o_konstruowaniu_zadan_testowych.pdf

Teacher

Do it yourself –

o konstruowaniu zadań testowych

Ilona Kozłowska

Pisanie zadañ jest z natury twórcze – jest sztuk¹.

Tak jak nie mo¿e byæ zbioru przepisów na produkcjê dobrej noweli

lub dobrego obrazu, tak nie mo¿e byæ zbioru regu³,

które dadz¹ gwarancjê produkcji dobrych zadañ testowych

Alexander Wesman

N ie mo¿na zak³adaæ, ¿e osoba, która po-

Ilona Kozłowska

dejmuje siê nauczania automatycznie

staje siê dobrym nauczycielem. Podob-

nie, nie mo¿na twierdziæ, ¿e ka¿dy nauczyciel po-

trafi dobrze oceniaæ umiejêtnoœci swoich

uczniów. Do oceniania niezbêdne s¹ w³aœciwie

skonstruowane narzêdzia, czyli np. zadania te-

stowe. Pod tym wzglêdem praca nauczyciela dzi-

siaj wydaje siê o wiele ³atwiejsza ni¿, powiedzmy,

dwadzieœcia lat temu, kiedy wszyscy korzystali

z jednego podrêcznika, a na rynku brakowa³o re-

petytoriów i zbiorów zadañ egzaminacyjnych.

Obecnie wybór opracowañ jêzykowych jest tak

du¿y, ¿e wskazana jest wiedza, która pozwoli

na taki dobór materia³ów testowych, które bêd¹

dostosowane zarówno do wymagañ

programowych na danym etapie na-

uki, jak równie¿ do tematyki i stan-

dardów wymagañ egzaminacyjnych.

Niezale¿nie jednak od tego, z jakich

„gotowych” materia³ów nauczyciel

bêdzie korzysta³, satysfakcj¹ dla ka¿-

dego z pewnoœci¹ bêdzie samodzielne

skonstruowanie zadañ testuj¹cych

opanowanie umiejêtnoœci, które æwi-

czy³ z uczniami w oparciu o konkret-

ny materia³ podrêcznikowy. I tu w³a-

œnie wkraczamy w obszar sztuki, któ-

ra wymaga talentu. Mo¿na jednak

skorzystaæ z pewnych praktycznych rad, które

proces oceniania dziêki poprawnie skonstruowa-

nym zadaniom uczyni¹ bardziej efektywnym.

W procesie nauczania ustawicznie otrzymujemy

od uczniów feedback w postaci wyrazu ich twarzy,

frekwencji na naszych lekcjach i poziomu ich wy-

powiedzi. Dziêki takim informacjom mo¿emy

odpowiednio dostosowaæ techniki nauczania.

Sprawdzenie umiejêtnoœci jêzykowych poprzez

skonstruowane przez nauczyciela zadanie pisem-

ne jest procesem czasoch³onnym i nie dostarcza

natychmiastowej informacji zwrotnej. Otrzymu-

W konsultant standardów egzaminacyjnych dla egzaminu gimna-

zjalnego z języków obcych, egzaminator i trener szkolący eg-

zaminatorów maturalnych, nauczyciel z wieloletnim stażem, autorka

zbiorów zadań do Nowej Matury.

jemy j¹ dopiero po szczegó³owej analizie wyni-

ków. Ta analiza dostarcza równie¿ informacji

o niedoci¹gniêciach, co pomaga ukierunkowaæ

dalsz¹ pracê z uczniami. Jednoczeœnie testowanie

umiejêtnoœci w formie pisemnej czêsto jest jedy-

n¹ motywacj¹ dla niechêtnych do nauki.

W niniejszym artykule przedstawiê

zasady konstruowania wi¹zek zadañ

( tasks ) oraz zadañ ( items ). Obok teo-

retycznych wskazówek znajd¹ tu

Pañstwo przyk³ady najczêœciej pope³-

nianych przez konstruktorów b³êdów

wraz z uwagami, z czego te b³êdy wy-

nikaj¹. Wiedza ta pozwoli Pañstwu

unikn¹æ podobnych pu³apek w pracy

nad w³asnymi zadaniami.

Najbardziej rzetelne zadania to te,

których wyniki s¹ ³atwo porównywal-

ne. S¹ to zadania zamkniête, którym

poœwiêcone s¹ poni¿sze rozwa¿ania.

