sadowa_dla_prawa.doc

Wymagania formalne wniesienia skargi i jej moc

Wymagania formalne dotyczące skargi można podzielić na:

a)      dotyczące treści

b)     dotyczące formy

c)      dotyczące trybu wnoszenia

d)     dotyczące wpisu od skargi

Ad. a)

(57 § 1 p.p.s.a.) – Skarga powinna czynić zadość wymaganiom pisma w postępowaniu sądowym, a ponadto powinna zawierać wskazanie zaskarżonej decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności. W skardze powinien być oznaczony organ, którego działania lub bezczynności skarga dotyczy, a także powinno w niej być zawarte określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego.

Art. 46 i 47 wskazują elementy pisma strony w postępowaniu sądowym. Ponieważ skarga stanowi takie właśnie pismo, stąd wymienione w tych przepisach elementy pisma odnoszą się również do skargi składanej do wojewódzkiego sądu administracyjnego.

Zgodnie z tymi przepisami konieczne będzie:

a)      oznaczenie w skardze sądu, do którego jest kierowana – a więc w przypadku skargi, będzie to wojewódzki sąd administracyjny w mieście X,

b)     imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników,

c)      oznaczenie rodzaju pisma – w naszym przypadku skarga,

d)     osnowę, czyli pewną treść opisową, określającą, w jaki sposób naruszono prawo itd.

e)      podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika

f)       wymienienie załączników

Istotne jest to, by pamiętać, że jeśli wniesiona skarga jest jednocześnie pierwszym pismem w sprawie, to powinna ona ponadto zawierać oznaczenie miejsca zamieszkania, a w razie jego braku – adres do doręczeń, lub siedziby stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników oraz przedmiotu sprawy.

Wspomniane już art. 46 i 47 wskazują dodatkowo na jeszcze kilka pomniejszych wymagań.

Ppsa dopuszcza możliwość, by w sytuacji, gdy w sprawie występuje kilku skarżących tę samą decyzję, postanowienie, inny akt, czynność lub bezczynność organu, skargę wnieść w jednym piśmie. Gdyby natomiast zdarzyło się tak, że w jednej skardze zaskarżono różne decyzje, postanowienia, etc. przewodniczący zarządzi rozdzielenie skarg.

Ad. b)

Skarga może mieć wyłącznie formę pisemną.

Ad. c)

W przypadku skargi na decyzję lub postanowienie, wnosi się ją w terminie 30 dni od daty doręczenia owej decyzji lub postanowienia skarżącemu, natomiast w przypadku innego rodzaju aktów lub czynności skargę wnosi się w terminie 30 dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie 60 dni od dnia wniesienia wezwania do usunięcia naruszenia prawa.

(Uwaga: trzeba tu zwrócić uwagę na fakt, iż w przypadkach, które dotyczą skargi na inne akty czy czynności, elementem koniecznym – poprzedzającym wniesienie skargi jest wezwanie właściwego organu do usunięcia naruszenia prawa).

Prokurator i RPO mogą wnieść skargę w terminie 6 miesięcy od dnia doręczenia stronie rozstrzygnięcia w sprawie indywidualnej, a w pozostałych przypadkach w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie aktu lub podjęcia innej czynności uzasadniającej wniesienie skargi. Termin ten nie ma zastosowania do wnoszenia skarg na akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej.

(Uwaga: Jeżeli w postępowaniu administracyjnym prokurator występował jako podmiot na prawach strony, to wówczas prokurator wnosi skargę do sądu administracyjnego w terminie 30 dni od dnia doręczenia prokuratorowi decyzji będącej przedmiotem zaskarżenia – wynika to z orzecznictwa, a nie z przepisów!!)

Terminy oblicza się tak jak w prawie cywilnym, z tym wyjątkiem, że jeśli ostatni dzień terminu przypadałby na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, to ostatnim dniem terminu będzie następny dzień po dniu/dniach wolnych od pracy.

Uchybienie terminu do wniesienia skargi powoduje jej bezskuteczność, jednakże skarżący może bronić się przed negatywnymi skutkami uchybienia terminu poprzez złożenie do sądu wniosku o przywrócenie terminu. Pismo z takim wnioskiem składa się do sądu, w którym czynność miała być dokonana, w terminie 7 dni od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu, uprawdopodobniając w nim okoliczności wskazujące na brak winy w uchybieniu terminu. W przypadku skargi taki wniosek wnosi się do wskazanego wyżej sądu, ale za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi.

Równocześnie z wnioskiem konieczne jest wniesienie skargi.

