Prawo_finansowe.doc

PRAWO FINANSOWE

DZIAŁALNOŚĆ FINANSOWA - gromadzeniu i wydatkowanie środków pieniężnych w różnych formach.

FINANSE to

a) ( definicja co do mechanizmu ) zjawiska związane z gromadzeniem i wydatkowaniem środków pieniężnych, ( tą przyjmujemy )

b) ( definicja ekonomiczna ) pieniężny mechanizm podziału i wymiany wartości materialnej ( podziału dochodu narodowego,

c) ( definicja co do stosunków ) stosunki społeczne związane z gromadzeniem i wydatkowaniem środków pieniężnych ( Harasimowicz )

Termin wywodzi się ze średniowiecznej łaciny ( finare- finatio )- finire/finis- kończyć/koniec. Było używane na oznaczenie zakończenia sprawy sądowej wyrokiem sędziego, a później na oznaczenie świadczenia oznaczonego w wyroku, następnie zakres terminu ograniczono do świadczeń pieniężnych. Zaczęto te słowo kojarzyć z pieniędzmi, ale znaczenie terminu "finanse" miało zabarwienie pejoratywne- służyło na określenie lichwy, spekulacji, podejrzanych transakcji.

FINANSE PUBLICZNE - FINANSE PRYWATNE

Definicja doktrynalna finansów publicznych

a) wg kryterium interesu- zjawiska związane z gromadzeniem i wydatkowaniem środków pieniężnych w interesie publicznym,

b) wg kryterium podmiotu- zjawiska związane z gromadzeniem i wydatkowaniem środków pieniężnych przez określone podmioty sektora publicznego

c) wg kryterium przedmiotu- zjawiska związane z gromadzeniem i wydatkowaniem środków pieniężnych w sferze obsługiwanej przez podmioty publiczne

d) wg kryterium mieszanego ( bierzemy pod uwagę konstytutywne cechy finansów publicznych )

              - zjawiska związane z gromadzeniem i wydatkowaniem środków pieniężnych,

              - w interesie publicznym

              - przez określone podmioty sektora publicznego

              - w sferze obsługiwanej przez podmioty publiczne

              - cechujące się jawnością i przejrzystością,

              - zarządzane w sposób scentralizowane i skoordynowany

              - o ogromnym rozmiarze,

              - o wysokim stopniu koncentracji

Definicja legalna zakresowa finansów publicznych ( Art. 216 K. , Art. 3 ufp ).- procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowaniem, a w szczególności

1. gromadzenie dochodów i przychodów publicznych

2. wydatkowanie środków publicznych

3. finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa

4. finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu jst

5. zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne

              - zaciąganie pożyczek,

              - udzielanie gwarancji,

              - udzielanie poręczeń

6. zarządzanie środkami publicznymi

7. zarządzanie długiem publicznym

8. rozliczenia z budżetem UE.

9. ustanowienie monopolu

10. nabywanie, zbywanie i obciążanie nieruchomości, udziałów lub akcji przez Skarb Państwa, NBP lub inne państwowe osoby prawne

11. emisja papierów wartościowych przez Skarb Państwa, NBP lub inne państwowe osoby prawne.

FUNKCJE FINANSÓW PUBLICZNYCH - zadania, jakie stawia się przed nimi w kształtowaniu stosunków społecznych.

1. FISKALNA ( ALOKACYJNA ) - dostarczanie dochodów na realizację potrzeb państwa

              a. funkcja fiskalna

              b. fiskalizm - zbyt wysokie obciążenia publiczno. Zbyt wysokie podatki mogą zniszczyć               źródła dochodów, spowodować rozwój szarej strefy ( ← krzywa Laffera ).

2. ROZDZIELCZA ( REDYSTRYBUCYJNA ) - gromadzone środki są rozdysponowywane na określone cele.

3. STYMULACYJNA - sterowanie procesami gospodarczymi poprzez celowe i świadome ukierunkowanie strumienia pieniądza oraz właściwe wykorzystanie działań i środków finansowych.

