prawo dla dzieci.doc

PRZEPISY  PRAWA ODNOSZĄCE SIĘ DO  ZACHOWAŃ RYZYKOWNYCH DZIECI I MŁODZIEŻY

Nauczyciele, rodzice i młodzież powinni mieć świadomość nieuchronnych konsekwencji popełnianych przez nieletnich czynów. Być może wówczas mniej byłoby wykroczeń
i przestępstw z udziałem dzieci i młodzieży.

Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich-tekst jednolity Dziennik Ustaw z 2002 roku, nr 11poz. 109 z późniejszymi zmianami

Art.1.§ 1. Przepisy ustawy stosuje się w zakresie:

1. zapobiegania i zwalczania demoralizacji – w stosunku do osób, które nie ukończyły lat 18.

2. postępowania w sprawach o czyny karalne – w stosunku do osób, które dopuściły się takiego czynu po ukończeniu 13 lat, ale nie ukończyły lat 17.

3. wykonywania środków wychowawczych lub poprawczych – w stosunku do osób względem których środki te zostały orzeczone, nie dłużej jednak  niż do ukończenia przez te osoby lat 21.

          § 2. Ilekroć w ustawie jest mowa o:

1.,,nieletnich”- rozumie się przez to osoby, o których mowa w §1,

2.,,czyny karalne” – rozumie się przez to czyn zabroniony przez ustawę jako:

a)      przestępstwo lub przestępstwo skarbowe

b)      wykroczenie określone w art. 51,62,69,74,76,85,87,119,122,124,133 lub 143 Kodeksu wykroczeń.

Kodeks Wykroczeń (KW) i Kodeks Karny (KK) zawierają spis wykroczeń, przestępstw i kar przewidzianych za ich popełnienie.

Do czynów zabronionych zalicza się:

a.) czyny karalne będące wykroczeniami:

- art. 51KW zakłócenie wybrykami spokoju lub porządku publicznego

- art.62KW znęcanie się nad zwierzętami

- art. 69 KW niszczenie i uszkadzanie znaków umieszczonych przez organ państwowy

- art. 74 KW niszczenie, uszkadzanie, usuwanie lub czynienie nieczytelnymi znaków lub napisów ostrzegających o grożącym niebezpieczeństwie dla życia lub zdrowia człowieka albo ogrodzenia lub innego urządzenia zapobiegającego takiemu niebezpieczeństwu,

- art. 76 KW rzucanie kamieniami lub innymi przedmiotami w pojazd mechaniczny będący w ruchu,

- art. 85 KW  samowolne ustawianie, niszczenie, uszkadzanie, usuwanie, włączanie lub wyłączanie znaku, sygnału, urządzenia ostrzegawczego lub zabezpieczającego  albo zmienianie ich położenia, zasłanianie dotyczy ruchu drogowego.

- art. 87 KW prowadzenie pojazdu przez osobę po użyciu alkoholu

- art. 119 KW  kradzież lub przywłaszczenie cudzej rzeczy ruchomej, jeżeli jej wartość nie przekracza 250 złotych,

- art. 122 KW  nabycie mienia wiedząc o tym, że pochodzi ono z kradzieży lub z przywłaszczenia, lub pomoc do jego zbycia albo w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przyjęcie tego mienia lub pomoc w ukryciu, jeżeli wartość mienia nie przekracza 250 złotych (paserstwo),

- art.124 KW  umyślne zniszczenie, uszkodzenie lub uczynienie cudzej rzeczy niezdatną do użytku, jeżeli szkoda nie przekracza 250 złotych,

- art.133 KW spekulacja biletami wstępu

- art. 143 KW złośliwe utrudnianie lub uniemożliwianie korzystania z urządzeń przeznaczonych do użytku publicznego, a w szczególności uszkadzanie lub usuwanie przyrządów alarmowych, instalacji oświetleniowej, zegarów, automatów, telefonów, oznaczeń nazwy miejscowości, ulicy, placu lub nieruchomości, urządzeń służących do utrzymania czystości lub ławek..

b)      czyny karalne będące przestępstwami z Kodeksu Karnego (najczęściej popełnianych przez młodzież)

- art. 137  KK  publiczne znieważanie, niszczenie, uszkadzanie lub usuwanie godła, 

- art. 156  KK  spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu w postaci:

1)      pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia,

2)      innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała

- art. 157 KK spowodowanie naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia, innego niż określony w art. 156 § 1, spowodowanie naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia trwające nie dłużej niż 7 dni,( przestępstwo tzw. średniego i lekkiego uszkodzenia ciała, to zdarza się nieletnim dużo częściej niż 156 KK),

-art.158 KK udział w bójce lub pobiciu, w którym naraża się człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo nastąpienie skutku określonego w art. 156 § 1 lub w art. 157 § 1  --art. 177 KK naruszenie, chociażby nieumyślne, zasad bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym i  spowodowanie nieumyślnie wypadku, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała określone w art. 157 § 1

-art. 178a KK prowadzenie pojazdu mechanicznego w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, przez osobę znajdującą się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego ( coraz częściej w praktyce sądowej uczniowie siadają po wypiciu alkoholu na rower i w ten sposób popełniają ten czyn karalny raczej poza szkołą),

-art.190 KK grożenie innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub szkodę osoby najbliższej, jeżeli groźba wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę, że będzie spełniona, (przestępstwo groźby karalnej, zdarza się czasami w szkole, często jest powiązane z tzw. wymuszeniami rozbójniczymi),

-art. 191 KK stosowanie przemocy wobec osoby lub groźby bezprawnej w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia,

-art.216 KK znieważenie innej osoby w jej obecności albo choćby pod jej nieobecność, lecz publicznie lub w zamiarze, aby zniewaga do osoby tej dotarła, ( rzadko się zdarza, by pokrzywdzeni zgłaszali, ale dzieci w szkole często się znieważają),

- art. 217 KK uderzenie człowieka lub naruszenie w inny sposób jego nietykalności cielesnej,

- art.226 KK  znieważenie funkcjonariusza publicznego albo osoby do pomocy mu przybranej podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, (wyjątkowo w szkole np. w czasie interwencji policji ale zdarzało się, że nieletni znieważał poza szkoła policjanta),

- art.233 KK składanie zeznań mających służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy i zeznawanie nieprawdy lub zatajanie prawdy,

(w szkole wyjątkowo podczas składania wyjaśnień przed policją, poza szkołą zdarza się nieletnim często),

- art.270 KK  podrobienie lub przerobienie dokumentu w celu użycia za autentyczny, lub użycie takiego dokumentu jako autentycznego, ( np. wpisywanie ocen, podrabianie zwolnień lekarskich, podrobienie legitymacji szkolnej itp.), zabronione jest również używanie podrobionego lub przerobionego dokumentu art. 273 KK,

- art. 275 KK posługiwanie się dokumentem stwierdzającym tożsamość innej osoby albo jej prawa majątkowe lub  kradzież, przywłaszczenie takiego dokumentu, a także zniszczenie, uszkodzenie takiego dokumentu art. 276 KK,

- art. 278 KK zabór w celu przywłaszczenia cudzej rzeczy ruchomej- kradzież często się zdarza na terenie szkoły,

- art. 279  KK kradzież z włamaniem,

- art. 280  KK kradzież z  użyciem przemocy wobec osoby lub z  groźbą natychmiastowego jej użycia albo doprowadzenie człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności w celu dokonania kradzieży,

- art.  288  KK niszczenie cudzej rzeczy, uszkadzanie lub czynienie jej niezdatną do użytku,    

- art.  291  KK nabycie rzeczy uzyskanej za pomocą czynu zabronionego lub pomoc w jej zbyciu albo przyjęcie rzeczy lub jej ukrycie, ( przestępstwo paserstwa umyślnego i nieumyślnego art. 292 KK),      -art. 312 KK  puszczanie w obieg podrobionego albo przerobionego pieniądza, innego środka płatniczego, który sama osoba sprawcy otrzymała jako prawdziwy.

Wobec nieletnich na podstawie Ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu
w sprawach nieletnich-tekst jednolity Dziennik Ustaw z 2002 roku, nr 11poz.109 z późniejszymi zmianami dalej UPN , sąd rodzinny stosuje środki opiekuńczo-wychowawcze a w skrajnych przypadkach środek w postaci umieszczenia w zakładzie poprawczym ( jeżeli inne środki nie są
w stanie zapewnić resocjalizacji nieletniego)

Art.6 UPN do środków opiekuńczo-wychowawczych zalicza:

1.upomnienie,

2.zobowiązanie do określonego postępowania, a zwłaszcza do naprawienia wyrządzonej szkody, do wykonania określonych prac lub świadczeń na rzecz pokrzywdzonego lub społeczności lokalnej, do przeproszenia pokrzywdzonego, do podjęcia nauki lub pracy, do uczestniczenia w odpowiednich zajęciach o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, do powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach albo do zaniechania używania alkoholu lub innego środka w celu wprowadzania się w stan odurzenia

3.ustanowienie nadzoru odpowiedzialnego rodziców lub opiekuna,

4.ustanowienie nadzoru organizacji młodzieżowej lub innej organizacji społecznej, zakładu pracy albo osoby godnej zaufania - udzielających poręczenia za nieletniego,

5.zastosowanie nadzoru kuratora,

6.skierowanie do ośrodka kuratorskiego, a także do organizacji społecznej lub instytucji zajmujących się pracą z nieletnimi o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, po uprzednim porozumieniu się z tą organizacją lub instytucją,

7.orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów,

8.orzeczenie przepadku rzeczy uzyskanych w związku z popełnieniem czynu karalnego,

9.orzeczenie umieszczenia w rodzinie zastępczej, w młodzieżowym ośrodku wychowawczym,
w młodzieżowym ośrodku socjoterapii albo w ośrodku szkolno-wychowawczym.

