Tytu oryginau Stiiirt Fnday and Other Stor/esCopyright by Isaac Basheyis Singer"Ali Rights Reserved"Copyright for the Polish edition by Wydawnictwo ATEXT, 1992 Wydanie pierwsze w jzyku polskim Redakcja: Magorzata Jaworska, Anna ZbierskaKorekta: Magorzata JaworskaProjekt okadki: Tomasz BogusawskiKonsultacja problematyki judaistycznej: Micha Friedman "s^ 33i^^ ISBN 83-85156-11-9 Wydawnictwo ATEXT, 80-557 Gdask, ul. Zaogowa 6,tel. 43-00-05, fax 43-10-53Skad: ATEXT, Maria ChojnickaDruk: ATEXT Tajbele i jej demon W aniku, niedaleko Lublina,mieszka pewien mczyzna zeswon. Nazywa si Chaim-Nusen, a ona Tajbee. Nie mieli dzieci. Nie,eby maestwo byobezpodne;. Tajbee urodzia mowi syna i dwiecrki, ale caa trjka zmara w dziecistwie - jednodzieckona koklusz, drugie na szkarlatyn, atrzecie na dyfteryt. Po tychprzejciachono Tajbeewyscho i nic nie pomagao:ani modlitwy, ani czary,ani zioa. Smutek sprawi, e Chaim-Nusen odizolowa si od wiata. Trzymasi z dala od ony, przesta je misoi sypia w domu, a nocowa naawce w domu modlitwy. Tajbee bya wacicielkskleputekstylnego, ktry odziedziczyapo swoich rodzicach. Spdzaa tamcae dnie, z miark w lewej rce, noycami w prawej, majc przed sobydowski Modlitewnik dlaKobiet. Chaim-Nusen, wysoki, szczupy,czarnookimczyzna ze spiczast brdk, zawszeby ponury i maomwny, nawet w najbardziej radosnych chwilach. Tajbee byadrobnblondynk o okrgej twarzy. Mimo, e spotkaa j kara od Wszechmogcego, umiech nadal przychodzi jej z atwoci, a na jej policzkachpojawiay si pene wdziku doeczki. Nie miaa ju dlakogo gotowa,ale codziennierozpalaa w piecu lub pod trjnogiem i przyrzdzaadla siebie owsiank albo jak zup. Wci terobia na drutach - topar poczoch, to kamizelk, to znw wyszywaa hafty na ptnie. Nieleao w jejnaturze narzeka na los czy te pogra siw smutku. Pewnego dniaChaim-Nusenwoy doworka swj szalmodlitewny, filakterie, zmian bielizny,bochenek chleba i opuci dom. Ssiedzi pytali, dokd si wybiera, aon odpar: - Tam, gdzie mnie oczyponios. Kiedy ludzie powiedzieli Tajbee, e m j opuci, byo zbytpno, aby go dogoni. Znajdowa si ju po drugiej stronie rzeki. Kto si dowiedzia, e wynaj furmank, ktra miaa go zawie doLublina. Tajbeewysaa za nim goca, ale nikt ju nie ujrzaanijejma,ani posaca. W wieku trzydziestu trzech lat Tajbee zostaaporzucona przez ma. Gdy min okres poszukiwa,zdaa sobie spraw, e nie majudlaniej nadziei. Bg odebra jej i dzieci, i ma. Niemoga ponowniewyj zam. Od tej pory musiaa y samotnie. Jedyne, co jej pozostao, to dom, sklep i dobytek. Mieszkacymiasteczka wspczuli jej,poniewa bya tospokojna kobieta o dobrym sercu, uczciwa w interesach. Wszyscy zadawali sobie pytanie:czym zasuya sobie na takizy los? Lecz niezbadane s wyroki Boga. Tajbee przyjaniasi z kilkoma matkami z miasteczka, ktreznay j od dziecistwa. W cigu dnia gospodyniezajte s gotowaniem, ale wieczorami przyjacikiTajbee czsto wpadaydo niej napogawdk. Latem przesiadyway na awce przed domem, plotkujci opowiadajc sobie przerne historie. Pewnejbezksiycowejletniej nocy, kiedy miasteczko pogronebyo w