W zadaniach zamkniêtych uczeñ wskazuje pra-

wid³ow¹ odpowiedŸ spoœród zaproponowanych.

Poniewa¿ w czasie sprawdzania tych zadañ sto-

sowany jest jednoznaczny klucz odpowiedzi, ich

punktowanie nie jest zale¿ne od oceniaj¹cego.

Zatem ocena ucznia jest obiektywna.

Za pomoc¹ zadañ zamkniêtych mo¿na oceniæ

stopieñ opanowania umiejêtnoœci rozumienia

tekstu ze s³uchu i rozumienia tekstu czytanego,

czyli tych umiejêtnoœci, które s¹ sprawdzane

na ka¿dym egzaminie jêzykowym. Skonstru-

owanie wi¹zki zadañ, czyli kilku zadañ po³¹czo-

Najbardziej

rzetelne

zadania to te,

których wyniki

są łatwo

porównywalne.

Są to zadania

zamknięte

2 (56) 2008

www.teacher.pl

nych w grupê wspóln¹ sytuacj¹ zadaniow¹ np.

tekstem, jest jednak wyj¹tkowo trudne i czaso-

ch³onne.

Pierwszy etap tworzenia wi¹zki zadañ to dobór

w³aœciwego tekstu. ród³em tekstów mog¹ byæ:

oryginalna prasa angielska (potrzebna bêdzie

wiêksza adaptacja tekstów), czasopisma dla

ucz¹cych siê jêzyka angielskiego

oraz zasoby internetowe (nale¿y wy-

eliminowaæ wszelkie wystêpuj¹ce

w nich b³êdy jêzykowe). Trzeba pa-

miêtaæ, ¿e do sprawdzenia opanowa-

nia ww. umiejêtnoœci stosuje siê ró¿-

nego rodzaju teksty. Do zadañ

sprawdzaj¹cych rozumienie ze s³u-

chu nie s¹ wskazane teksty publicy-

styczne, czy informacje z folderów

turystycznych. Typowe teksty

do sprawdzenia tej umiejêtnoœci to

komunikaty, dialogi, wypowiedzi

kilku rozmówców na jeden temat,

debaty (na wy¿szym poziomie za-

awansowania), wywiady oraz wiado-

moœci nagrane na automatycznej sekretarce.

Teksty publicystyczne, informacyjne, narracyj-

ne i literackie mog¹ s³u¿yæ jako podstawa do za-

dañ testuj¹cych rozumienie tekstu czytanego.

Zawartoœæ treœciowa tekstu powinna byæ dostoso-

wana do grupy wiekowej uczniów i ich zaintereso-

wañ oraz doœwiadczeñ ¿yciowych. Tekst nie powi-

nien zawieraæ treœci obraŸliwych ani brutalnych.

Istotna jest równie¿ d³ugoœæ tekstu. Czytanie

przez ucznia zbyt d³ugiego tekstu powoduje, ¿e

w pewnym momencie traci on zainteresowanie

i przestaje siê koncentrowaæ na treœci. Szczegól-

nie na ni¿szych poziomach nauczania wskazane

jest stosowanie dwóch, trzech wi¹zek opartych

na kilku krótkich tekstach ni¿ jednej rozbudowa-

nej wi¹zki na bazie jednego d³u¿szego tekstu.

Poziom jêzykowy tekstu musi byæ dostosowany

do umiejêtnoœci uczniów. To niestety czêsto wy-

maga ¿mudnego zabiegu uproszczenia leksyki

oraz struktur gramatycznych wystêpuj¹cych

w tekœcie oryginalnym.

Wybieraj¹c okreœlony tekst trzeba jednoczeœnie

rozwa¿yæ, jaki typ zadania najlepiej do niego pa-

suje. Jeœli s¹ to np. odrêbne informacje na temat

ró¿nych muzeów w Londynie, trafnym bêdzie tu

zadanie na dobieranie. Jeœli jest to ci¹g³y tekst

publicystyczny lub literacki, zawieraj¹cy du¿o

szczegó³ów warto u³o¿yæ zadanie wielokrotnego

wyboru lub typu prawda/fa³sz.

Kolejny etap to sformu³owanie precyzyjnego po-

lecenia. Nie powinno byæ ono zbyt rozbudowane,

ale jasno okreœlaæ, czego siê od ucznia oczekuje.

Powinna równie¿ pojawiæ siê informacja o liczbie

punktów do uzyskania za prawid³owe rozwi¹za-

nie wi¹zki.

Oto przyk³ad b³êdnie sformu³owanego polecenia

i fragment wi¹zki zadañ sprawdzaj¹cych rozpo-

znawanie struktur gramatycznych na bazie tek-

stu do czytania.

Przeczytaj uwa¿nie poni¿szy tekst.

Z podanych odpowiedzi wybierz w³a-

œciw¹, tak aby otrzymaæ logiczny i gra-

matycznie poprawny tekst. Zaznacz

jedn¹ z czterech odpowiedzi, wpisuj¹c

literê A, B, C lub D.

A funny thing happened on the way to

the communication revolution: We stop-

ped talking to one another. I .................

in the park with a friend recently...

Czytanie przez

ucznia zbyt

długiego tekstu

powoduje, że

w pewnym

momencie traci

zainteresowanie

i przestaje się

koncentrować

na treści

was walking

had walked

have walked

would walk

Zacytowane tu polecenie jest nieprecyzyjne,

uczeñ traci czas zastanawiaj¹c siê, czy ma zazna-

czyæ literê (czym? kó³kiem, czy krzy¿ykiem), czy

wpisaæ literê w lukê. Czêsto uczniowie, mimo

poprawnie skonstruowanego polecenia, ignoruj¹

wskazan¹ zasadê oznaczenia odpowiedzi i stosu-

j¹ tê, do której byli przyzwyczajeni w szkole, co

niestety na niektórych egzaminach mo¿e skutko-

waæ niezaliczeniem odpowiedzi. Dlatego nale¿y

czêsto przypominaæ im o dok³adnym czytaniu

poleceñ.

Teraz mo¿na przyst¹piæ do najbardziej twór-

czej czêœci tworzenia zadañ. Oto wskazówki

dotycz¹ce budowy wi¹zki zadañ w

oparciu

o tekst.

Q Kolejnoœæ zadañ musi byæ zgodna z chronolo-

gi¹ tekstu.

Q Zadania powinny byæ roz³o¿one równomier-

nie w stosunku do tekstu.

Q Niedopuszczalne s¹ zadania, które mo¿na po-

prawnie rozwi¹zaæ bez rozumienia tekstu, np.

w oparciu o wiedzê ogóln¹.

Q Mo¿liwoœci odpowiedzi do wyboru nie mog¹

siê zawieraæ jedna w drugiej (np. szczegó³owa

zawarta w ogólnej).

Q Nie nale¿y uk³adaæ zadañ, w których po-

prawna odpowiedŸ jest zale¿na od popraw-

nej odpowiedzi we wczeœniejszym zadaniu.

Q Nale¿y wystrzegaæ siê niezamierzonych

podpowiedzi – trzeba uk³adaæ zadania tak,

aby jedno nie dostarcza³o poprawnych od-

powiedzi w kolejnym lub poprzednim.

2 (56) 2008

Teacher

Q Werstraktory (prawid³owe odpowiedzi) nie

powinny dostarczaæ ukrytych wskazówek,

tzn. zawieraæ te same wyrazy, które pojawiaj¹

siê w tekœcie.

Q Nie nale¿y stosowaæ w zadaniach s³ownictwa

trudniejszego ni¿ w tekstach bêd¹cych pod-

staw¹ do zadañ.

Q Trzeba przestrzegaæ zasady, ¿e wi¹zka ma

byæ challenging, ale achievable, nie stosujmy

wiêc niepotrzebnych pu³apek.

Q Wskazanym jest przetestowanie wi¹zki zadañ

na kolegach nauczycielach lub innej grupie

uczniów. Dziêki temu dowiemy siê, czym siê

kieruj¹ wybieraj¹c prawid³ow¹ odpowiedŸ

i znajdziemy w ten sposób niezamierzone

podpowiedzi. Jeœli z kolei nikt nie wybiera da-

nego dystraktora (nieprawid³owej odpowie-

dzi), tzn., ¿e nie spe³nia on pozorów prawi-

d³owoœci i nale¿y go przeformu³owaæ.

