1. Jaka orientacja teoretyczna w socjologii miasta przyjmowała założenie o bezpośrednim wpływie określonych form przestrzennych na zachowania społeczne?
- orientacja ideologiczna
2. Jaka orientacja teoretyczna w socjologii miasta zwracała uwagę na proces społecznego wytwarzania przestrzeni? Wymień nazwiska twórców teorii.
- Castells, orientacja wytworzona w Polsce pod wpływem francuskiej socjologii miasta, orientacja makrostrukturalna
3.Wymień składniki ruchu rzeczywistego ludności
Ruch naturalny + ruch migracyjny =ruch rzeczywisty
4.Ludność niestała we współczesnym mieście( wymień)
-studenci, pracownicy fizyczni i umysłowi nie zamieszkujący w mieście, ludność niestała współcześnie wiąże sie z koniecznością dojazdu do pracy ( podział na obszary pracy i miejsca zamieszkania) jest to także administracja cywilna, wojsko (!), turyści, sejm, senat, parlament.
5. Zdefiniuj pojęcie stowarzyszenia i wymień przykłady stowarzyszeń występujących współcześnie.
Stowarzyszenie- zbiorowość społeczna utworzona przez dobrowolny udział jej członków dla realizacji konkretnych określonych celów
Stowarzyszenia we współczesnym mieście:
- stowarzyszenia polityczne
- organizacje ogólnospołeczne
- związki sportowe
- kluby miłośników sztuki, teatru itp.
6. Wyjaśnij pojęcie URBANIZM
Tradycyjna koncepcja urbanizmu- miejski styl życia związany tylko z przestrzenią miejską, wielkomiejski styl życia jest jeden.
Współczesna koncepcja urbanizmu- rozprzestrzenianie się miejskiego stylu życia , coraz częściej jest on traktowany jako charakterystyczny dla całych społeczeństw, istnieje różnorodność stylów życia
7. Współczesne kryteria wielkomiejskości
Kryterium demograficzne- Małe miasta(10, 15 lub 20 tyś), Średnie miasta( 20-100tyś),Duże miasta(powyżej 100tyś)
Kryterium urbanistyczno-architektoniczne- wielkomiejski czyli wysokościowy typ zabudowy, przestronność, nowoczesność, nowoczesność, reprezentacyjny charakter miasta
Kryterium ściśle socjologiczne- wielkie miasta to organizmy, które oprócz określonej liczby mieszkańców oraz gęstości zaludnienia cechuje anonimowy i rzeczowy charakter styczności społecznych, formalizacja więzi i duże zróżnicowanie społ-zaw mieszkańców
Kryterium funkcjonalne- Każde miasto spełnia wiele funkcji w stosunku do mieszkańców i całego terytorium państwa
Kryterium samowystarczalności- Miasto duże jest samowystarczalne w zakresie zaspokajania potrzeb mieszkańców
Kryterium instytucjonalne- Duże miasto ma pełny zestaw instytucji niezbędnych do zaspokajania wszechstronnych potrzeb ludności
Kryterium przestrzenno-geograficzne- Położenie miasta w regionie mniej lub bardziej zurbanizowanym
Kryterium świadomościowe- Postrzeganie przez ludzi własnego miasta jako dużego wpływa na pewne postawy wobec niego
8.Przestrzeń społeczna w rozumieniu A. Wallisa
Przestrzeń miejska jest dziełem człowieka, a postrzeganie i percepcja społeczna jej znaczenie i sens. Komponenty przestrzeni społecznej: Przeznaczenie, własność, kształt, oprawa.
9. Miasto wg A. Wallisa jest systemem złożonym z dwóch powiązanych podsystemów. Wymień:
Podsystem urbanistyczny(materialne elementy) i podsystem społeczny ( zbiorowość użytkowników)
10. Zdefiniuj pojęcie gentryfikacji
Gentryfikacja- próba zastąpienia niższych klas wyższymi w tych samych domach i podniesieniem przez to ich wartości ekonomicznej, „uszlachetnienie” terenu.
