ZATWIERDZAM

Data..........................

ZEZWALAM NA WYKORZYSTANIE

NA ROK

Data

Podpis

LP.

CZAS

[ min. ]

ZAGADNIENIA  SZKOLENIOWE I ICH TREŚĆ , PYTANIA KONTROLNE

1.

10’

  1 .  CZĘŚĆ  WSTĘPNA  :

·   przyjęcie meldunku ,

·   podanie tematu i celów szkoleniowych zajęć ,

·   sprawdzenie obecności ,

·   podanie zagadnień szkoleniowych :

1.       Przyczyny pożarów samolotów i śmigłowców .

2.       Charakterystyka pożaru samolotu [ śmigłowca ] .

3.       Miejsca pożarowo niebezpieczne .

4.       Zasady i sposób podawania środków gaśniczych .

5.       Charakterystyka pożaru w hangarze.

6.       Sprzęt i środki gaśnicze do gaszenia pożaru w hangarze .

7.       Organizacja akcji gaśniczej na pożar hangaru.

2.

  2 .  CZĘŚĆ  ZASADNICZA  :

a .  przyczyny pożaru samolotów i śmigłowców różnych typów  :

Pożary samolotów dzielą się na :

·       pożary w powietrzu ,

·       pożary na ziemi .

Przyczynami pożarów samolotów mogą być :

·       niesprawna lub uszkodzona instalacja elektryczna ,

·       przeciek z przewodów ,

·       uszkodzenie silnika .

Najczęściej spotykane przyczyny pożarów samolotów na ziemi to :

·       lądowanie za schowanym podwoziem ,

·       niewłaściwy rozruch silnika ,

·       niewłaściwe wyłączenie silnika ,

·       defekty instalacji paliwowej i elektrycznej ,

·       nieprzestrzeganie przepisów ppoż przez załogę lub obsługę na starcie, na stoiskach, przy tankowaniu, podczas remontów itp.

Powstanie pożarów podczas tankowania jest najczęściej spowodowane nieostrożnością osób biorących udział w tankowaniu lub wyładowaniem statycznych ładunków elektrycznych. Wyładowania te mogą spowodować poważne obrażenia personelu [ porażenie, szok ] , poza tym mogą być również przyczyna pożarów dystrybutorów z paliwem. Główna przyczyna zapalenia się silników jest wydech w  gaźnik, spowodowany niedomknięciem zaworu lub niewłaściwym doprowadzeniem paliwa do gaźnika, zwłaszcza w chłodnej porze roku. System bezpośredniego wtrysku paliwa stosowany w silnikach nie eliminuje zagrożenia powstania pożaru w samolocie. Duża ciśnienie pod jakim jest doprowadzone paliwo stwarza dodatkowe niebezpieczeństwo pęknięcia przewodów paliwowych. Zapalenie powstałe w wyniku pracy gaźnika jest niebezpieczne ale stosunkowo łatwe do ugaszenia w wypadku natychmiastowej akcji gaśniczej. Najbardziej jednak należy się wtedy obawiać o stan przewodów doprowadzających paliwo do gaźnika. W razie pęknięcia przewodu trudno jest zlokalizować pożar, ponieważ ogień obejmuje rozlewające się paliwo. W samolotach odrzutowych pożar może powstać wtedy, kiedy przedmuchiwuje rozlewające się paliwo. Pary paliwa znajdujące się zarówno w komorach spalania jak również w turbinie i dysz zapalają się, następuje gwałtowny zapłon [ przy pracy z wykorzystaniem niektórych paliw lekkich jest możliwy wybuch w tylnej części silnika ] . Wówczas paliwo, które skropliło się w dyszy zapala się i ścieka na ziemie w postaci strumienia ognia . Jeżeli na ziemi powstała kałuża [ plama ] paliwa , to ona również może się zapalić i to jest dodatkowym zagrożeniem dla samolotu. 

b . wewnętrzne instalacje gaśnicze  :

Mimo istnienia udoskonaleń konstrukcyjnych możliwość powstania pożaru na samolocie istniej zawsze . Z tego względu samoloty muszą być zaopatrzone w odpowiednie środki gaśnicze. Jednak należy pamiętać, że tylko wówczas można liczyć na ugaszenie powstałego pożaru jeżeli zostanie on w porę zauważony. Dlatego też na nowoczesnych samolotach stosowane są wykrywacze ognia w formie rozgałęzionego systemu sygnalizacyjnego, który o każdym niebezpieczeństwie pożaru alarmuje załogę. Spotyka się urządzenia sygnalizacyjne różnych konstrukcji, począwszy od takich, gdzie w wypadku pożaru przepala się łatwopalna nic lub łatwopalne stopy, poprzez urządzenia działające na zasadzie termopary, aż po rozwiązania oparte na działaniu komórek fotoelektrycznych.

Z urządzeń gaśniczych stosuje się w samolotach małych gaśnice , zaś w samolotach dużych i nowoczesnych rozwiązaniach - stałe urządzenia gaśnicze . Urządzenia gaśnicze z zasady stosuje się na dwutlenek węgla lub związki halonowe . Działanie gaśnicze polega na szybkim ochładzaniu płonącego obiektu oraz wytworzeniu przestrzeni gazowej nie dopuszczającej dopływu tlenu.

Z chwilą zauważenia pożaru [ otrzymania meldunku od załogi ] - kierownik lotów jest obowiązany podać polecenie załodze samolotu - włączenia pokładowej instalacji gaśniczej i ewentualnego opuszczenia samolotu .

c .  zasady  i sposób podawania środków gaśniczych :

Każde przymusowe lądowanie jest związane z zagrożeniem życia ludzi znajdujących się w samolocie oraz z możliwością powstania względnie rozszerzenia się pożaru. Dlatego też pierwszym zadaniem straży pożarnej , która przybyła na miejsce wypadku jest ratowanie ludzi. Ratowanie ludzi w tych wypadkach jest bardzo często utrudnione i uzależnione od czynników takich jak :

·       położenie samolotu ,

·       rozmiary samolotu ,

·       utrudniony dostęp itp.

