wyprawy, zabrał ze

sobą sadzonki trzciny cukrowej. Sadzonki przyjęły się bardzo dobrze w tamtejszym

klimacie. W XVII wieku w rejonie Morza Karaibskiego rozpoczęto bardziej masową

produkcję rumu. Tradycja powiada, że to właśnie na wyspie Barbados zaczęto

produkować rum. Związane jest to z rozkwitem piractwa. Rosnąca popularność rumu,

spowodowała że od 1655 na okrętach Royal Navy dzienne racje piwa zastąpiono rumem.

A w 1740 rum zastąpiono grogiem (mieszanina rumu z wodą). Popularność rumu na

Karaibach szybko rozprzestrzeniła się do kolonialnej Ameryki. Pierwsza amerykańska

destylarnia rumu została stworzona w 1664 na Staten Island (Nowy Jork). Boston

zbudował swoje destylarnie trzy lata później. Duża konsumpcja rumu w Ameryce, a także

zapotrzebowanie na cukier w Europie spowodowały, że było potrzeba więcej rąk do pracy

na Karaibskich plantacjach trzciny. Co, z czasem, doprowadziło do powstania handlu

trójkątnego między Afryką (niewolnicy), Karaiby (trzcina, cukier) i Ameryką (rum). Handel

ten, jako że był dochodowy, doprowadził do tzw. Sugar Act w 1764 r. co z kolei było jedną

z przyczyn rewolucji amerykańskiej.

Historia ginu

Gin - anglosaski rodzaj jałowcówki, to bezbarwny klarowny napój alkoholowy, zajmuje 2.

miejsce po whisky w krajach anglosaskich.Po destylacji zacieru z dodatkiem jagód jałowca

powinien zawierać 35% - 40% alkoholu. Dry gin i London dry gin to jego dwie

najpopularniejsze marki.

Zazwyczaj jest mieszany z innymi napojami, by złagodzić cierpki i gorzki smak. Jest

jednym z najbardziej popularnych napojów alkoholowych używanych do drinków.

Uznawany za alkohol dający się mieszać ze wszystkim, najczęściej z tonikiem, ew. sokiem

(napojem) cytrynowym lub pomarańczowym (tzw. Gin Collins). Natomiast gin wymieszany

z wermutem daje w efekcie Martini.

Gin powstał w XVII w. w Holandii pod nazwą Genever. Popularność zyskał zaś w Anglii,

pod skróconą nazwą Gin, dokąd dotarł głównie za sprawą Wilhelma III. Gin uznawany był

za lek na malarię. Jest znakomitym aperitifem. Początkowo, z racji bardzo liberalnych

przepisów dotyczących wytwarzania, jednoznacznie kojarzony jako najtańszy alkohol dla

najniższych sfer. Renomę zyskał pod koniec XVIII w.

Historia whisky

Whisky pochodzi najprawdopodobniej z Irlandii. Iryjscy mnisi pędzili trunek znany jako

aqua vitae (gaelicka nazwa jest tłumaczeniem z łaciny) już w VII wieku. Była to mikstura

uzyskiwana poprzez destylację produktów fermentacji owoców i używana wyłącznie dla

celów leczniczych: środek przedłużający życie, łagodzenie dolegliwości takich jak kolka,

paraliż, ospa i inne.

W IX wieku, wraz ze słynącymi z misyjnego zapału mnichami z Irlandii, lekarstwo dotarło

do Szkocji. Wzmianki o "wodzie życia" z jęczmienia pojawiają się w połowie XVI wieku.

