ŹRÓDŁA HISTORYCZNE
ŹRÓDŁA HISTORYCZNE – Wszelkie ślady ludzkiej działalności i myśli.
RODZAJ ŹRÓDEŁ
HISTORYCZNYCH
1. MATERIALNE: 2. PISANE: 3. USTNE:
1. monety 1. starodruki 1. legendy
2. budowle 2. dokumenty 2. opowieści
3. pieczęcie 3. listy 3. podania
4. naczynia 4. pamiętniki 4. sagi
5. sprzęty 5. kroniki
6. narzędzia 6. roczniki
7. ozdoby 7. akta
8. broń 8. plakaty
9. odzież
Jednym ze źródeł ustnych są legendy przekazywane z pokolenia na pokolenie. Opowiadają o ludziach, miejscowościach, wydarzeniach czasem zawierają jakąś cząstkę prawdy. Dowiadujemy się o nich na lekcjach języka polskiego np. o białym orle, o Wiśle czy warszawskim bazyliszku. Na historii o tym jak ludzie dawniej żyli i mieszkali, czym się zajmowali, jak budowała się Polska, kto ją budował i kto bronił przed wrogiem. Przeszłość od czasów najdawniejszych pozostawia po sobie różne ślady. Trzeba je umieć odszukać i odczytać. Potrafią to archeolodzy, owe ślady z przeszłości odkrywają przeważnie w ziemi. Kopiąc znajdują tam gliniane garnki, narzędzia, pieniądze, ozdoby, resztki pożywienia – słowem wszystko to, co niegdyś służyło ludziom, a przetrwało w ziemi do naszych czasów. I tak dzięki wykopaliskom odkrywamy część prawdy o przeszłości. Ale nie tylko archeologia służy nam pomocą w jej poznawaniu. O dawnych czasach świadczą zachowane zamki, pałace i domy mieszkalne. Dawne obrazy, które dziś wiszą w muzeach również mówią o tym, jak ludzie dawniej ubierali się, czym się zajmowali, jakie były ich obyczaje, co ich radowało, a co poszczególnie smuciło. W muzeach możemy również oglądać dawne przedmioty codziennego użytku, jak np.: narzędzia, broń, ubiory i mundury wojskowe oraz wiele innych pozostałości z przeszłości. O tym zaś, co się dawniej wydarzyło, najwięcej dowiadujemy się z kronik. Ludzie od bardzo dawna zapisywali to wszystko, co sami widzieli lub, o czym opowiadali inni. Zachowały się też z przeszłości dokumenty i stare książki, których autorzy przekazywali nam bardzo dużo wiadomości o swoich czasach. Wszystkie pozostałości minionych czasów nazywamy źródłami historycznymi, z których czerpiemy wiedzę o przeszłości. Są one różnorodne. Bezcennymi źródłami mogą okazać się z pozoru bezwartościowy, nadtłuczony gliniany garnek czy przeżarty rdzą miecz, jak i pożółkła gazeta czy wyblakła fotografia. W Polsce jednym ze źródeł historycznych jest osada w Biskupinie, do której około 2500 lat temu przybył lud, który poprzedził tu osadnictwo Słowian. Dzisiejszy półwysep był w owym czasie wyspą. Przybysze poszukiwali bezpiecznego miejsca na założenie osady mieszkalnej. Usypali dookoła wyspy wysoki wał z ziemi i umocnili go drewnianymi palami. Wyspę z lądem połączyli drewnianym mostem. Wybudowali więcej niż 100 drewnianych domów, których dachy pokryli trzciną rosnącą przy brzegu jeziora. W każdym domu mieszkała rodzina, składająca się z 10 do 12 osób. Domy były ustawione w rzędach, wzdłuż prostych ulic, wyłożonych drewnianym chodnikiem. Mieszkańcy osady uprawiali ziemię motykami z drewna i z rogu jelenia. Zboże ścinali sierpami wykonanymi z brazu i żelaza. Mężczyźni polowali na jelenie, dziki, niedźwiedzie, zające i kaczki. Wypływali też na jezioro łodziami i łowili ryby. Hodowali