{155}{267}Żyjemy w wiecie cudów. {271}{377}W miejscu zdumiewajšcego|piękna i złożonoci. {442}{550}Mamy ogromne oceany|i niewiarygodne stany pogody. {554}{670}Gigantyczne góry|i zapierajšce dech w piersiach krajobrazy. {674}{705}Jeżeli mylicie, że na tym koniec, {709}{832}że nasza planeta istnieje|w wielkim odosobnieniu, {836}{864}to się mylicie. {889}{1007}Jestemy częciš o wiele większego ekosystemu,|który rozcišga się daleko {1011}{1060}poza szczyt naszej atmosfery. {1189}{1343}Uważam, że żyjemy w najwspanialszej epoce odkryć,|z tych jakie znała nasza cywilizacja. {1347}{1427}Podróżowalimy do najdalszych obrębów|naszego układu słonecznego. {1431}{1528}Sfotografowalimy zadziwiajšce nowe wiaty, {1532}{1648}stšpalimy po nieznanych terenach,|smakowalimy obcego powietrza. {1709}{1824}Prawa fizyki sš proste|i sš uniwersalne. {1828}{1929}To co ma miejsce tutaj,|ma miejsce także gdziekolwiek indziej. {1968}{2054}Lecz to fascynujšce,|że mogš one objawiać się {2058}{2166}na tak wiele różnych sposobów|po układzie słonecznym. {2191}{2333}W tym programie zamierzam zobaczyć|jak uniwersalne siły natury, {2337}{2484}które wszystko stworzyły, mogš również|siać spustoszenie po układzie słonecznym. {2528}{2601}Jak mogš przyczynić się|do mierci planet... {2674}{2760}...i jak mogš utrzymywać|inne wiaty przy życiu. {2908}{3034}Widzę kawałki stopionej skały|przelatujšce przed mojš twarzš. {3105}{3222}Te siły sięgajš tak daleko,|że łšczš głębie kosmosu {3226}{3304}i przekształcajš wiat|od dawna uważany za martwy {3308}{3426}w wiat nieustajšcych zmian|i wiecznej młodoci. {3458}{3604}Intensywne ródło ciepła,|które zasila wieczne zmiany {3608}{3721}również zapewnia najbardziej spektakularne|widoki w układzie słonecznym. {4087}{4218}{y:b}CUDA UKŁADU SŁONECZNEGO {4260}{4405}{y:b}Martwy lub żywy {4484}{4634}Tłumaczenie: irekm {4930}{5058}Przybyłem do jednego z naturalnych|cudów Ziemi, {5062}{5130}Wielkiego Kanionu w Arizonie. {5224}{5321}To dzieło natury pokazuje|jak jestemy malutcy. {5359}{5409}Jest to bez wštpienia {5413}{5493}jedno z najpiękniejszych miejsc|jakie widziałem na Ziemi. {5533}{5584}Od wschodu do zachodu słońca, {5588}{5726}zmieniajšce się wiatło przywodzi|te rozległe tereny do życia. {5730}{5839}Słyszałem wzmianki o ludziach przychodzšcych|tutaj o wschodzie ze łzami w oczach {5843}{5902}ze względu na majestatycznoć|widoku i teraz wiem dlaczego. {6003}{6084}To niezwykłe, kiedy pomyli się,|że ta olbrzymia dolina {6088}{6139}została wyżłobiona i wyrzebiona {6143}{6262}przez bieżšcš wodę przed|ponad paroma milionami lat. {6353}{6443}Nasza wiedza o naturalnych cudach|takich jak Wielki Kanion {6447}{6505}była niegdy ograniczona|do naszej planety. {6574}{6675}Lecz era kosmosu przyniosła|możliwoć spojrzenia na nowe wiaty. {6841}{6910}To jest Mars, "Czerwona Planeta". {6914}{7022}Czwarta skała od Słońca|ma kanion tak rozległy, {7026}{7122}że moglibycie wpasować nasz Wielki Kanion|w jeden z jego kanałów. {7254}{7345}Nazwany po próbniku,|który ujrzał go pierwszy, {7349}{7413}jest to Valles Marineris. {7522}{7648}Głęboki na 8 kilometrów|i długi na ponad 3,000 kilometrów, {7652}{7762}na Ziemi biegłby od Los Angeles|do Nowego Jorku. {7938}{8061}Zaczynamy zdobywać gruntownš wiedzę {8065}{8158}na