andragogika.docx

ANDRAGOGIKA – nauka o kształceniu, wychowaniu, samokształceni, samowychowaniu i szeroko pojętej działalności kulturalno – oświatowej osób dorosłych i młodzieży pracującej.

Działy andragogiki

1. andragogika ogólna – zajmuje się przedmiotem andragogiki, celami i analizą w zakresie wychowania dorosłych.

2. teoria wychowania dorosłych – charakterystyka działalności wychowawczej dorosłych, ideałów dorosłych, treści, metod i procesów wychowania. Spełnia 3 funkcje

Diagnostyczną – dostarcza diagnoz dotyczących potrzeb i możliwości wychowania dorosłych.

Organizacyjna – określa warunki organizowania i realizowania tych działań.

Wyjaśniająca – wyjaśnianie procesu rozwoju i  kształcenia ludzi dorosłych.

3. dydaktyka dorosłych – teoria kształcenia formalnego i nieformalnego.

4. teoria pracy kulturalno – oświatowej – dział upowszechniania kultury, obejmuje działania aktywności kulturalnej dorosłych, funkcje społeczno-wychowawczych placówek kulturalno-oświatowych, ruchy społeczno-kulturalne, upowszechnienie czytelnictwa, metodykę pracy kulturalno-oświatowej, diagnostykę potrzeb kulturalno oświatowych.

5. teoria porównawcza systemu oświaty dorosłych – (andragogika porównawcza) bada politykę oświatową i organizacje systemów oświaty dorosłych na świecie. Spełnia 3 funkcje:

Informacyjną – gromadzenie doświadczeń innych krajów.

Interpretacyjną – analiza zgromadzonych faktów i wyjaśnienie ich istoty.

Syntetyczną – formowanie obrazu oświaty dorosłych w skali światowej

6. historia praktyki oświaty dorosłych i myśli pedagogicznej – opracowuje dzieje myśli i doktryn analizuje historyczny rozwój placówek i instytucji oświaty i dorosłych.

ZADANIA ANDRAGOGIKI

- gromadzenie wiedzy o rzeczywistości wychowawczej ludzi dorosłych (jak przebiegają procesy wychowawcze)

- uogólnianie wyników obserwacji  (formułowanie i wyjaśnianie związków i zależności

- dostarczanie wiedzy potrzebnej do racjonalnego przekształcania rzeczywistości wychowawczej

- ustalanie celów i zasad edukacji dorosłych w funkcjonowaniu w związku z rozwojem społeczno-ekonomicznym społeczeństwa.

KIERUNKI PRACY OŚWIATOWEJ

v      Ekstensywny – obejmuje formy masowego oddziaływania, w celu szybkiego przekazania informacji.

v      Intensywny – prowadzi do głębszych wyobrażeń w człowieku dorosłym, rozwija możliwości i postawy twórcze jednostki.

WYCHOWANIE – rozwój postaw, osobowości człowieka (również przez nabywanie umiejętności i wiadomości ) jest to proces świadomy, dokonywany przez ludzi, media, wspólnoty religijne itp.

Wychowanie uczestniczące – odbywa się przy okazji jakichś znaczących sytuacji np. w pracy

Wychowanie celowe - świadome oddziałanie przez wychowawcę na wychowanka mające na celu wytworzenie pewnej zmiany w obrębie jego osobowości.

SAMOWYCHOWANIE- to świadome i dobrowolne dokonywanie zmian kierunkowych własnej osobowości. Na cele kierunkowe składają się poglądy , postawy
1. Funkcja adaptacyjna- dostosowanie się do warunków
2. Funkcja rekonstrukcyjna- podejmujemy samowychowanie nie tylko dla siebie, poprzez postawę i zachowanie oddziałujemy na szerszą grupę ludzi.
Metody samowychowania:
Samoocena, samoanaliz, aprobata, dezaprobata, naśladownictwo

KSZTAŁCENIE-system działań zmierzających do tego, aby uczącej się jednostce umożliwić poznawanie świata, ukształtować własna osobowość, przystosować się do zmian zachodzących w świecie

v      Funkcja właściwa – polega na stałym aktualizowaniu wiedzy i umiejętności w dziedzinie gospodarki, polityki, religii, różnych dziedzin nauki, techniki i sztuki w zakresie nie objętym programem szkoły, a koniecznym do właściwego spełniania obowiązków zawodowych i społecznych. Polega na dalszym kształtowaniu i doskonaleniu świadomych postaw społecznych, stosowania się do stale zmieniających się potrzeb aktywności zawodowej czy społecznej.

v      Funkcja zastępcza – przekazywanie ludziom dorosłym tych wiadomości i ukształtowanie w nich tych umiejętności i dyspozycji , których nie zdobyli w czasie obowiązkowego nauczania szkolnego.