Po upływie roku od uchybionego terminu, jego przywrócenie jest dopuszczalne tylko w wyjątkowych przypadkach.

W zakresie trybu do wniesienia skargi ppsa wprowadziła tryb pośredni. Zgodnie z art. 54 § 1 skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi. Wniesioną skargę organ zobowiązany jest przekazać sądowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę. Organ ma na to 30 dni od dnia wniesienia skargi. W tym okresie organ nie bada ani dopuszczalności skargi, ani legitymacji skarżącego czy choćby spełnienia przez skargę wymogów formalnych.

Jeżeli organ nie przekaże skargi sądowi w wymaganym terminie:

a)      sąd, na wniosek skarżącego, wymierzy grzywnę

b)     jeżeli organ, pomimo wymierzenia grzywny nie przekazał skargi, sąd może na żądanie skarżącego rozpoznać sprawę na podstawie odpisu skargi, gdy stan faktyczny i sprawny przedstawiony w skardze nie budzą uzasadnionych wątpliwości

c)      skład orzekający lub prezes sądu zawiadamia organy właściwe do rozpatrywania skarg, wniosków i petycji o rażącym naruszeniu obowiązków przez organ

d)     sąd może rozpoznać skargę w trybie uproszczonym 

Ad. d)

Od skargi pobiera się wpis. Wpis może być stały lub stosunkowy.

Wpis stosunkowy pobiera się w sprawach, w których przedmiotem zaskarżenia są należności pieniężne, natomiast w pozostałych sprawach pobiera się wpis stały.

Moc skargi do sądu administracyjnego

Skarga do sądu administracyjnego nie jest środkiem bezwzględnie suspensywnym, a więc jej wniesienie nie wstrzymuje wykonania aktu lub czynności. Skarga ma natomiast moc środka względnie suspensywnego. Ustawa — Prawo o postępowa­niu przed sądami administracyjnymi szczegółowo reguluje wstrzymanie wykona­nia aktu lub czynności, przyznając w tym zakresie właściwość organowi, a następ­nie po przekazaniu skargi sądowi:

—      w razie wniesienia skargi na decyzję lub postanowienie — organ, który wydał decyzję lub postanowienie, może wstrzymać z urzędu lub na wniosek skarżącego ich wykonanie w całości lub w części, chyba że zachodzą przesłanki, od których w postępowaniu administracyjnym jest uzależnione nadanie decyzji lub postanowieniu rygoru natychmiastowej wykonalności, albo gdy ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania;

—      w razie wniesienia skargi na inny akt lub czynność z zakresu administra­cji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa — właściwy organ może z urzędu lub na wniosek skarżącego wstrzymać wykonanie aktu lub czynności w całości lub części;

—      na uchwałę organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków oraz na akty terenowych organów administracji rządowej — właściwy organ może z urzędu lub na wniosek skarżącego wstrzymać wykonanie uchwały lub aktu w całości lub w części, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie.

Odmowa wstrzymania wykonania aktu lub czynności przez organ nie pozbawia skarżącego prawa do złożenia wniosku do sądu.

Po przekazaniu sądowi skargi sąd może na wniosek skarżącego wydać po­stanowienie o wstrzymaniu wykonania w całości lub w części aktu lub czynności, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowa­nia trudnych do odwrócenia skutków.

Postanowieniem w sprawie wstrzymania aktu lub czynności sąd nie jest związany, może je zmienić lub uchylić w każdym czasie w przypadku zmiany okoliczności.

Postanowienie w sprawie wstrzymania może zostać wydane na posiedzeniu niejawnym. Na postanowienie o wstrzymaniu lub odmowie wstrzyma­nia służy zażalenie do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Wstrzymanie wykonania aktu lub czynności upada w razie wydania orzeczenia kończącego postępowanie w pierwszej instancji.

Art. 60 ppsa: .,Skarżący może cofnąć skargę. Cofnięcie skargi wiąże sąd. Jednakże sąd uzna cofnięcie skargi za niedopuszczalne, jeżeli zmierza ono do obejścia prawa lub spowodowałoby utrzymanie w mocy aktu lub czynności dotkniętych wadą nieważ­ności".

Stadia postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym

W postępowaniu przed wojewódzkim sądem administracyjnym można wyróż­nić trzy stadia:

a) postępowanie wstępne

b) postępowanie rozpoznawcze

c) podjęcie orzeczenia.

