Gałczyński K. I., Wybór poezji (oprac. BN).doc

K. I. Gałczyński: Wybór poezji. Oprac. M. Wyka. Ossolineum, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź.  I, 189

KIG

-          ur. 23. 01. 1905, w Warszawie,

-          miał brata, Zenona, młodszego o 11 miesięcy,

-          1915 w Moskwie – pisze pierwsze wiersze, 1918 powrót do Warszawy

-          studiował filologię angielską i filologię klasyczną, nie ukończył żadnego z tych kierunków,

-          kompleks ojcowski, wynikający z postawy pokolenia,

-          1926 – współpraca z „Cyrulikiem Warszawskim”, powieść Porfirion Osiełek, czyli Klub Świętokradców (niedoceniana, postacie autentyczne),

-          wstąpił do Kwadrygi[1],

-          w 1929 poznaje przyszłą żonę, Natalię Awałow, ślub 1.06.1930,

-          sympatia do Czechosłowacji w wierszach – bo jego matka tam wyjechała,

-          od 1930 pracuje jako urzędnik cenzury J,

-          1931 – 1933 Berlin,

-          1934 – Wilno, współpraca z radiem, wiersze drukuje w prasie wileńskiej, pisze dla Hanki Ordonówny, drukuje też w „Prosto z Mostu”,

-          1936 – córka, Kira, KIG czołowym poetą „PzM”,

-          1937 – nakładem „Prosto z Mostu” wydaje tom Utwory poetyckie,

-          17.09.1939 Gałczyński dostaje się do niewoli, wiersze wojenne powstają; 1941 wysłany do obozu jenieckiego w Altengrabow,

-          do kraju wraca 22.03.1946; współpracuje z „Przekrojem”, „Tygodnikiem Powszechnym”, „Odrodzeniem”, „Szpilkami”, z kabaretem „Siedem kotów”,

-          1947 – wyjazdy autorskie,

-          1950 – ZLP – zjazd – Adam Ważyk krytykuje jego poezję, 1951 drugi zjazd – Putrament go broni,

-          marzc 1952 – drugi zawał serca,

-          umiera nagle 6.12.1953,

Legenda osobowości KIG:

-          pierwowzory z Młodej Polsce – np. Przybyszewski (podobieństwo nie twórczości, a poglądów na rolę sztuki),

-          z Witkacym łączy go groteska jako styl życia i wypowiedzi literackiej,

-          Gałczyński to poeta, który zawód swój sprowadza z koturnu pomiędzy ludzi i udostępnia się im wraz ze wszystkimi swoimi ekstrawagancjami, dziwactwami i przywilejami artysty, s. XVI,

-          KIG kreuje się na poetę-cygana, szarlatana, błazna, twórcę popularnego (s. XVIII),

-          postawa  bliska cyganerii – poeta zbuntowany, skłócony ze światem, ucieczka od codzienności,

-          użyteczność poezji, ale i dowcip,

-          poszukiwanie prostoty, doskonałości, sielankowości odczuć,

-          pozorny dekadent, zwolennik powszedniości,

-          w poezji – motyw poety-rzemieślnika, KIG dopuszcza czytelników do warsztatu, pokazując, że też jest pracownikiem,

Groteska:

-          w latach 30. pojawia się w społeczeństwie kryzys optymizmu, krytyka sanacji, rozczarowania ideologiczne, groźba faszyzmu. Katastrofa staje się realna. Poczucie zagrożenia wywołuje rozterki filozoficzne, poszukiwania wzorów w tradycji literackiej,

-          u Gałczyńskiego jest groteska obok poezji lirycznej. Liryka sentymentalna daje mu czytelników, groteska pozwala demaskować świat,

-          groteska to sposób widzenia świata, deformujący. Gałczyński chciał poprawić świat (jako satyryk), czasem satyra przeradza się w pytania egzystencjalne. Absurd i nonsens ma bronić poetę przed rzeczywistością. Gałczyński swojej grotesce nadał funkcje satyryczne. Chciał tworzyć kulturę masową,

-          w grotesce Gałczyńskiego jest problematyka polskiego intelektualizmu, inteligenckiej kultury, rynku literackiego, stosuje drwinę antyintelektualną. Bunt przeciw inteligentowi: stosuje Gałczyński programową niedojrzałość. Gloryfikowanie jarmarków, odpustów,

-          w Zielonej Gęsi – zwrot do publiczności, dydaktyzm, humor, groteska, makabryczny dowcip, wyśmianie konwencji literackich (s. XLVII), pierwsze Gęsi – drukowane w „Przekroju”, wzbudzają oburzenie,

-          satyryk-Gałczyński realizuje postulaty z lat 50. co do polskiego oświecenia,

-          dyskusja o współczesnym humorze absurdalnym – s. LII – cechy: intelektualne rozumienie świata na rzecz pominięcia obyczajowości; dno egzystencjalne; obsesja śmierci, makabra; likwidatorstwo wobec tradycji; bunt, prowokacja wobec widza, a nie ironia,

-          niechęć do jaskrawego awangardyzmu,

-          czerpie motywy i zdarzenia z literatury antycznej, renesansu, oświecenia. Odcina się od niespokojnego antyku,

-          z romantyzmu – obce mu są wysokie tony poezji, ale ceni Norwida,

-          w liryce jego – ważna muzyczność. Muzyka jest symbolem harmonii świata. Stopniowo jednak Orfeusz z lirą przeradza się w Orfeusza z gitarą i katarynką,

-          w języku poetyckim – wpływy skamandryckie, zdolność używania różnych stylów poetyckich,

-          częste w twórczości są też motywy podróży (konkretnej) i wędrówki (fantastycznej), pojawia się element ruchu,

-          opuszczanie czasowników daje wrażenie szkicowości,

-          ornamentyka kolorystyczna: kolory  proste, zdecydowane,

-          charakterystyczne porównania i aluzje erudycyjne,

-          nie doczekał się epigonów, ale jego styl jest rozpoznawalny,

-          jego katastrofizm wyrasta z poczucia presji niepewnej rzeczywistości,

-          w Polsce powojennej pisze niecałe 7 lat, wiersze to dokument zmagań poety z rzeczywistością – tu są i wiersze świetne i agitki, pisane na zamówienie,

-          u Miłosza - Delta