Oligofrenopedagogika /Scenariusze

POWIATOWY OŚRODEK EDUKACJI NAUCZYCIELI W JAŚLE

KURS KWALIFIKACYJNY

OLIGOFRENOPEDAGOGIKA II EDYCJA

Zbiór przykładów

scenariuszy zajęć integracyjnych i rewalidacyjno-wychowawczych

z uczniami

niepełnosprawnymi intelektualnie

Opracowanie: mgr Anna Ostalecka,

                            mgr Tamara Okońska

JASŁO 2006

KOMENTARZ

              W ostatnich dziesiątkach lat nastąpiło znaczne zróżnicowanie form i stylu ludzi niepełnosprawnych – dzieci, młodzieży i dorosłych. Bierne, segregacyjne formy egzystencji tych osób przekształcają się w aktywne uczestnictwo w życiu indywidualnym i zbiorowym. Ten kierunek działań określa się powszechnie „integracją”, „integracją w głównym nurcie” lub „życiem w jak najmniej ograniczającym środowisku”.

Integracyjny system kształcenia i wychowania polega na maksymalnym włączeniu dzieci i młodzieży z odchyleniami od normy do zwykłych szkół i innych placówek oświatowych, umożliwiając im – w miarę możliwości – wzrastanie w gronie zdrowych rówieśników. Już Amos Komeński pisał „... szkoła powinna objąć wszystkie dzieci, skoro bowiem do tej samej szkoły uczęszczają dzieci rodziców bogatych i biednych, dziewczęta i chłopcy, starsze i młodsze, to mogą także uczęszczać bardziej i mniej zdolne. Dzieciom słabszym i ograniczonym szkoła powinna poświęcić więcej czasu, wysiłku i troski ...”.

Podstawowym sposobem realizowania idei integracji w edukacji jest tworzenie klas integracyjnych w szkołach i placówkach masowych. Klasa integracyjna jest formą edukacji stworzoną w celu wspólnego nauczania i wychowania dzieci o różnych możliwościach rozwojowych, zakładając konieczność liczenia się z różnorodnością potrzeb i możliwości dzieci oraz rozwinięcia między nimi pozytywnych więzi emocjonalno-społecznych. W związku z czym ta forma edukacji opiera się na szeroko rozumianej indywidualizacji. Szkoły integracyjne włączają do klas szkolnych dzieci z różnymi rodzajami niepełnosprawności. Najliczniejszą jednak grupę stanowią dzieci niepełnosprawne intelektualnie, wśród nich dzieci z pogranicza upośledzenia oraz z upośledzeniem w stopniu lekkim i umiarkowanym. W klasie integracyjnej liczebność uczniów nie powinna przekraczać 20 osób. Stosunek ilościowy między uczniami zdrowymi a niepełnosprawnymi powinien być elastyczny w zależności od stopnia i rozwoju niepełnosprawności. Nie powinno być więcej niż pięcioro dzieci o słabszej kondycji, ale nie mniej niż dwoje. Klasę integracyjną prowadzi dwóch nauczycieli, w tym jeden z przygotowaniem ogólnym, drugi z przygotowaniem specjalnym. Nauczyciel z przygotowaniem ogólnym realizuje ramowe treści, natomiast nauczyciel z przygotowaniem specjalnym dostosowuje zakres treści do możliwości dzieci specjalnej troski. Klasa integracyjna ma być traktowana jako jedna grupa pracująca
w oparciu o jeden i ten sam program nauczania i wychowania. Podczas każdej lekcji nauczyciele powinni dążyć do stworzenia okazji do wspólnej aktywności wszystkich dzieci, ale z drugiej strony powinni dostosować program i metody do możliwości, potrzeb i tempa uczenia się dzieci.

Rewalidacja indywidualna stanowi integralną część edukacji dzieci upośledzonych umysłowo. Dzieci głębiej upośledzone umysłowo nie mogą uczestniczyć w procesie kształcenia i wychowania w klasach integracyjnych i wymagają indywidualnych zajęć rewalidacyjno-wychowawczych prowadzonych przez nauczuciela-terapeutę z przygotowaniem specjalnym. W zajęciach takich często uczestniczą rodzice dziecka. Rewalidacja indywidualna jest blokiem zajęć wspomagających rozwój dziecka: korekcyjnym, kompensacyjnym, usprawniającym.