temat tego jak Mars|geologicznie się rozwijał, ponieważ {8162}{8258}teraz tam jestemy, ponieważ teraz|mamy oczy i uszy na powierzchni. {8262}{8377}I nie ma substytutu|dla obecnej eksploracji, {8381}{8472}udania się gdzie i dotknięcia czego,|zrobienia zdjęć. {8563}{8608}Spójrzcie na to zdjęcie. {8648}{8706}To jest zdjęcie zachodu słońca. {8728}{8769}To sš zdjęcia chmur. {8832}{8939}To niesamowite, kiedy pomysleć, że te|niewiarygodnie znajomo wyglšdajšce fotografie {8943}{9012}zostały zrobione na powierzchni Marsa. {9065}{9087}To zdjęcie {9091}{9155}albo to zadziwiajšce kolorowe zdjęcie... {9159}{9242}Mógłbym przynieć tu aparat|i zrobić jakiekolwiek zdjęcie {9246}{9309}i wyglšdałoby dokładnie tak samo jak to. {9313}{9379}W Wielkim Kanionie|możecie zobaczyć rzekę Colorado {9383}{9427}płynšcš po dnie doliny, {9431}{9497}więc możecie zrozumieć|jak powstał ten krajobraz. {9501}{9583}Tym czasem na Marsie|nie ma ladu wody. {9621}{9705}Więc Mars jest zagadkowym miejscem. {9779}{9863}Pomimo wszystkich podobieństw|pomiędzy Marsem a Ziemiš, {9867}{9976}to różnice pomiędzy tymi dwoma planetami|sš najbardziej znaczšce. {9980}{10079}Mars jest obecnie|opuszczonym martwym pustkowiem, {10083}{10195}wiatem gdzie procesy,|które rzebiły jego znajome krajobrazy {10199}{10249}ustały dawno temu. {10339}{10418}Dla mnie, jako fizyka,|to fascynujšce zobaczyć jak {10422}{10546}te same podstawowe proste|prawa natury mogš się manifestować {10550}{10711}na tak radykalnie różne sposoby|i tworzyć tak zadziwiajšco {10715}{10869}zróżnicowane i piękne,|i gwałtowne, i martwe wiaty {10873}{10934}gdzie tam po układzie słonecznym. {11412}{11497}Wielka Wyspa na Hawajach|na rodku Oceanu Pacyficznego {11501}{11573}dzierży klucz do zrozumienia tego|co wydarzyło się na Marsie. {11612}{11715}Jest to doskonałe miejsce by być wiadkiem tego|jak planeta może być utrzymywana przy życiu {11719}{11813}przez nic więcej jak|prosty przepływ ciepła. {11886}{11964}Możecie wyczuć wulkaniczny pył|dostajšcy się... {11968}{12061}...do helikoptera. I wszędzie|gdzie popatrzycie, wyglšda to jak... {12065}{12142}To jest prawie jak|scena z Apokalipsy. {12215}{12342}Ten wulkan to Kilauea,|co znaczy "wypluwajšcy". {12346}{12463}Erupcja trwa w nim|niemal nieustannie od 1983. {12467}{12551}W zasadzie możecie zobaczyć stopionš skałę|spływajšcš po zboczu {12555}{12648}góry wycinajšcš sobie drogę|pooprzez drzewa. {12682}{12776}To może wyglšdać jak|powszechne zniszczenie, {12780}{12879}lecz erupcje wulkaniczne sš|geologicznym pulsem serca Ziemi. {12883}{13000}Aktywne wulkany czyniš naszš planetę|tętnišcym życiem wiatem. {13004}{13088}Jest to najbardziej spektakularna demonstracja {13092}{13195}naszej planety będšcej aktywnš geologicznie,|jakš kiedykolwiek widziałem. {13411}{13465}Kilka kilometrów na północ od Kilauea'y {13469}{13546}możecie zobaczyć co może stworzyć|aktywnoć wulkanów {13550}{13593}majšc doć czasu. {13667}{13799}Wyspy Hawaje zostały zbudowane|w całoci przez wulkany. {13803}{13957}Dzisiaj te góry sš największymi|wulkanami na naszej planecie {13961}{14066}i widzielimy identyczne krajobrazy|na Marsie. {14162}{14231}To ciekawe dowiadczenie|znajdować się 4 kilometry w górze. {14235}{14347}Trudno się oddycha i często