Kto ma władzę pobierania dochodów od innych oraz władzę wykorzystywania tych dochodów na finansowanie określonych potrzeb indywidualnych lub zbiorowych podmiotów, ten może kształtować ich zachowania.

              a. stymulacja pozytywna - wygenerowanie pewnych zjawisk lub zwiększenie ich zakresu.

              Np. zmniejszenie % kredytów na budownictwo

              b. stymulacja negatywna - zahamowanie pewnych procesów lub zmniejszenie ich zakresu,               gdyż jest to pozytywne dla gospodarki np. podwyższenie kar z kks  w celu walki z szarą               strefą )

4. KONTROLNA ( EWIDENCYJNO- INFORMACYJNA ) - analizowanie strony finansowej procesów gospodarczych.

Np. badanie dlaczego wpływy do budżetu były niższe niż przewidziane, dlaczego kondycja przedsiębiorstw jest zła

ZASADY RZĄDZĄCE FINANSAMI PUBLICZNYMI

1. ZASADA JEDNOŚCI- całość zgromadzonych środków powinna pokrywać całość wydatków. Jeżeli jest nadwyżka, to świadczy to o zbyt wysokich podatkach

2.  ZASADA JAWNOŚCI ( Art. 12 ufp ) - gospodarka środkami publicznymi jest jawna

              a jawność podmiotowa - kto jest upoważniony do dysponowania środkami

              b. jawność przedmiotowa - skąd pochodzą środki i na co są wydawane.

Wyjątek: środki publiczne, których pochodzenie lub przeznaczenie zostało uznane za informację niejawną na podstawie

              a. odrębnych przepisów ( ← ustawa o ochronie informacji niejawnych )

              b. umów międzynarodowych

Zasada ta jest realizowana przez:

              a. jawność debaty budżetowej w Sejmie i Senacie/organach stanowiących jst

              b. jawność debaty nad sprawozdaniem z wykonania budżetu w Sejmie i Senacie/jst

              c. podawanie do publicznej wiadomości             

                            - kwot dotacji udzielanych z budżetu państwa i budżetów jst

                            - kwot dotacji udzielanych przez państwowe i samorządowe fundusze celowe,

                            - zbiorczych danych dotyczących finansów publicznych,

                            - informacji o wykonaniu budżetu państwa za okresy miesięczne

              d. podawanie do publicznej wiadomości przez jednostki sektora finansów publicznych               informacji dotyczących:

                            - zakresu zadań lub usług wykonywanych lub świadczonych przez jednostkę oraz                             wysokości środków publicznych, przekazanych na ich realizację

                            - zasad i warunków świadczenia usług dla podmiotów uprawnionych,

                            - zasad odpłatności za świadczone usługi

              e. zapewnienie radnym dostępu do

                            - dowodów księgowych i dokumentów inwentaryzacyjnych- z zachowaniem przepisów                             o rachunkowości oraz o ochronie danych osobowych,

                            - informacji o wynikach kontroli finansowej, będących w dyspozycji jst, której są                             radnymi

              f. udostępnianie przez NFZ informacji o przychodach i kosztach oraz o               świadczeniodawcach realizujących świadczenia zdrowotne, z którymi ten Fundusz zawarł               umowy, o zakresie przedmiotowym tych umów oraz o sposobie ustalania ceny za zamówione               świadczenia

              g. udostępnianie przez jednostki sektora finansów publicznych wykazu podmiotów               spoza sektora finansów publicznych, którym ze środków publicznych została udzielona               dotacja, dofinansowanie realizacji zadania lub pożyczka, albo umorzona należność wobec               jednostki sektora finansów publicznych

              h. udostępnianie corocznych sprawozdań dotyczących finansów i działalności               jednostek organizacyjnych należących do sektora finansów publicznych

              i. podejmowanie w głosowaniu jawnym, uchwał dotyczących gospodarowania środkami               publicznymi

3. ZASADA PRZEJRZYSTOŚCI ( Art. 16 )- dochody publiczne, wydatki publiczne, przychody, klasyfikuje się wg

              a. działów i rozdziałów - określających rodzaj działalności

              b. paragrafów- określających rodzaj dochodu, przychodu lub wydatku oraz środków               pochodzących ze źródeł zagranicznych - zob. niż. ).

4. ZASADA NIEFUNDUSZOWANIA ( zob. niż. )

...