Dzieci niepełnosprawne intelektualnie charakteryzują się niedołęstwem myślowym i ruchowym oraz szybko następującym zniechęceniem przy działaniu, które wymaga pewnego wysiłku. Dlatego należy dołożyć wszelkich starań, aby stworzyć im warunki kształcenia i wychowania sprzyjające aktywizacji całego organizmu, które pozwalałyby na częste zmiany metod i form zajęć nie odrywając dzieci od zasadniczej linii działania.

Zamieszczone w zbiorze przykłady scenariuszy zajęć są próbą poszukiwań metod i form pracy, które sprostałyby temu trudnemu zadaniu. Scenariusze zajęć są rezultatem naszej długoletniej pracy z dziećmi upośledzonymi umysłowo i stanowią formę wymiany doświadczeń z innymi nauczycielami. Niniejszy zbiór zawiera jeden konspekt szczegółowy do zajęć w klasie integracyjnej dla dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim w I etapie edukacyjnym, który składa się z charakterystyki ogólnej, celów operacyjnych, procedury osiągania celów, toku zajęć uwzględniającego: ogniwa, czynności nauczyciela i czynności uczniów. Ponadto w zbiorze zamieszczonych jest sześć scenariuszy zajęć ( różne etapy edukacyjne ), będących zarysem działań edukacyjnych uwzględniających możliwości rozwojowe i potrzeby uczniów upośledzonych umysłowo w różnym stopniu, zaplanowanych w taki sposób, aby skupiały one zainteresowanie wszystkich uczniów ( po trzy scenariusze zajęć w klasie integracyjnej i zajęć rewalidacyjno- wychowawczych ).

Praca z uczniami specjalnej troski stanowi wielkie wyzwanie dla nauczyciela. Musi on ciągle poszukiwać, modyfikować, doskonalić metody i formy pracy, gdyż nie ma gotowych recept na sukces. Jest to mozolne, długotrwałe działanie, wymagające poświęcenia czasu i zaangażowania emocjonalnego, bogatej wiedzy na temat dziecka niepełnosprawnego intelektualnie oraz intuicji w właściwym postępowaniu z tym dzieckiem.

KONSPEKT

DZIENNEGO OŚRODKA PRACY

Charakterystyka ogólna

I etap edukacyjny, kl. I, oddział integracyjny dla dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim

Prowadzący: nauczyciel z przygotowaniem ogólnym, nauczyciel z przygotowaniem specjalnym

Czas trwania: 4 godziny lekcyjne

Krąg tematyczny: Wiosna na działce.

Temat dnia: Kwiaty na działce.

Cele edukacyjne

·         Uczeń rozpoznaje i nazywa pierwsze kwiaty wiosenne

·         Uczeń rozróżnia kolory i kształty kwiatów

·         Prawidłowo dobiera kolory kwiatów

·         Rozumie potrzebę ochrony przyrody

·         Rozwiązuje proste zadania z treścią- zapisuje i odczytuje działania

·         Umie współpracować w grupie rówieśniczej

·         Bierze udział we wspólnych zabawach

·         Uważnie słucha poleceń nauczyciela

Procedury osiągania celów

Środki dydaktyczne:

1.      Środki proste słowne: zagadki, tekst czytanki, wiersz „Pierwiosnek”, etykiety z nazwami kwiatów wiosennych,

2.      Środki proste wzrokowe: w postaci bezpośredniej naturalne okazy w klasie czyli w środowisku sztucznym)- pierwsze kwiaty wiosenne zebrane na działce; w postaci pośredniej- obrazki i zdjęcia kwiatów, ilustracje do zadań tekstowych, obrazki do kolorowania i wyklejania papierem kolorowym.

Forma organizacji nauczania: dzienny ośrodek pracy.

Metody pracy:

·         Metody asymilacji wiedzy, oparte na słowie- pogadanka, opis, praca z tekstem