Kształcenie formalne – cele kształcenia ustalone są odgórnie, w toku tego kształcenia uzyskuje się potwierdzenia nabytych kwalifikacji czyli dyplomy i świadectwa.

Kształcenie pozaformalne – celowe formy edukacji dorosłych funkcjonujące poza systemem formalnym. Uczący się sami wybierają sobie formy kształcenia, sami obierają cele. Otrzymuje się jedynie zaświadczenia.

Kształcenie nieformalne – niecelowe, niesystematyczne kształcenie przez całe życie, dzięki codziennym doświadczeniom.

SAMOKSZTAŁCENIE - świadome i dobrowolne dokonywanie zmian w zakresie własnej wiedzy i umiejętności. Samokształcenie to sposób osiągania określonego wykształcenia poprzez cele, treści, metody które osoba sama sobie ustala.

v      autogenne (systematyczne i okazjonalne) – wynika z wewnętrznych potrzeb człowieka

v      heterogenne (fakultatywne i obligatoryjne) – aby podjąć naukę potrzebny jest bodziec zewnętrzny.

-kierownictwo pośrednie- korzystając z podręczników autor wpływa na nas
-kierowanie wspomagane- podejmując samokształcenie zwracamy się o pomoc, ktoś nas nakierowuje
-zupełnie niekierowane- sami ustalamy cele, źródła, metody.
Warunki samokształcenia: motywacja, wstępne przygotowanie intelektualne, znajomość metod i technik samokształcenia, odpowiedni plan pracy, odpowiedni warsztat pracy

Różnice między pedagogiką a andragogiką.

Różnice w motywacji – dziecko ma obowiązek kształcić się , natomiast osoba dorosła chce się uczyć świadomie podejmując decyzję o podjęciu nauki.

Zależność uczeń - nauczyciel – w pedagogice obserwujemy zależność ucznia od nauczyciela, w przypadku osób dorosłych nauczyciel obejmuje rolę trenera, doradcy, ma zachęcać do nauki, inspirować i jedynie wspomagać proces uczenia się.

Doświadczenie uczącego się – dziecko posiada niewielkie doświadczenie, nie może więc na nim polegać. U dorosłej osoby jest ono kluczowym elementem ponieważ dorosły bazuje na tym co już wie i umie, dlatego na zajęciach dla takich osób używa się metod, w których należy wykorzystywać swoje doświadczenie.

Gotowość do uczenia się – dzieci uczą się treści ustalonych w programach nauczania, natomiast dorośli uczą się tego, co jest im potrzebne

Orientacja na uczenie się – stosunek do nauki.

Zadania rozwojowe

Wczesna dorosłość 18-35 rok życia.

-podjęcie i wykonywanie pracy

-założenie rodziny

-prowadzenie gospodarstwa domowego

-wychowywanie dzieci

-udział w życiu społecznym

-zmiana pracy/pozycji/środowiska

-zdarzenia losowe

Dojrzała dorosłość 35-65 rok życia

- branie większej odpowiedzialności za zmiany

-nadanie własnemu życiu pełni, pomoc partnerowi

-kierowanie karierą

-osiągnięcie zamierzonego standardu życiowego

- wspomaganie rozwoju dzieci

-opieka nad starzejącymi się rodzicami

-pogodzenie się z oznakami starości

Starość po 65 roku życia.

- pogodzenie się z nieuchronnością procesu starzenia się

-panowanie nad własnym umysłem, utrzymanie go w sprawności

- sporządzenie bilansu życiowego

-podchodzenie z dystansem do życia, akceptacja śmierci

- pogodzenie się z obniżeniem aktywności fizycznej na rzecz szukania kontaktów z innymi ludźmi.

Postawy przystosowania się do środowiska.

Postawa konstruktywna – osoba stara się być aktywna, otwarta, optymistyczna. Prowadzi aktywność społeczną w różnych sferach życia, pogodzi się ze starością.

Postawa zależna – przerzuca odpowiedzialność na innych

Postawa obronna – osoby, które boją się zestarzeć nie chcą pomocy od innych ludzi

Postawa wrogości do otoczenia

Postawa wrogości skierowanej wobec siebie

Modele pracy edukacyjnej z dorosłymi.

