Układ pokarmowy
Jama ustna :
składa się z:
- przedsioneka jamy ustnej (czyli miejsce pomiędzy wargami a zębami)
- jamy ustnej właściwej
- cieśni gardzieli ( łączy ona jamę ustną z gardłem)
- języczka podniebiennego, czyli podniebienie miękkie
jamę ustną wyścieła nabłonek wielowarstwowy płaski
Wargi są to płaty mięsniówki od zewnatrz okryte skóra a od wewnątrz błoną śluzową. Przedłużeniem warg jest policzek, tworzy on ściane boczna jamy ustnej, zbudowany jest on z 4 warstw:
- skóry - mięśni - gruczołów policzkowych - błony śluzowej( która na krawędzi zębodołowej przechodzi w dziąsła)
od góry jama ustna ograniczona jest po przez podniebienie twarde, które przechodzi w podniebienie miękkie tzw. śluzowo- mięśniowy fałd oddzielający jame ustną od gardłowej (jama gardłowa- patrz układ oddechowy). Na bocznych ścianach gardła podniebienie miękkie przechodzi w:
- łuki podniebienno gardłowy
- łuki podniebienno - językowy
przestrzeń między tymi łukami to zatoka migdałkowa w niej znajdują się migdały podniebienne.
GRUCZOŁY ŚLINOWE (ślinianki)
Ślinianka przyuszna
- leży na zewnętrznej powierzchni mięśnia żwacza
- jest największą
- jej przewód uchodzi do przedsionka jamy ustnej na wysokości drugiego zęba trzonowego
Ślinianka podżuchwowa
- leży w okolicy podżuchwowej
- produkuje wydzielinę surowiczno – ślinową
- jej przewód uchodzi w okolicach dolnej części jeżyka
Ślinianka podjęzykowa
- najmniejsza ze ślinianek
- leży pod błona śluzową okolic podjęzykowych
- składa się z kilku zrazików mających oddzielne przewody wyprowadzające tzw. PRZEWODY MNIEJSZE
- przednia część ślinianki stanowi GRUCZOŁ GŁÓWNY którego odchodzi PRZEWÓD WIEKSZY
JĘZYK:
jest to fałd mięsniówki pokryty błona śluzową, dzieli się na:
> trzon > grzbiet > koniec języka
na grzbiecie języka wystepuja 4 rodzaje brodawek zbudowanej z tkanki łacznej:
1. brodawki nitkowate:
są one najmniejsze i najliczniejsze pokrywają przednią część języka
2. brodawki liściaste:
zlokalizowane po bokach języka, o kształcie pionowych fałdów błony sluzowej, dośc liczne
3. brodawki grzybowate
pokrywają koniuszek języka, są większe od nitkowatych
4. brodawki okolone
największe z brodawek, łatwo je zidentyfikować, znajduja się na tylniej częsci języka układają się w charakterystyczny kształt litery V
Funkcja brodawek
mechaniczna, biora udział w rozcieraniu pokarmu
zmysłowa umożliwiaja określenie smaku - funkcja ta jest możliwa dzięki obecności KUBKÓW SMAKOWYCH występujących we wszystkich rodzajach brodawek z wyłączeniem nitkowatych
ZĘBY:
osadzone sa w kości szczęki i żuchwy. W żębodole umieszczone za pomoca korzenia, który z zębodołem łączy ozębna t.j. błana łącznotkankowa.
Budowa zęba - patrz rysunek obok.
Rodzaje zębów:
SIEKACZE maja korone w kształcie dłuta, służą do odgryzania części pokarmu.
KŁY korona w kształcie stożka zakończona ostrym szczytem.
PRZEDTRZONOWE służą do żucia posiadają 2 guzki na swojej powierchni.
TRZONOWE posiadają 4-5 guzków, służą do mieżdżenia pokarmu.