Art. 7  § 1 UPN Sąd rodzinny może:

1.zobowiązać rodziców lub opiekuna do poprawy warunków wychowawczych, bytowych lub zdrowotnych nieletniego, a także do ścisłej współpracy ze szkołą, do której nieletni uczęszcza, poradnią psychologiczno – pedagogiczną lub inną poradnią specjalistyczną, zakładem pracy,
w którym jest zatrudniony, oraz lekarzem lub zakładem leczniczym,

2.zobowiązać rodziców lub opiekuna do naprawienia w całości lub w części szkody wyrządzonej przez nieletniego,

§ 2 Sąd może zwrócić się do właściwych instytucji państwowych lub społecznych oraz jednostek samorządowych o udzielenie niezbędnej pomocy w poprawie warunków wychowawczych, bytowych lub zdrowotnych nieletniego.

                            Najczęściej sądy stosują upomnienia, nadzór rodziców i nadzór kuratora sądowego.

Umieszczenie w młodzieżowym ośrodku wychowawczym (zakład wychowawczy), jest środkiem izolacyjnym. Nieletni opuszcza dom rodzinny i do ukończenia 18 roku życia uczy się i przebywa w takiej placówce.

Najsurowszym środkiem przewidzianym w UPN jest umieszczenie nieletniego w zakładzie poprawczym, w którym może przebywać do 21 roku życia.

                            Mając świadomość rodzajów wykroczeń, przestępstw i kar warto pamiętać jeszcze o zasadach odpowiedzialności nieletnich:

- prawo polskie nie zna dolnej granicy wieku odpowiedzialności nieletnich sprawców czynów zabronionych. Podstawowy akt prawny zawierający zasady odpowiedzialności nieletnich UPN, wskazuje, że przepisy tej ustawy stosuje się w zakresie: zapobiegania i zwalczania demoralizacji -
w stosunku do osób, które nie ukończyły lat 18 i postępowania w sprawach o czyny karalne - w stosunku do osób, które dopuściły się takiego czynu po ukończeniu lat 13, ale nie ukończyły lat 17.

- w sytuacji, gdy czyn zabroniony zostanie popełniony przez np. dziewięcioletnie dziecko wtedy sędzia rodzinny wszczyna postępowanie o demoralizację takiego dziecka po to, by ustalić wszystkie okoliczności faktyczne dotyczące popełnienia tego czynu oraz ocenić stopień demoralizacji tego dziecka.

- gdy sprawca czynu zabronionego miał już ukończone 13 lat w chwili popełnienia czynu, takie zachowanie kwalifikuje się jako czyn karalny, o ile zachowanie to wypełnia pozostałe znamiona czynu zabronionego określone w innych przepisach.

-po ukończeniu 17 roku życia nieletni odpowiada już na zasadach właściwych dla odpowiedzialności karnej osób dorosłych. Oznacza to, że gdy siedemnastolatek zostaje oskarżony
o popełnienie przestępstwa, przez policję lub prokuratora, jego sprawa trafia do Wydziału Grodzkiego Sądu Rejonowego lub do Wydziału Karnego tegoż Sądu.

17 letni sprawca przestępstwa może zostać już skazany przez Sąd Grodzki lub Karny na kary: grzywny, ograniczenia wolności, pozbawienia wolności, 25 lat pozbawienia wolności, dożywotniego pozbawienie wolności (artykuł 32 Kodeksu Karnego).

Za popełnienie wykroczenia Sąd Grodzki skazuje sprawcę, który ukończył 17 lat na kary: aresztu, ograniczenia wolności, grzywny, nagany.

              Jednak zgodnie z treścią art. 10§ 2. Kodeksu Karnego nieletni, który po ukończeniu 15 lat dopuszcza się czynu zabronionego określonego w art. 134, art. 148 § 1, 2 lub 3, art. 156 § 1 lub 3, art. 163 § 1 lub 3, art. 166, art. 173 § 1 lub 3, art. 197 § 3, art. 252 § 1 lub 2 oraz w art. 280, może odpowiadać na zasadach określonych w tym kodeksie, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają, a w szczególności, jeżeli poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne. Wymienione przestępstwa są to najpoważniejsze zbrodnie (zamach na życie Prezydenta RP, zabójstwo, ciężkie uszkodzenie ciała, spowodowanie zdarzenia zagrażającego życiu lub zdrowiu wielu osób, spowodowanie katastrofy, zgwałcenie zbiorowe lub ze szczególnym okrucieństwem, branie lub przetrzymywanie zakładnika, rozbój). Wtedy wobec nieletniego stosuje się kary przewidziane w KK.