kicha,|ponieważ wasze nosy sš... {14351}{14424}To sprawia, że czujecie się|jak po paru drinkach. {14462}{14494}To jest Mauna Kea, {14498}{14575}jeden z pięciu wulkanów,|które tworzš Wielkš Wyspę na Hawajach. {14579}{14631}Wiedziałem o jej istniejš|kiedy bylem jeszcze bardzo mały, {14635}{14716}ponieważ jest to jedno z najsławniejszych|obserwatoriów na planecie. {14720}{14884}Gdziekolwiek spojrzycie, jestecie otoczeni|przez nasze oczy na kosmos. {14888}{14987}Jakkolwiek ta góra znajduje się|4 kilometry nad powierzchniš Pacyfiku, {14991}{15112}znajduje się faktycznie 10 kilometrów|nad powierzchniš dna Pacyfiku. {15116}{15179}To czyni jš najwyższš górš na Ziemi, {15183}{15245}ponad kilometr wyższš|niż Mount Everest. {15249}{15425}Lecz jest maleńkim wulkanem w porównaniu|do najwyższego wulkanu na powierzchni Marsa. {15710}{15752}To jest Olympus Mons, {15756}{15890}nazwany po Górze Olimp,|mitologicznym domu greckich bogów. {15894}{16072}Te rozległe wylewiska lawy rozcišgajš się|na ponad 550 kilometrów w poprzek, {16076}{16172}ale to wysokoć tego wulkanu|zapiera dech w piersiach. {16210}{16318}Wznosi się na 25 kilometrów|w marsjańskie niebo, {16322}{16437}to blisko trzy razy|pełna wysokoć Mauny Kei. {16441}{16549}Lecz Olympus Mons nie jest jedynie|najwyższym wulkanem w układzie słonecznym, {16553}{16625}jest najwyższš górš jakš znamy. {16681}{16790}Istniejš uderzajšce podobieństwa|pomiędzy wulkanicznymi krajobrazami {16794}{16880}tu, na Hawajach, a gigantycznymi wulkanami|odkrytymi na Marsie. {16884}{17001}Te podobieństwa prowadzš|miliardy lat wstecz {17005}{17057}do ognistych narodzin układu słonecznego. {17147}{17257}Całe to ciepło, które możecie zobaczyć,|sterujšce tš spektakularnš aktywnociš wulkanicznš {17261}{17343}jest pamištkš,|kacem po tworzeniu Ziemi. {17347}{17518}Wszystkie skaliste planety: Ziemia, Mars, Wenus,|Mercury zostały utworzone w ten sam sposób. {17522}{17667}Powstały z zapadajšcej się chmury pyłu|ponad 4,5 miliarda lat temu. {17845}{17936}Razem z zapłonem Słońca,|narodził się nasz układ słoneczny. {17978}{18053}Krok po kroku,|skaliste ciała rosły, {18057}{18128}łšczšc się pod wpływem|ich własnej grawitacji. {18132}{18224}Ten proces nie tylko wytworzył|ogromne iloci ciepła, {18228}{18333}ale też dostarczył radioaktywny materiał|do ich jšder. {18439}{18597}Te dwa prastare ródła ciepła|zasilajš ziemskie wulkany po dzi dzień, {18601}{18783}lecz wulkany na Marsie sš czym nieco więcej|niż skamieniałymi pamištkami odległej przeszłoci. {18787}{18850}Kiedy patrzymy na powierzchnię Marsa, {18854}{18938}widzimy brak dowodów|na ten rodzaj wulkanicznej aktywnoci. {18942}{19035}Jak do tej pory,|Mars jest martwym wiatem. {19090}{19217}Mars musiał mieć podobne do Ziemi|wewnętrzne ciepło, by wykształcić swoje wulkany. {19221}{19279}Jednak, oczywicie, wydarzyło się co, {19283}{19362}co zatrzymało geologiczny puls|Czerwonej Planety. {19408}{19517}Wszyscy, którzy zostawili kiedy na stole|goršcy kubek herbaty wiedzš, {19521}{19606}że goršce przedmioty oddajš ciepło|do chłodniejszego otoczenia {19610}{19741}i to co tyczy się kubków herbaty,|w fizyce tyczy się też planet. {19745}{19871}To jest goršce, a tamto, kosmos,|jest zimny. {19875}{19935}Więc pl...
Antiilluminati