egipskich ciemnociach, Tajbee siedziaa na awce z przyjacikami i opowiadaa im histori, ktr przeczytaa w ksice kupionejod domokrcy. Bya to opowie o modej ydwce i demonie, ktryj posiad i y z ni jak m z on. Tajbeenie pomina adnegoszczegu tego opowiadania. Kobiety usiady bliej siebie, wziy siza rce, spluny, aby odegna diaba, i zamiay si bojaliwie. Jednaz nich zapytaa: - Dlaczego nie przepdzia go za pomoc amuletu? -Nie kadydemon boi si amuletw- odpara Tajbee. - Dlaczego nie wybraa si do witego rabina? -Demon ostrzeg, e judusi, jeli wyjawi tajemnic. - Biada mi, niech Bg ma nasw swejopiece,oby nic takiego namsi nie przytrafio! - wykrzykna jedna z kobiet. - A si boj i teraz do domu - powiedziaa druga. -Odprowadz ci -obiecaa jej trzecia kobieta. Kiedy tak rozmawiay, nieopodal przechodzi Elchonon, pomocnik nauczyciela, ktry marzy, e kiedy zostanieweselnym wodzirejem. Elchononod piciu lat by wdowcem i mia opini dowcipnisia ifiglarza, ktremu brakuje pitej klepki. Nie byo sycha jegokrokw, poniewa podeszwy mia tak zdarte, e chodzi prawie boso. Kiedy usysza Tajbee snujc sw opowie, zatrzyma si, aby jejwysucha. Panowaa gboka ciemno, a kobiety byy tak pochonite dziwaczn histori, e go nie zauwayy. Rozpustnik by ztegoElchonona, peenprzebiegych i lubienych pomysw. Natychmiastuknu podstpny plan. Kiedy kobiety sobie poszy,Elchonon wkrad si napodwrkoTajbee. Ukry si zadrzewem i zacz podglda przez okno. Gdyzobaczy, e Tajbee kadzie si doka i gasi wiec, wlizn sido jejdomu. Tajbee nie zaryglowaadrzwi, bo w miasteczkuniebyo zodziei. W korytarzuzdj swj poatany kaftan, taes, spodniei nagi jak go Pan Bg stworzy, podszed na palcach do ka Tajbee. Prawie zasypiaa,gdy nagle ujrzaa majaczc wciemnociposta. Ogarno j takie przeraenie, e nie bya wstanie wykrztusi z siebiesowa. - Kto tam? - wyszeptaa, caa drc. Elchonon odpar tubalnym gosem: - Nie krzycz, Tajbee. Jeli podniesiesz krzyk, zniszcz ci. Jamjest demon Hurmizah, wadca ciemnoci,deszczu,gradu, piorunwi dzikich bestii. To ja jestem zym duchem, ktry polubi modkobiet io ktrym opowiadaa dzi wieczorem. A poniewa mwia z takim przejciem, usyszaem twesowa z otchani i ogarnamnie dza twegociaa. Nie prbujmi odmawia, gdy wszystkich,ktrzy sprzeciwiajsi mojej woli, zacigam a za Gry Ciemnoci na Gr Sair, gdzie nie stanajeszcze stopa ludzka, gdzie nie omielasistpa adne zwierz,gdzie ziemia jest z elaza, a niebo z miedzi. Rzucam ich wciernie i w ogie, pomidzy mijei skorpiony,nim kada ko ich ciaa nieobrci si w prochi nie przepadn nawieki w otchaniach piekie. Ale jeli spenisz meyczenie,wos ciz gowy nie spadnie i sprawi, e wszystkie twe przedsiwzicia bduwieczone sukcesem. Kiedy Tajbee usyszaa te sowa, zamara w bezruchu, jakbyomdlaa. Serce jej zaomotao, a potem zdao si zatrzyma. Pomylaa, e oto zblia si jej koniec. Po chwili odzyskaa odwag iwyszeptaa: - Czego tyode mnie chcesz? Jestemmatk! - Twj m nie yje. Sam szedem wjego kondukcie pogrzebowym. Gospomocnika nauczyciela zagrzmia:. - To prawda, e nie mog pj do rabina i zawiadczy o tym, abyci uwolni z wizw