Postępowanie wstępne. Przewodniczący wydziału lub wyznaczony sędzia zarządza skompletowanie akt niezbędnych do rozpoznania sprawy. W pierwszej fazie wstępnej skompletowanie akt jest niezbędne do ustalenia dopuszczalności podjęcia postępowania w sprawie.

Po otrzymaniu skargi na akt lub czynność (bezczynność) organu i skompletowaniu akt przewodniczący bada skargę. W ra­zie gdy skarga jest dotknięta brakami, które można usunąć, np. brak podpisu skarżącego, brak pełnomocnictwa, nieuiszczenie wpisu, wzywa stronę skarżącą do ich usunięcia w terminie. Bada zdolność sądową i procesową stron i w razie stwierdzenia braku kieruje sprawę na posiedzenie niejawne. Bada dopuszczalność skargi i w razie ustalenia wstępnego jej niedopuszczalności kieruje sprawę na posiedzenie niejawne.

Na posiedzeniu niejawnym sąd bada: po pierwsze niedopuszczalność skargi. Przyczyny niedopuszczalności skargi możemy podzielić na przyczyny przed­miotowe i podmiotowe.

Niedopuszczalność skargi z przyczyn przedmiotowych będzie miała miejsce, gdy:

1)     sprawa będąca przedmiotem skargi nie należy do właściwości sądu admini­stracyjnego.

Sąd administracyjny jest obowiązany zbadać, czy w sprawie będącej przedmiotem skargi jest właściwy. Jeżeli stwierdzi, że w sprawie nie jest właściwy, odrzuci skargę – taka sytuacja będzie miała miejsce, gdy sąd administracyjny uzna, że w sprawie właściwy jest sąd (Sąd Najwyższy, sąd powszechny, sąd wojskowy). Natomiast gdy sąd administracyjny ustali, że sprawa należy do właściwości innego sądu administracyjnego, przekaże sprawę właściwemu sądowi administracyjnemu. Postanowienie sądu może zapaść na posiedzeniu niejawnym. Sąd, któremu sprawa została przekazana, jest związany postanowieniem o przekazaniu sprawy, z wyjąt­kiem Naczelnego Sądu Administracyjnego. Czynności dokonane w sądzie niewłaści­wym pozostają w mocy;

2)       skarga została złożona w sprawach, w których sąd administracyjny nie jest właściwy.

3)       skarga została złożona na akt nieistniejący (np. decyzję niedoręczoną lub nieogłoszoną);

4)       skarga została wniesiona bez wyczerpania środków zaskarżenia lub gdy przedmiotem zaskarżenia jest akt podjęty poza postępowaniem administracyjnym, bez wezwania do usunięcia naruszenia prawa;

5)        gdy skarga dotyczy sprawy pomiędzy tymi samymi stronami, która jest w toku lub już została prawomocnie osądzona.

Z przyczyn podmiotowych skarga będzie niedopuszczalna:

1)       gdy została złożona przez podmiot niemający legitymacji do złożenia skargi, a będzie to miało miejsce, gdy ze skargi wynika, że sprawa nie dotyczy interesu prawnego wnoszącego skargę lub skargę wniosła organizacja społeczna, która nie brała udziału w postępowaniu lub wniosła skargę na akt niepodejmowany w postępowaniu;

2)       jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej, albo jeżeli skarżący nie ma zdolności procesowej, a nie działa przez przedstawiciela albo jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną skarżącą zachodzą braki unie­możliwiające jej działanie. Z powodu braku zdolności sądowej jednej ze stron albo zdolności procesowej skarżącego i niedziałania przedstawiciela ustawowego łub braku w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej skarżącym, uniemoż­liwiającego jego działanie, sąd odrzuci skargę dopiero wówczas, gdy brak nie zostanie uzupełniony.

Ponadto na posiedzeniu niejawnym sąd bada zachowanie terminu do wniesienia skargi i jeżeli ten został uchybiony i nie został przywrócony, powoduje to odrzucenie skargi oraz czy uzupełniono w wyznaczonym terminie braki formalne skargi.

Jeżeli w wyniku przeprowadzonego badania sąd ustali wystąpienie jednej z przeszkód uniemożliwiających nadanie skardze dalszego biegu, to wydaje postanowienie o odrzuceniu. Odrzucenie skargi może nastąpić na posiedzeniu niejawnym.

Jeżeli w wyniku czynności przewodniczącego lub wyznaczonego sędziego albo w wyniku przeprowadzenia postępowania niejawnego sąd ustali, że nie ma podstaw do odrzucenia skargi, sprawę kieruje się do rozpoznania.