Strona 4

Historia powstania napojów alkoholowych

Była już wtedy trunkiem, którego znaczenie lecznicze, aczkolwiek doceniane, stanowiło

drugorzędny aspekt coraz większej popularności. Na przełomie XVII i XVIII wieku

parlament brytyjski opodatkował produkcję whisky, co spowodowało spadek legalnej

produkcji. Oczywiście nastąpił jednocześnie wzrost produkcji nielegalnej. Przyczyniło się

to, ze względu na konieczność wytwarzania napoju w niewielkich zakamuflowanych

zakładach, do podtrzymania różnorodności rodzajów i utrzymania tradycyjnych,

przekazywanych z pokolenia na pokolenie w klanach, receptur. Legalnie produkowany w

Irlandii i Szkocji trunek był przeznaczony przede wszystkim na eksport do innych części

Imperium Brytyjskiego. W 1823 znacznie zmniejszono obciążenia podatkowe gorzelników.

W połączeniu z wynalezieniem przez Aeneasa Coffey'a alembiku "patent still" do

destylacji ciągłej, dało to impuls do produkcji whisky na skalę przemysłową. Dla kariery

międzynarodowej trunku zasadnicze znaczenie miała plaga, która nawiedziła francuskie

winnice w latach 80. XIX wieku, co spowodowało znaczny spadek produkcji koniaku. Na

jego miejsce weszła whisky i znaczną część rynku utrzymała do dzisiaj. Wzrost produkcji i

wejście na nowe rynki spowodowały, że coraz większy udział miała whisky kupażowana

(blended). Prymat Szkotów pogłębiła prohibicja w USA. Irlandzka whiskey, produkowana

głównie na amerykański rynek, straciła wówczas głównych odbiorców, a producenci

podupadli. Po zniesieniu prohibicji ich miejsce zajęły wytwórnie szkockie. Być może

dlatego, że rozwój wielkiej produkcji na skalę przemysłową został w Irlandii zahamowany,

irlandzkie gatunki trunku uważane są powszechnie za najszlachetniejsze.

Typologia whisky:

Jako, że whisky produkowana jest w wielu regionach świata za pomocą nieco odmiennych

metod i przy przestrzeganiu odmiennych standardów jakości, przydatne wydaje się

pobieżne chociaż rozeznanie w jej rozlicznych gatunkach. Ze względu na kraj

pochodzenia whisky podzielić możemy na:

* szkockie (uważane niekiedy za odrębny gatunek alkoholu: "Scotch") - produkowane

wyłącznie w Szkocji, w 100% ze słodu jęczmiennego lub jęczmienia, dojrzewające w

dębowych beczkach przynajmiej przez okres trzech lat. Najpopularniejsze gatunki:

Johnnie Walker, Teacher's, The Famous Grouse, Chivas Regal, VAT69, Laphroaig, the

Balvenie, Ballantine's;

* amerykańskie - produkowane wyłącznie w Stanach Zjednoczonych, zarówno z

kukurydzy, jak i żyta, pszenicy oraz jęczmiennego słodu, dojrzewające w beczkach przez

najmniej dwa lata. Dzielą się na bourbony (produkowane w hrabstwie Bourbon w stanie

Kentucky), Tennessee Whiskey (Tennessee), oraz pomniejsze regiony (New Orleans,

Ohio, Pennsylvania). Popularne gatunki: Jim Beam, Elijah Craig, Wild Turkey, Maker's

Mark oraz Jack Daniel's (Tennessee Whiskey).

* irlandzkie - produkowane w Irlandii wyłącznie z jęczmienia i jego słodu, dojrzewające

przez co najmniej trzy lata. Ze względu na historyczne trudności ekonomiczne Irlandia nie

może pochwalić tak bogatym zróżnicowaniem regionalnym swoich whiskey, jak Szkoci czy

Amerykanie, choć trunki z tego kraju oceniane są wysoko przez znawców. W chwili

obecnej rynek irlandzkiej whiskey zdominowany jest przez Irish Distillers (marki: Jameson,

Midleton Very Rare, Redbreast, Powers, Paddy), którego właścicielem jest francuski

koncern gorzelniczy Pernod-Ricard SA. Ze znanych marek jedynie północnoirlandzki

Strona 5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: