Księga Światła Ukrytego
Sefer ha-Bahir
1. Rabbi Nachunia ben Ha-Kana rzekł: pewien werset powiada: Teraz nie widzę światła jasności, ono jest w chmurach. (Hi 37.23), natomiast inny werset: ciemność uczynił Swoją zasłoną i obłok i mgła spowijają Go (Ps 97.2). [Pojawia się więc] sprzeczność, jednak dochodzi werset trzeci i rozstrzyga między nimi: Za twoją sprawą nawet ciemność nie zaciemni, a jak dzień zajaśnieje noc. Ciemność tym samym co światło (Ps 139.12).
2. Zapytał rabbi Baruchja: co znaczą słowa: A ziemia była tohu i bohu? (Rdz 1.2) Co to znaczy była? [Znaczy], że od razu była tohu. Co to jest tohu? Rzecz, która jest miejscem synów człowieczych. A co to jest bohu? Niczym innym jak tohu, które było obróciło się w bohu. Więc co to znaczy bohu? Rzecz, która jest realna, bo napisano: bohu to bo hu – w nim ono.
3. Dlaczego Tora zaczyna się od [litery] bet? I czemu nazywa się Torę Błogosławieństwem? Bo powiedziano: Błogosławieństwo Jhvh wypełni Morze i Południe posiądzie (Pwt 33.23). Morze oznacza Torę, ponieważ powiedziano: rozleglejsza jest od morza (Hi 11.9).Co oznacza: Błogosławieństwo Jahwe wypełni, jak nie to, że wypełni każde miejsce. Jak powiedziano: „bet jest językiem błogosławieństwa”. Tak jak mówi się: bereszit, początek, a nie ma początku innego, jak mądrość. Bo powiedziano: Początkiem jest mądrość, bojaźń Jhvh (Ps 111.10). Mądrością jest tylko błogosławieństwo, bowiem powiedziano: błogosławił Elohim Salomonowi (1Kr 5.26) i napisano: Jhvh dał mądrość Salomonowi. Przykładem jest król, który ożenił córkę z synem, dał mu ją podczas wesela i powiedział mu: rób z nią, co chcesz.
4. Dlaczego słowo „błogosławieństwo” pochodzi od „On błogosławiony”, a nie od słowa „kolano”, skoro napisano: ponieważ dla mnie zegnie się wszelkie kolano (Iz 45.23). Miejsce, które zgina wszelkie kolano. Podobieństwo: przypomina to tych, którzy zabiegają o widzenie oblicza króla, a nie wiedzą, gdzie jest jego dom. Najpierw pytają, gdzie dom króla, a potem pytają, gdzie król. Dlatego jest: ponieważ dla mnie zegnie się wszelkie kolano - nawet najwyższych - złoży przysięgę wszelki język (Iz 45.23).
5. Usiadł rabbi Rachumaj i wyłożył: Co oznacza werset: I błogosławieństwo Jhvh wypełni Morze i Południe posiądzie (Dt 33.23) jak nie to, że „bet” zawsze jest znakiem błogosławieństwa. Ponieważ On jest Pełnią, jak powiedziano: I błogosławieństwo Jahwe wypełni. I stąd napojenie potrzebujących.
Najpierw zasięgnięto rady u Pełni. Podobieństwo: przypomina to króla, który chciał zbudować pałac na mocnych skałach? W tym celu rozsadził skały i wyciosał bloki i trysnęło wielkie źródło wody żywej. Rzekł król: ponieważ mam źródło tryskającej wody, założę sad i będę się rozkoszował nim ja i cały świat. Przypomina to [werset]: byłam przy nim uczennicą i byłam rozkoszami każdego dnia, igraszką przed jego obliczem przez cały czas (Przyp 8.30). Powiada Tora: „Tysiące lat byłam w łonie świętego Błogosławionego igraszką”, [tysiące lat] bo powiedziano: każdego dnia, a dzień Świętego Błogosławionego trwa tysiąc lat. Bo powiedziano: Ponieważ tysiące lat są w jego oczach jak dzień wczorajszy, który minął (Ps 90.4). Odtąd przez wszystkie czasy, bo powiedziano: "przez cały czas".
A reszta dla świata, ponieważ powiedziano: A wychwalanie moje tchnę ku Tobie (Iz 48.9). Co oznacza: wychwalanie moje? Bo napisano: Wychwalanie Dawida: wywyższę Cię (Ps 145.1). Skąd wychwalanie? Stąd, że wywyższę Cię. A skąd "wywyższenie"? Stąd, „że pobłogosławię imię twoje na wieki wieków".
6. Co oznacza „błogosławieństwo”? Podobieństwo: przypomina to króla, który zasadził drzewa w swoim ogrodzie i choć padają deszcze, on nawadnia go stale. Choć gleba jest wilgotna, powinien stale nawadniać i czerpać ze źródła. Jak powiedziano: Początkiem jest mądrość, bojaźń Jhvh. Powiedzie się dobrze wszystkim, którzy je łączą (Ps 111.10). I jeśli powiesz, że [Mądrość] jest niepełna, zobacz, co powiedziano [dalej]: Wychwalanie Jego trwa na wieki (Ps 111.11).