Sposób gaszenia samolotu na ziemi jest uzależniony od miejsca wybuchu pożaru . Jednocześnie z prowadzeniem akcji ratowniczej straż pożarne powinna ustalić miejsce wybuchu pożaru w samolocie i od kierunków jego rozprzestrzeniania się uzależnić środki gaśnicze, które mogą być użyte oraz taktykę gaszenia.

Jeżeli pożar wybuchł  wewnątrz samolotu, np. w kabinach czy części sterowej należy używać wody lub piany , pamiętając o niedopuszczeniu ognia do zbiorników z paliwem i do części silnikowej. Jeżeli natomiast pożar ogarnął silnik lub zbiornik z paliwem, wówczas należy stosować pianę lub dwutlenek węgla .

Do gaszenia pożarów samolotów podstawowym sprzętem gaśniczym są samochody pożarnicze przystosowane do podawania piany. Prowadząc akcję gaśniczą należy mieć na uwadze, że ilość wody i środka pianotwórczego w zbiornikach samochodu jest ograniczona .W  czasie pożaru samolotu występują wysokie temperatury. Ze względu na to, prowadzących akcje gaśniczą należy wyposażyć w ubrania ognioochronne lub osłaniać mgła wodna . W celu należytej asekuracji wskazane jest praca rotami. Bezwzględnie należy przestrzegać aby nie stać w zasięgu broni pokładowej i rakiet.

Pożar samolotu stwarza duże niebezpieczeństwo ze względu na możliwość wybuchu paliwa i amunicji podkładowej. Szybkość podjęcia decyzji w sprawie odłączenia dodatkowych zbiorników z paliwem, czy pojemników na amunicję ma decydujące znaczenie. Akcja ratownicza musi być prowadzona w możliwie jak najkrótszym czasie ze względu na niebezpieczeństwo zagrożenia życia ludzkiego.

  d .  charakterystyka pożaru w hangarze  :

Pożar w hangarze charakteryzuje się :

·       dużym zadymieniem,

·       niebezpieczeństwem załamania się konstrukcji .

Hangary o konstrukcji metalowej są bardziej wrażliwe na działanie wysokiej temperatury niż budynki z drewna. W razie zapalenia się budynków drewnianych straty spowodowane pożarami wprawdzie są znaczne , lecz na ogół ograniczone zwykle do tej części budynku, która bezpośrednio była pod działaniem ognia. Jeżeli natomiast pożar wybuchnie w pomieszczeniu, którego elementy konstrukcyjne są wykonane z nieosłoniętego metalu to niszczące działanie temperatury nie ogranicza się strefy ognia, a bardzo często rozprzestrzenia się na znaczne odległości od tej strefy.

W strefie pożaru szkielet nośny szybko traci swą mechaniczną trwałość. Na skutek działania ciepła [ o temperaturze ponad 500 oC ] początkowo cienkie, a z kolei i grube belki stalowe wydłużają się i tracą właściwości nośne, ulegając znacznym odkształceniom. Konstrukcja szybko „ osiada „ a po 10-15 min.  od wybuchu pożaru [ jeżeli był on dostatecznie duży] całkowicie się zawala.

e .  sprzęt i środki gaśnicze do gaszenia pożaru w hangarze  :

Wykorzystanie sprzętu i urządzeń znajdujących się a hangarze ma zasadnicze znaczenie w czasie akcji gaśniczej. Gaśnice śniegowe w hangarze ustawia się w ten sposób , aby były łatwo dostępne na wypadek pożaru . Należy zaznaczyć, że gaśnice śniegowe są w niektórych warunkach czterokrotnie skuteczniejsze od gaśnic pianowych . Gaśnice na dwutlenek węgla przeznacza się do gaszenia pożarów silników. W większości hangarów znajduje się hydranty wewnętrzne o przeciętnej wydajności ok. 150 l/min . Niezależnie od środków etatowych do gaszenia pożarów wykorzystuje się wszelkie podręczne środki. Przy każdym hangarze lub wewnątrz znajduje się w miejscach łatwo dostępnych  sprzęt przeciwpożarowy przewidziany do natychmiastowego gaszenia drobnych źródeł pożaru. Gdy powstanie pożar w hangarze, możliwe jest szybkie rozprzestrzenianie się ognia na samoloty oraz na palne konstrukcje budynku. Gasząc pożar należy zasadnicze siły i środki koncentrować wewnątrz hangaru, używając pianę do gaszenia płonących samolotów, a wodę do chłodzenia konstrukcji metalowych oraz gaszenia przedmiotów palnych. Istotną sprawą jest szybkie przybycie straży pożarnej do miejsca pożaru. Jednocześnie z prowadzeniem gaszenia należy ewakuować płonące samoloty, wykorzystując do tego celu obsługę hangaru oraz ciągniki. W razie rozlewania się płonącego paliwa  ze zbiorników samolotów, ograniczając powierzchnię rozlewania się przez osypywanie piaskiem lub ziemią, prowadząc jednocześnie gaszenie.  Przy gaszeniu pożaru w hangarze , linie tłoczne należy układać tak , aby nie utrudniały ewakuacji samolotów.

3.

10’

  3 .  CZĘŚĆ  KOŃCOWA  :

·   omówienie zajęć ,

·   pytania sprawdzające opanowanie materiału ,

·   zakończenie zajęć .