11. Zjawiska i procesy zachodzące w miastach polskich pod wpływem transformacji systemowej to: (niepewne)
1) Zróżnicowanie i urozmaicenie form przestrzennych i społecznych
2) Dynamizacji uległ podział na przestrzenie brzydkie i piękne
3) Zwiększona utylizacja przestrzeni
3) Widoczne zmiany funkcji wielu przestrzeni
4) Wzrost wielofunkcyjności pewnych przestrzeni
5) Proces zwiększonej semiotyzacji pewnej przestrzeni
12. Zdefiniuj pojęcie migracji niepełnej
Migracja niepełna- Czasowe przemieszczanie się do miejsc pracy za granicę bez zapuszczania tam korzeni, związane w zasadzie z przebywaniem poza Polską w innym charakterze niż dozwolony prawem kraju przyjmującego lub podejmowanie zatrudnienia w najniższym segmencie rynku pracy, zazwyczaj „nieregularnego”.
13. Gra o przestrzeń przejawia się w okresie przebudowy systemów miejskich. Wymień uczestników i płaszczyzny lokalnych i ponadlokalnych konfliktów przestrzennych.
Konflikty na tle własności nieruchomości
a) Władze samorządowe vs. dawni właściciele nieruchomości
b) Obecni właściciele nieruchomości vs. mieszkańcy nieruchomości
c) Właściciele nieruchomości vs. najemcy budynków
Konflikty komunalne na tle poziomu i dostępności usług publicznych
d) władze samorządowe vs. mieszkańcy
e) Mieszkańcy osiedli peryferyjnych vs. mieszkańcy śródmieścia
Konflikty rynkowe
f) między władzami samorządowymi
g) między wielkimi sieciami handlowymi
h) obce sieci handlowe vs. lokalne prywatne przedsiębiorstwa
i) mieszkańcy miasta vs. inwestorzy
Konflikty przestrzenne o charakterze ponadlokalnym
j) utrzymywanie i rozwój drogowej infrastruktury komunikacyjnej
k) partycypowanie wszystkich podmiotów w kosztach i obowiązku ich finansowania przez samorządy
l) rozbudowa infrastruktury technicznej w skali całej aglomeracji
ł) ochrona środowiska przyrodniczego
Konflikty międzyregionalne
m) podział subwencji między regionami przez państwo
n) lokalizacja inwestycji finansowanych z budżetu centralnego
o) dysproporcje w standardzie
14. Zdefiniuj pojęcie wieloetniczności
WIELOETNICZNOŚĆ(wg Sadowskiego) zinstytucjonalizowane na zasadach demokratycznych współżycie w obrębie danego państwa, innej części przestrzennej, jednostek, wspólnot i innych form zbiorowości cechujących się wyartykułowaną społecznie i kulturowo tożsamością etniczną.
Kategoria wieloetniczności:
à istnieje zaawansowane współdziałanie między grupami etnicznymi, oparte na wzajemnie zaakceptowanych zasadach
à integracja pozwalająca na wspólne osiąganie celów, tak by możliwe było wykorzystanie zróżnicowanego potencjału etnicznego dla realizacji celów rozwoju całego społeczeństwa
15. Wymień aspekty ruralizacji
Ruralizacją określa się złożone następstwa ruchu społecznego mieszkańców wsi( przeważnie chłopów) w celu uzyskania społecznego awansu, przezwyciężania zapóźnienia cywilizacyjnego i kulturowego wiejskiego świata z zachowaniem tożsamości kulturowej.
Ruralizacja miast- złożone procesy zachodzące w mieście będące następstwem ruchu społecznego mieszkańców wsi do miast z zamiarem uzyskania awansu społecznego z zarazem zachowaniem tożsamości kulturowej.
W badaniach procesów ruralizacji wyróżnia się aspekty:
· Statystyczne- dotyczy przede wszystkim wskaźnika odsetka ludności pochodzenia wiejskiego w mieście. Dane te mają charakter formalny, lecz dzięki nim można wyodrębnić następujące kategorie:
à rdzennych mieszkańców
à przybyszów z innych miast
à przybyszów ze wsi
Wg. Narodowego Spisu Powszechnego z grudnia 1978 roku w Białymstoku 38,8% mieszkańców było pochodzenia wiejskiego
Aspekt ilościowy pozwala zilustrować rozmiary ruchu społecznego mieszkańców wsi do miast
· Przestrzenne- ruralizacja miast oznacza przede wszystkim specyficzne postrzeganie miasta według wzorów i wartości ukształtowanych w środowisku wiejskim oraz zgodnie z nim procesy zagospodarowania środowiska w miastach.