zwierzęta domowe: krowy, świnie, owce, kozy i konie. W lasach zbierali jagody, grzyby i zioła, z których sporządzali leki, a leśnym pszczołom podbierali miód. Kobiety lepiły garnki z gliny, piekły chleb i gotowały potrawy, one także przędły len i wełnę na ubrania. Dzieci bawił się i pomagały dorosłym w pracy. Uczyły się od nich, jak należy budować domy, pracować na roli i hodować zwierzęta oraz wykonywać narzędzia i przyrządzać posiłki. Chłopcy zdobywali umiejętność posługiwania się włóczniami, łukami i mieczami, albo jak dorośli, umieć polować i bronić się w razie napadu wrogów. Wszyscy mieszkańcy należeli do jednego rodu, który wraz z innymi sąsiednimi rodami stanowił plemię. Prawdopodobnie spokojne życie osady na jeziorze przerwał napad wrogiego plemienia. Najeźdźcy okazali się silniejsi, pokonali obrońców spalili osadę. Reszty zniszczenia dokonały wody jeziora. Następnym grodem, który w części pozostał do dzisiejszych czasów znajduje się w Krakowie. Miasto 500 lat temu było otoczone murami obronnymi. Wchodziło się do niego przez bramę miejską, która zabezpieczona była opuszczaną kratą. Duże miasta posiadały kilka bram. Między murami biegły wąskie ulice, przy których stały niskie i wąskie kamieniczki. Głównym placem dawnego miasta był rynek. Dawniej nie było wielkich sklepów i domów towarowych. Ludzie kupowali potrzebne towary na rynku. Ogólnie rynek miejski ma charakter zabytkowy, jest miejscem spacerów i wycieczek. W nocy ulice były ciemne, dlatego mieszkańcy wychodząc z domu oświetlali sobie drogę latarkami oliwnymi lub świecami. Tylko w czasie uroczystości oświetlano miasto pochodniami. W dawnych miastach mieszkali kupcy i rzemieślnicy. Warsztaty i sklepy znajdowały się w jednym domu razem z mieszkaniami. Chłopi uczyli się rzemiosła u ślusarzy, złotników, stolarzy, krawców, murarzy; dziewczęta pomagały matkom prowadzić gospodarstwo domowe. Miasta 500 lat temu były bardzo brudne, bo mieszkańcy wyrzucali nieczystości na ulicę. Epidemie chorób zakaźnych często wybuchały w dawnych miastach. Nieostrożne obchodzenie się z ogniem było powodem częstych pożarów. Podstawowe źródła historyczne materialne i pisane, które przetrwały do czasów teraźniejszych znajdują się w muzeach, skansenach, archiwach i bibliotekach. Instytucje te mają za zadanie ochronę zabytków przed zniszczeniami i zapomnieniem, by przetrwały dla przyszłych pokoleń. Gromadzą, przechowują, konserwują i udostępniają publiczności zbiory sztuki, zabytki kultury, pamiątki narodowe, zabytki techniki lub zbiory przyrodnicze. W Polsce jednymi z głównych takich ośrodków są:
· Skansen Pszczelarski w Swarzędzu koło Poznania; eksponatami są stare pasieki.
· Wielkopolskie Park Etnograficzny w Lednogórze koło Gniezna.
· Biblioteka w klasztorze cystersów w Mogilnie koło Krakowa.
Zdarzenia, których słyszeliście w radiu czy w telewizji mówią o dniu dzisiejszym. Ale zachowane stare taśmy jutro, za rok, dwa i więcej będą już nam mówić o przeszłości. Podobnie współczesne gazety czy filmy po wielu latach będą stanowiły ważne źródło wiadomości o naszych czasach. Śladów przeszłości jest bardzo dużo. Trzeba umieć je tylko odczytać.
„Historia magistra vi tae est”
„Historia jest nauczycielką życia”
cysia27