maeskich. Rabini nie wierz przecie w istnienie takich demonwjak ja. Ponadto nie omielibym si przekroczyprogu izby rabina- boj si witychZwojw. Ale ja nie kami. Twjm zmar wskutek epidemii, a robaki judawnowygryzymu nos. A nawet gdyby y, nikt nie mgbyci zabroni przespa si ze mn,poniewa zasady Szulchan Aruch nie dotycz takich jak ja. Hurmizah, pomocniknauczyciela, uywa coraz to nowych argumentw, raz penych sodyczy, a raz przeraajcych. Przywoywaimiona aniow i diabw,demonicznych bestii i wampirw. Zaklinasi, e Asmodeusz, krl demonw, by jego przyrodnim stryjem. Powiedzia, e Lilit, krlowa zych duchw, taczya dla niego na jednejnodze i speniaa wszystkie jego zachcianki. Szibta, diablica, ktrawykradaa kobietom niemowltaz eczek, wypiekaa dlaniego makowce w piekielnychpiecach i nasczaa je sadem jaszczurek i czarnych psw. Tak dugo j przekonywa, przytaczajc cae mnstwoSprytnych przypowiecii przysw, e w kocu Tajbee nie mogasinie umiechn. Hurmizah zaklina si, ekocha Tajbeeod bardzodawna. Opisywajej, jakie suknie i szale nosiatego roku i rok wczeniej, opowiedzia, jakie to sekretne mylij nawiedzay, kiedy zagniataa ciasto, przygotowywaa swj szabasowy posiek, kpaa siw wannie, albo kiedy sza za potrzeb do wychodka. Przypomnia jejrwnie, jakto pewnego ranka obudzia si z czarnoniebieskim siniakiemna piersi. Sdzia, eby to lad po ukszeniu przez wampira. W rzeczywistoci jednak, przekonywaj, by to lad po pocaunkuHurmizaha. Po pewnym czasiedemon wszed do ka Tajbee i posiad j. Owiadczy rwnie, e od tej pory bdzie j odwiedza dwa razyw tygodniu, wrody i wieczory szabasowe, poniewa wtedywaniediabelskieistoty bkaj si po wiecie. Ostrzeg j jednak, pod grobokrutnej kary, aby nie wyjawiaa nikomu tego, co j spotkao,ani nawet nie napomykaa o tym. W przeciwnym razie powyrywa jej wosyzgowy,wykluje oczy i odgryzie ppek. Porzuci j na dzikim pustkowiu,gdzie ajno jest chlebem,a krew wodi gdzie cae dnie i nocesycha jki Calmaweta. Kaza Tajbeeprzysic na koci jej matki, ezachowa tajemnic a do grobowej deski. Tajbee zrozumiaa, e znalaza si w sytuacji bez wyjcia. Pooya rk na jego udzie i zoyaprzysig, oraz uczyniawszystko, co potwr jejrozkaza. Przed wyjciemHurmizahzoynajej ustach dugi, peendzypocaunek, a poniewa by demonem, a nie czowiekiem, Tajbee oddaa mu jego pocaunki i zrosia jego brod zami. Mimoe by zymduchem, odnis si do niej serdecznie. Kiedy Hurmizah wyszed,Tajbee szlochaa w poduszk a dowschodu soca. Hurmizah przychodzi w kad rod i w kad noc szabasow. Tajbee obawiaa si, e moe zaj w ci i urodzi jakiego potworaz ogonem i rogami - diabekaalbo kretyna. Ale Hurmizah obieca, eochroni jprzed wstydem. Tajbee spytaa, czy musi zaywa kpielirytualnej po swych nieczystych dniach,ale Hurmizah powiedzia, eprawa dotyczce menstruacjinie obowizuj tych,ktrzy przestaj zezymi duchami. Jak mwiprzysowie, niech Bg chroni nas od wszystkiego, doczego moemy si przyzwyczai. I tak si stao z Tajbee. Na pocztkuobawiaa si, e nocny go moe jej wyrzdzi krzywd, zrobi czyrakialbo kotuny we wosach, kazaszczeka jak pies albo pi...
marszalek1