·         Metody praktyczne

·         Metody oglądowe- pokaz

TOK ZAJĘĆ

OGNIWA	CZYNNOŚCI NAUCZYCIELA	CZYNNOŚCI UCZNIÓW
1. Zajęcia wstępne	1. Przywitanie z dziećmi.         2. Ustalenia daty.       3. Ustalenie pory roku.       4. Sprawdzenie listy obecności.       5. Przypomnienie wiadomości z poprzedniego dnia: - Gdzie byliśmy wczoraj? - Co tam widzieliśmy? - Jakie kwiaty poznaliśmy?     6. Wprowadzenie do tematu. Odczytanie plątaninki.	Wybrany uczeń puszcza iskierkę. „Iskierkę radości puszczam w krąg, niech dotrze do każdego i wróci do mych rąk”   Uczniowie podają, jaki dzień jest dzisiaj, jaki był wczoraj, jaki będzie jutro.   Uczniowie śpiewają piosenkę „ Wkrótce wiosna”, zabawa rytmiczna przy piosence.   Dzieci zaznaczają swoja obecność na planszy- przyklejają swój znaczek obok swojego nazwiska.     W ogródku szkolnym, na działce. Pierwsze kwiaty wiosenne. Pierwiosnek, krokus, przebiśnieg, zawilec, sasanka.         Uczniowie odczytują hasło:                                         Wybrany uczeń odczytuje hasło „KWIATY WIOSENNE”
2. Obserwacja	1. Obserwacja spontaniczna- dowolna.   2. Obserwacja kierowana. - Zwróćcie uwagę na kolor i kształt płatków kwiatów wiosennych. - Jakiego koloru jest ten kwiatek? - Jak się nazywa?   - A ten kwiatek?     - Zwróćcie uwagę na kształt płatków	Uczniowie oglądają naturalne okazy kwiatów przyniesionych z działki oraz zdjęcia i ilustracje.     Żółty           - Uczniowie przypominają sobie nazwę kwiatka: pierwiosnek.   - Uczniowie porównują kształt zawilca i krokusa.
3. Opracowanie zebranego materiału- kojarzenie w czasie i przestrzeni	1. Nauczyciel przypina w różnych częściach sali napisy z nazwami kwiatów- krokus, zawilec, przebiśnieg.   2. Nauczyciel rozdaje każdemu dziecku etykietkę z narysowanym kwiatkiem.   3. Zabawa ruchowa „Znajdź swoje miejsce”. -Na sygnał biegacie po sali -Na drugi sygnał każdy z was ustawia się w miejscu, gdzie przypięta jest nazwa waszego kwiatka.(po dwóch trzech rundach nauczyciel przenosi nazwy w inne miejsce).	- Uczniowie odczytują poszczególne nazwy najpierw indywidualnie, później zbiorowo.       - Uczniowie przyglądają się otrzymanym etykietkom i odgadują nazwę kwiatka.   - Dzieci biegają po sali, na sygnał ustawiają się pod napisem oznaczającym nazwę ich kwiatków.   - Uczniowie na nowo odszukują nazwę swojego kwiatka.
4. Ekspresja	1. Przypomnienie piosenki „ Wkrótce przyjdzie wiosna”   2. Działanie praktyczne. A teraz będziemy robić wydzierankę kolorowego papieru. Wiecie już, jak to się robi takie prace. Wybierzcie sobie kwiatek, który chcecie wykonać. Pamiętajcie, jakiego koloru są płatki tego kwiatka.   3. Rozmowa na temat wiersza. - Teraz usiądźcie na dywanie i posłuchajcie.(Nauczyciel czyta wiersz „Pierwiosnek”). - O jakim kwiatku jest mowa w wierszu? - Jaki był pierwiosnek? - A kto z was wyklejał pierwiosnka?       4. Rozwiązanie zadania z treścią.   Nauczyciel rozdaje kartki z treścią zadania.                   Teraz przyklejacie kartkę z zadaniem w zeszycie.	- Dzieci śpiewają piosenkę       - Uczniowie wybierają sobie kartkę z narysowanym kwiatkiem wiosennym, odszukują właściwy kolor papieru i zaczynają pracę. Zwracają uwagę na dokładność i estetykę pracy. Po zakończonym zadaniu porządkują swoje stanowisko pracy.         - Uczniowie siadają w kręgu i słuchają wiersza.         - O pierwiosnku   - Pierwiosnek był miły i uśmiechnięty - Uczniowie podchodzą do swoich prac i pokazują pierwiosnki, po czym wracają do swoich ławek.     - Dzieci odczytują treść zadania: „ Na działce zakwitło najpierw 15 pierwiosnków, a potem jeszcze 3 pierwiosnki. Ile pierwiosnków kwitnie teraz na działce?” - Wybrani uczniowie powtarzają treść zadania. - Rozwiązanie zadania przy użyciu konkretów. - Ułożenie i zapisanie działania do zadania, obliczenie, sformułowanie odpowiedzi.     - Uczniowie wklejają kartkę, zapisują rozwiązanie i odpowiedź.
5. Zajęcia końcowe	1. Przypomnienie wiadomości z całego dnia. -Jakie kwiaty wiosenne poznaliśmy?   ...