7. Usiadł rabbi Amorai i wyłożył: co oznacza werset: Bogosławieństwo Jhvh wypełni Morze i Południe posiądzie (Pwt 33.23). Tak powiedział Mojżesz: Jeśli będziesz postępował w zgodzie z jego prawami, posiądziesz Świat Ten i Świat Przychodzący. Świat Przychodzący przypomina Morze, bowiem powiedziano: rozleglejszy jest od morza (Hi 11.9), a Świat Ten przypomina Południe, tak jak powiedziano: Ponieważ daje mi ziemię Negew (Joz 15.19), a według targumów to: "Ziemia Południa".
8. I dalej, dlaczego Święty Błogosławiony dodał do imienia Abrahama he, a nie inną literę? Dlatego, by wszelkie członki człowieka zasługiwały na życie w Świecie Przychodzącym, który przypomina morze. [He] wieńczy budowlę jak napisano: Bo na podobieństwo Elohim uczynił człowieka (Rdz 9.6). A wartość liczbowa [imienia] Abraham według gematrii wynosi 248, tyle ile liczba członków człowieka.
9. Co [oznacza] słowo posiądzie? [Oznacza, że] „resz-szin” jest w Nim. To znaczy, że istotą Świętego Błogosławionego jest ogarnianie, i to właśnie znaczy „resz-szin” „jod-he”. Przypomina to króla, który miał dwa skarby i jeden z nich ukrył. Po pewnym czasie rzekł do syna: bierz to, co znajduje się w obu tych skarbach. Syn powiedział: może [zdecydował tak,] by nie dać mi tego, co ukrył. Powiedział mu: bierz wszystko. Albowiem napisano: Morze i Południe posiądzie. Więc „jod-he” „res-szin”. I dane jest ci wszystko, abyś tylko strzegł moich dróg.
10. Rabbi Bun powiada: co oznacza werset: Od wieczności zostałam namaszczona, od początku, poprzedzając ziemię (Przyp 8.23). Co oznacza od wieczności? To, że trzeba ukryć przed całym światem. Tak jak napisano: Także wieczność dał w ich sercu (Koh 3.11). Nie czytaj „wieczność" lecz „jest ukryty”. Powiada tora: Ja byłam przed początkiem wieczności. Dlatego powiedziano: Od wieczności zostałam namaszczona, od początku. Jeśli twierdzisz, że ziemia była przed nią, to patrz, co mówi Pismo: poprzedzając ziemię. A jak rozumiemy werset: Na początku stworzył Elohim niebo i ziemię (Rdz 1.1) Co znaczy stworzył? [Najpierw] stworzył wszystko, co potrzebne, później Elohim oraz – jak napisano na końcu – niebo i ziemię.
Przekład z hebrajskiego i opracowanie:Wojciech Brojer, Jan Doktór i Bohdan Kos
Nechumia ben ha-Kana – tanaita (II poł. I), uczeń Johanana ben Zakaja, często występuje w dialogu z Eliezerem ben Hyrkanem. Tradycja przypisuje mu autorstwo wielu dzieł mistycznych, m. in. Sefer-ha-bahir (EJ)
or bahir – słowa, od których pochodzi tytuł całej księgi. Rabbi Nachunia rozumie tę frazę jako „światło jasności”, jednak z kontekstu wynika, że światło to jest niewidoczne, światło zaciemnione (ukryte), lumen obscurus
Ps 18.12
SJ
cytat zawiera obietnicę eschatologiczną, że w przyszłości Bóg sprawi, iż noc zajaśnieje, a ciemność będzie tym samym, co jasność.
Problemy: czas eschatologiczny
Bóg sprawcą – teologia łaski
Baruchja – nie występuje w EJ
Nachmanides w komentarzu do bereszit 1.1 cytuje cały akapit, nazywając Bahir Midrasz Nachunii ben Ha-Kana. Odwołuje się do kontekstu Izajasza 34.11, czego nie ma w Bahirze. Egzegeza Rdz 1.2 jako procesu. Vav w znaczeniu następstwa czasowego. Ziemia została stworzona jako „tohu”, potem stała się „bohu”. „Tohu – miejsce (maqôm), które stało się „bohu” – miejscem wypełnionym, rzeczywistością (ono w nim). Por. SJ 2.5
Częsty motyw w komentarzu do Bereszit rabiego Bachjja ben Aszer (1291).dosłowny cytat w Sefer Sza`are cedeq – pierwsza brama.
„Bojaźń Jahwe” (Ps 111.1) i „i posiądzie południe” – nadmiarowe.
1 Krl 5.26
Formuła występuje w Tosefcie (6), Talmudzie bab. (27), jeroz. Ulubiona Rasziego
Bereszit syn
Ps
Bet chochma=wesele
Tora =morze Salomon
Beracha córka
Problemy: narodziny dualizmu stwórczego
...
Chiron