Model technologiczny

-edukacja zinstytucjonalizowana, odbywa się w systemie klasowo- lekcyjnym,

- nauczyciel jest w centrum uwagi, organizuje proces kształcenia i dostarcza gotową wiedze.

- funkcje, które realizuje nauczyciel: dydaktyczna, wychowawcza, opiekuńcza, środowiskowa, innowacyjna, badawcza, socjalizacyjna.

-nauczyciel jest odpowiedzialny za wyniki kształcenia

-pamięciowa reprodukcja treści

- kluczowym elementem jest metoda nauczania

Model humanistyczny

-uczeń jako istota działająca, stanowi centralny element procesu edukacyjnego

-głównym zadaniem edukacji jest zaspokajanie potrzeb ludzi dorosłych

-nauczyciel występuje w roli konsultanta, jego zadaniem jest świadczenie pomocy uczącym się i organizowanie środowiska edukacyjnego

- nauczyciel spełnia funkcje diagnostyczną, planistyczną, motywacyjną

-uczniowie uczestniczą w tworzeniu programu, doborze treści i metod nauczania

-doświadczenie jest traktowane jako potencjalne źródło uczenia się

Model krytyczny

- edukacja zorientowana jest na podnoszenie jakości życia ludzi

-nauczyciel traktuje pracę jako rodzaj służby społecznej

-nauczyciel jest krytycznym analitykiem indywidualnych sposobów życia i kompletnym znawcą ludzkich osobowości.

- główną metodą jest dialog

Funkcje społeczne edukacji dorosłych

Funkcja ekonomiczna – wyraża się we wpływie kształcenia dorosłych na wydajność ekonomiczną jednostek i grup społecznych, Polega na podniesieniu wydajności pracy poprzez poprawę kwalifikacji.

Funkcja popularyzacyjna – polega na rozpowszechnianiu najnowszej wiedzy, informacji, wartości, poglądów z różnych dziedzin nauki. Przez owo rozpowszechnianie przygotowuje się ludzi do modernizacji życia i pracy, inicjuje postęp i nowoczesność.

Funkcja integracyjna – polega na scalaniu różnych grup społecznych i umacnianiu więzi pomiędzy członkami tych grup.

Funkcja adaptacyjna – polega na przystosowaniu człowieka do warunków w jakich się w danej chwili znalazł

Funkcja polityczna – wyraża się w podnoszeniu przez edukację świadomości politycznej i ideologicznej członków określonych grup.

Funkcja konstruktywna – wyraża się w przekształcaniu na lepsze, podnoszeniu na wyższym poziomie organizacyjnym i cywilizacyjnym życia jednostek i grup.

Funkcja eliminacyjna – polega na eliminowaniu ze świadomości i zachowań ludzi, wyobrażeń, poglądów, idei, upodobań, postaw i zwyczajów już niepotrzebnych.

Funkcja konserwatywna – jej istota sprowadza się do zachowania i przekazywania wartości grupowych i osobistych z przeszłości. Chodzi głównie o dorobek kultury, obyczaje, poglądy, normy i wartości.

Funkcja profilaktyczna – polega na zabezpieczaniu poprzez edukację powstrzymywaniu niekorzystnego zjawiska społecznego.

Funkcja kompensacyjna – wyrównywanie braków poprzez kształcenie różnego rodzaju wcześniejszych zaniedbań i niepowodzeń w nauce, braków w osiągnięciach życiowych, nadrabianiu strat spowodowanych defektami organizacyjnymi lub niekorzystną sytuacja społeczną.

Funkcja terapeutyczna – wyraża się w osłabieniu różnych dolegliwości somatycznych i terapeutycznych.

UNIWERSYTET LUDOWY

Twórcą koncepcji wyższej szkoły ludowej był Mikołaj Seweryn Grundtvig - pastor, pedagog,  pisarz. Jego pedagogiczne poglądy kształtowały się pod wpływem Oświecenia i Romantyzmu. Krytykował ówczesne szkoły, które były szkołami elitarnymi (a więc nie dla wszystkich dostępnymi), stosowanie podręczników i kar cielesnych.

Koncepcja Uniwersytetu Ludowego

-placówka dostępna dla wszystkich ludzi, świecka, finansowana przez państwo.