Układ żębów w dorosłego człowieka:
3|2|1|2 ||| 2|1|2|3
(3 trzonowe, 2 przedtrzonowe, 1 kieł, 2 siekacze)
GARDŁO --> patrz ukłąd oddechowy
PRZEŁYK
składa się z trzech części: szyjnej, piersiowej i brzusznej, ściany zbudowane z błony sluzowej(nabłonek wielowarstwowy płaski), obecne podłuzne fałdy. Pod błoną śluzową znajduje się tkanka podśluzowa w niej są gruczoły sluzowe przełykowe. Pod tą tkanką znajduje się warstwa mięśniówki gładkiej (u człowieka!!!), dzięki warstwie mięsni w przełyku może zachodzić mechaniczne urabianie i przesówanie kęsów pokarmu. Przesówanie pokarmu to czynność odruchowa!.
ŻOŁĄDEK:
jest to workowate rozszerzenie układu pokarmowego, możemy wyróznić w nim 3 części.
część wpustowa posiada gruczoły wpustowe tylko typu surowiczego
część denna zawiera gruczoły denne, w niej to wyrózniamy 2 rodzaje komórek wydzielniczych: głowne i okładzinowe
część oddźwiernikowa posiadająca gr. oddźwiernikowe, nie posiada ona komórek okładzinowych, sa obecne tylko komórki główne.
KOMÓRKI WYDZIELNICZE ZOŁĄDKA:
1) głowne - wytwarzają pepsynę
2) okładzinowe - wytwarzają HCl
wydzielina obu rodzajów komórek tworzy tzw. SOK ZOŁĄDKOWY
Śluzówka zołądka tworzy sluz, który jest odporny na działanie HCl (charakterystyka tego zabezpieczenia zostanie dokłądniej opisana w przyszłości)
Jelito cienkie składa się z 3 odcinków:
1- dwunastnica 2- jelito czcze 3- jelito krete
DWUNASTNICA:
nie będę dokładnie opisywał jej położenia ponieważ takie informacje nie są szczególnie istotne na egzaminach, natomiast dobrze jest to widoczne na schemacie ukazujacym cały układ pokarmowy.
W świetle dwunastnicy znajduja się brodawki mniejsza i większa. Na pierwszej znajduje się ujście przewodu trzustkowego dodatkowego. Na większej przewodu żółciowego i przewodu trzustkowego głównego.
Gruczoły trawienne wydzielają do 12stnicy sok jelitowy.
JELITO CZCZE I KRETE
nie ma widocznej granicy miedzy nimi, w jelicie czczym obficie wystepuja kosmki jelitowe, są one bardzo skręcone maja mniejszą średnicę od 12stnicy.
Jelito grube składa sie z : jelita ślepego, okręznicy i odbytnicy.
JELITO ŚLEPE:
lezy po prawej stronie(w dole biodrowym) ślepo zakonczony workowaty "uchyłek". Uchodzi do niego jelito krete, które posiada zastawkę kretniczo- katniczą , której zadaniem jest niepozwalanie na cofanie sie treści pokarmowej do jelita cienkiego!.
W nim znajduje się ujście wyrostka robaczkowego - nie bierze on udziału w trawieniu.
OKRĘŻNICA:
składa się z 3 części: wstępującej, poprzecznej i zstępujacej, żadnych ciekawostek w budowie.
ODBYTNICA:
stanowi przedłużenie esicy, konczy się odbytem.
Znajdują sie w niej 2 rodzaje mięśni:
1. Zwieracz wewnetrzny odbytu
2. Zwieracz zewnetrzny odbytu
zbudowane z tkanki poprzecznie prązkowanej - ZALEŻNEJ OD WOLI CZŁOWIEKA.
Funkcja jelita grubego jest wchłanianie czyli resorpcja zwrotna wody, formowanie kału, wydalanie niestrawionych resztek pokarmu.
W bańce odbytu znajdują się bakterie, które mają mozliwość rozkłądania celulozy do glukozy, oraz syntezy witamin z gr. B i K.
biedronka2810