Postępowanie mediacyjne

Szczególnym etapem postępowania sądowego po ustaleniu dopuszczalności skargi i spełnieniu wymagań formalnych jest postępowanie mediacyjne1.

Po­stępowanie mediacyjne jest prowadzone na wniosek stron, a także bez wniosku stron, przed wyznaczeniem rozprawy.

Celem postępowania mediacyjnego jest wyjaśnienie i rozważenie okoliczności faktycznych i prawnych sprawy oraz przyjęcie przez strony ustaleń co do sposobu jej załatwienia w granicach obowią­zującego prawa. Z tego rozwiązania wynika, że w postępowaniu mediacyjnym strony nie są związane granicami skargi co do zarzutów i wniosków skargi oraz powołaną podstawą prawną w skardze. Granice dopuszczalnych ustaleń wy­znaczają obowiązujące przepisy prawa. Z istoty postępowania mediacyjnego wynika, że odbywa się ono z udziałem stron, a także podmiotów na prawach strony i dopuszczonego uczestnika postępowania.

Postępowanie mediacyjne prowadzi sędzia lub wyznaczony przez przewod­niczącego referendarz sądowy.

Z posiedzenia mediacyjnego sporządza się protokół, w którym zamieszcza się stanowiska stron, a w szczególności dokonane przez strony ustalenia co do sposobu załatwienia sprawy. Protokół podpisuje prowadzący postępowanie mediacyjne oraz strony.

Wynik postępowania mediacyjnego ma znaczenie dla następnych stadiów postępowania sądowego. Jeżeli bowiem strony dokonają ustaleń w postępowaniu mediacyjnym, organ uchyla lub zmienia zaskarżony akt albo wykonuje lub podejmuje inną czynność stosownie do okoliczności sprawy w zakresie swojej właściwości i kompetencji.

Na akt wydany na podstawie ustaleń postępowania mediacyjnego mogą strony lub podmiot, któremu jest przyznana legitymacja do złożenia skargi, wnieść skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia aktu albo wykonania lub podjęcia czynności. Skargę sąd rozpoznaje łącznie ze skargą wniesioną w sprawie na akt lub czynność, w której przeprowadzono postępowanie mediacyjne.

Jeżeli skarga na akt lub czynność, wydane lub podjęte na podstawie ustaleń postępowania mediacyj­nego, nie została wniesiona albo skarga ta została oddalona, sąd umarza po­stępowanie w sprawie, w której prowadzono postępowanie mediacyjne.

Wynikiem postępowania mediacyjnego jest też brak dokonania ustaleń. W takim przypadku rozpoznanie sprawy sądowoadministracyjnej następuje na rozprawie.

Organ, którego działanie lub bezczynność zaskarżono, może w zakresie swojej właściwości uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy. Przesłan­ką dopuszczalności jest uwzględnienie skargi w całości, co oznacza uwzględnienie zarzutów i wniosków skargi oraz powołanej podstawy prawnej. Inną przesłanką ograniczającą dopuszczalność samokontroli jest związanie organu przepisami o właściwości, co powoduje, że tylko jeśli na podstawie przepisów prawa jest właściwy do weryfikacji decyzji, może uwzględnić skargę. Uwzględnienie skargi w całości jest podstawą do umorzenia postępowania sądowoadministracyjnego.

Postępowanie rozpoznawcze

Postępowanie rozpoznawcze jest podstawowym stadium postępowania sądowoadministracyjnego. W stadium tym sąd rozpoznaje sprawę sądowoadministracyjną.

Sąd może zarządzić połączenie kilku oddzielnych spraw toczących się przed nim w celu łącznego rozpoznania lub także rozstrzygnięcia, jeżeli mogły być objęte jedną skargą lub jeżeli pozostają one ze sobą w związku.

Art. 134 § 1 ppsa „Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną". Brak związania zarzutami i wnioskami oznacza, że sąd bada w pełnym zakresie zgodność z prawem działania lub bezczynność organu, a nie tylko zgodność z przepisami, których naruszenie zarzucono w skardze (brak związania podstawami i zarzutami skargi), i wobec tego może wydać orzeczenie innej treści niż to, o które wnosi skarżący (brak związania wnioskami skargi).

Sąd rozpoznaje na podstawie akt sprawy, a wyjątek dopuszczalny jest tylko wtedy, gdy organ nie przesłał akt sprawy. W takim przypadku na żądanie skarżącego sąd rozpoznaje sprawę na podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych wątpliwości.

Sąd rozpoznaje zatem na podstawie akt sprawy, co oznacza, że sąd rozpoznaje sprawę na po...