-instytucja wieku młodzieńczego

-ciężar pracy wychowawczej ma spoczywać na młodzieży

- nauka miała bazować na treściach pochodzących z ducha jego wartości i tradycji

Metody stosowane w UL:

- żywe słowo – używanie przez młodzież języka powszechnego, dyskusja

-wzajemne oddziaływanie – interakcja między uczniami, interakcja między bardami narodu a uczniami.

UNIWERSYTET POWSZECHNY

To instytucja społeczna zajmująca się kształceniem pozaszkolnym ludzi dorosłych głównie w formie wykładów i dyskusji. Przeznaczony jest dla wszystkich chętnych do nauki , zainteresowanych bezinteresownym podnoszeniem swojego poziomu umysłowego. Upowszechnia wiedzę na wysokim poziomie, aktualną i współczesną. Jest to instytucja stała – zajęcia odbywają się w stałych i starannie dobranych zespołach. Ma swoja specyfikę programową i organizacyjną, które polegają na dużej swobodzie układania programu, elastyczności organizacyjnej i braku wymogów formalnych dotyczących uzyskania zaliczeń.

UNIWERSYTET OTWARTY

Kształcenie otwarte to kształcenie przeznaczone dla osób, które wcześniej nie mogły podjąć nauki.

-Kształcenie prowadzi do uzyskanie tytułu naukowego (dyplomu)

-wykorzystuje się metody  kształcenia multimedialnego

-pierwszy UO powstał w Wielkiej Brytanii w 1971r. Mogły się w nim kształcić osoby w różnym wieku, o różnym poziomie przygotowania do studiów, nawet te, które nie mają matury.

- są zorganizowane w taki sposób by zapewnić optymalny rozwój intelektualny

-głównym celem jest wspieranie rozwoju osobowości, każdy może studiować zgodnie ze swoimi pragnieniami i aspiracjami.

- od kandydatów nie wymaga się formalnych kwalifikacji, warunkiem przyjęcia jest dolna granica wieku tj. 21 lat.

-kursy są stopniowane ze względu na trudność, realizacja programów oparta jest o system kredytów przy czym 1 kurs bloku tematycznego = 1 kredyt. W ciągu roku można uzyskać nie więcej niż 2 kredyty, a aby uzyskać licencjat należy mieć ukończonych 6 kredytów, magister – 8 kredytów.

UNIWERSYTET TRZECIEGO WIEKU

Powstał we Francji w …….. . Miał stworzyć nowy wizerunek osoby starszej, oddziaływać na opinię społeczną i władzę, a przede wszystkim przygotowywać ludzi starszych do życia na emeryturze. Organizowała zajęcia rekreacyjno – fizyczne, konferencje gerontologiczne, akcje społeczno-charytatywne, pomagał osobom niepełnosprawnym. Prowadzono w nim również badania naukowe,

Cele UTW we Francji :

-umożliwienie kształcenia ustawicznego starszym ludziom

-kształcenie studentów w zakresie gerontologii społecznej

-przygotowanie kadry specjalistów pracujących dla starszych ludzi

-prowadzenie badań dotyczących problemów medycznych, prawnych i psychospołecznych wieku starczego.

Typy UTW

v      Francuski – uniwersytet ściśle związany z uczniami, wysoki poziom działalności dydaktycznej i naukowo-badawczej przy równoczesnym zróżnicowaniu form organizacyjnych – od integracji z uczelnią, po ścisłą współpracę z uczelnia do niezależności.

v      Brytyjski – uniwersytety oparte głównie na samopomocy i samokształceniu seniorów bez wsparcia uczelni.

AIUTA – Międzynarodowe Stowarzyszenie UTW

Działa na rzecz osób starszych, organizuje kongresy, seminaria, warsztaty, wymianę kadry naukowej i słuchaczy. Czynnie uczestniczy w roli eksperta w dziedzinie gerontologicznej.

Cele polskich UTW:

-włączenie osób starszych do kształcenia ustawicznego

-aktywacja psychiczna, intelektualna i fizyczna słuchaczy

-opracowanie metod edukacji i wdrożenie profilaktyki gerontologicznej

-prowadzenie obserwacji i badań naukowych.

Funkcje UTW

v      Integrująca – integruje ludzi do wzajemnego pomagania sobie i wspólnego spędzania czasu wolnego

v      Terapeutyczna – realizowana przez organizowania czasu wolnego i stwarzanie okazji do działania, wyjście ze społecznej izolacji i osamotnienia

v      Edukacyjna – zaspokaja potrzebę samorealizacji, aktualizacji nowej wiedzy czy odkrywanie nowych dziedzin