à w Białymstoku aktualny jest proces przebudowy terenów na tz. „ modłę miejską” / zmiana wyglądu Bojar/
· Identyfikacyjne- ruralizacja jest następstwem migracji do miast, istotą jest ocena powodzenia życiowego, autdefinicja m.in. poprzez relacje do układu miejskiego oraz do poprzedniego układu wiejskiego
· Społeczny- transmisja do miasta układu więzi i dystansów społecznych ukształtowanych w warunkach wiejskich, które selektywnie utrzymują się, zmieniają, współistnieją obok innych lub przenikają do tkanki miejskiej.
· Kulturowy- transformacja w warunkach miasta wartości i wzorów kulturowych ukształtowanych w środowisku wiejskim i napływających do miast.
16. Czym jest problem społeczny ? Podaj przykłady problemów w miastach północno-wschodniego pogranicza Polski w okresie transformacji.
Problemy społeczne- wzory ludzkiego zachowania, które są niepożądane i zagrażają dotychczasowemu ładowi społecznemu.
Przykłady: masowe migracje z wsi, zbyt szybki przyrost ludności w miastach, segregacje przestrzenne ludności, zubożenie kulturalne miast mniejszych, patologie społeczne, bezrobocie.
17. Jak przejawia się marginalizacja społeczna w kontekście migracji zagranicznych?
Migranci w poszukiwaniu pracy trafiają do najniższego segmentu rynku pracy za granicą, gdzie pracują „na czarno”. Efektem jest trwała marginalizacja społeczna osoby migrującej za granicą i trwała i postępująca marginalizacja w kraju stałego zamieszkania.( brak więzi społecznych z powodu czasowych wyjazdów zagranicznych)
18.Wymień nowe funkcje centrum miasta na przykładzie Paryża wg B. Jałowieckiego
19. Wyjaśnij pojęcie metropolizacji.
Metropolizacja- Uzyskiwanie dominującego znaczenia w gospodarce i kulturze danego kraju przez wielkie zespoły i układy miast i różnych aglomeracji , a więc powiązanych ze sobą funkcjonalnie skupień osadniczych wraz z głównym ośrodkiem centralnym-miastem osadniczym.
20. Co to jest dezurbanizacja?
Wiąże się ona ze spadkiem liczby ludności w częściach centralnych aglomeracji i całej aglomeracji. Duże miasta i aglomeracje ulegają stagnacji demograficznej.
21. Wymień metody i techniki postępowania stosowane przez socjologów w badaniach wsi ( metoda i nazwisko)
Oskar Kolberg- Metoda oglądu lokalnego
Franciszek Bujak-Metoda monograficzna
Florian Znaniecki-Metoda analizy dokumentów osobistych
Józef Chałasiński- Metoda biograficzna
Ludwik Krzywicki- Metody statystyczne, analizy wielodyscyplinarne, ankiety, kwestionariusze
Władysław Grabski- Metoda diagnozy kroczącej
Wiktor Bronikowski- Metoda badania dynamicznego
Stefan Czarnowski- Metoda historyczno- porównawcza
Kazimierz Dobrowolski- Metoda analizy integralnej
Józef Burszta-
22. Wymień kategorie ludności rolniczej i gospodarstw rolnych na początku XX w Polsce ( nowe kat rolników też)
Stare kategorie: Rolnicy- chłopi, Rolnicy tradycjonalni
Nowe kategorie: Rolnicy zmodernizowani, Rolnicy przedsiębiorcy typu farmerskiego, Rolnicy przedsiębiorcy specjaliści
23. Systemy wartości ludności wiejskiej dawniej i obecnie
Dawniej: Ziemia jako wartość autoteliczna, Zamknięte społeczeństwo, religia pełni funkcję kontrolną, przyroda wyznacza tok życia, ziemia jako jedyne źródło utrzymania
Obecnie: Ziemia jako wartość instrumentalna, ostrożność, ziemia już nie jest jedynym źródłem utrzymania
nietamarja