Q Przy konstrukcji kolejnych wi¹zek nale¿y wy-

korzystywaæ wnioski z analizy wyników po-

przednich zadañ. Analizuj¹c wyniki warto

zwróciæ uwagê nie tylko na liczbê punktów

uzyskanych za wi¹zkê lecz równie¿ na wybór

b³êdnych odpowiedzi i zastanowiæ siê, z jakie-

go powodu by³y bardziej atrakcyjne ni¿ wer-

straktory.

pamiêtaæ, ¿e aby by³y trafne, czyli ¿eby spraw-

dza³y to co zamierzamy, nale¿y przestrzegaæ

pewnych fundamentalnych zasad.

Q Nie wolno formu³owaæ twierdzeñ opartych

na wiedzy ogólnej. W ten sposób nie spraw-

dzimy, czy uczeñ zrozumia³ tekst, poniewa¿

do rozwi¹zania zadania wykorzysta swoj¹

wiedzê z prasy, ksi¹¿ek lub telewizji.

Q Nale¿y utrzymywaæ w wi¹zce równe w przy-

bli¿eniu proporcje twierdzeñ prawdziwych

i fa³szywych. Zasada ta wi¹¿e siê z podstawo-

w¹ wad¹ zadañ typu prawda/fa³sz, jak¹ jest ³a-

twoœæ odgadniêcia odpowiedzi. Bezmyœlne

wskazywanie odpowiedzi pozwala na odgad-

niêcie przeciêtnie po³owy rozwi¹zañ.

Q Nie powinno siê umieszczaæ dwóch twierdzeñ

w jednym zdaniu, zw³aszcza wtedy, gdy jed-

no jest prawdziwe, a drugie fa³szywe.

Q Wszystkie twierdzenia w wi¹zce powinny byæ

w przybli¿eniu jednakowej d³ugoœci.

Q Nale¿y unikaæ ukrytych wskazówek, np. wy-

razy „czêsto, „zwykle”, „wiêkszoœæ” zazwyczaj

cechuj¹ twierdzenia prawdziwe; „zawsze”,

„wszystkie”, „tylko”, „nigdy” cechuj¹ twierdze-

nia fa³szywe.

Oto kilka przyk³adów b³êdnie skonstruowanych

twierdzeñ w zadaniach typu prawda/fa³sz.

Przyk³ad 1.

Jeœli sprawdzamy np. rozumienie tekstu ze s³u-

chu o ¿yciu na wsi, umieszczenie w wi¹zce zadañ

do tego tekstu twierdzeñ prawdziwych takich jak

There is less traffic in the country oraz People grow

their own fruit and vegatables (jeœli oczywiœcie

tekst do tego nawi¹zuje) nie ma sensu, poniewa¿

uczeñ nie podejmie nawet próby ws³uchania siê

w szczegó³y tekstu i okreœli je jako prawdziwe,

bazuj¹c oczywiœcie na ogólnej wiedzy.

Oto przyk³ad wi¹zki, w której trzon zadania 4.

podpowiada odpowiedŸ w zadaniu 1.

1. John works

A. at a petrol station.

B. in a supermarket.

C. in a boutique.

4. The firefighters came to the petrol station where

John worked because

A. they wanted to buy some petrol.

B. the station was on fire.

C. they were called there.

Przyk³ad 2.

Gordon is the founder and managing director of

the company.

W tym przyk³adzie mamy do czynienia z tzw. pó³-

prawd¹, poniewa¿ wspomniany Gordon jest za³o-

¿ycielem spó³ki, ale nie jest jej dyrektorem. Nie

mo¿na wiêc powiedzieæ, ¿e twierdzenie w ca³oœci

jest fa³szem. Nie jest równie¿ w ca³oœci prawd¹.

Jeœli jeden uczeñ okreœli twierdzenie jako fa³sz,

czêœciowo ma racjê i nie mo¿na mu przyznaæ 0

punktów. Jeœli inny uczeñ okreœli twierdzenie jako

prawdê, równie¿ ma czêœciowo racjê.

Wyró¿niamy trzy typy zadañ zamkniêtych: zada-

nie prawda/fa³sz, zadanie na dobieranie i zadanie

wielokrotnego wyboru.

W zadaniu typu prawda/fa³sz rozwi¹zanie polega

na rozstrzygniêciu, czy zawarte w zadaniu twier-

dzenie jest zgodne z treœci¹ tekstu czy nie, lub

czy zadanie spe³nia okreœlony inny warunek (np.

poprawnoœci).

Zadania tego typu to najczêœciej pojawiaj¹ce siê

w podrêcznikach formy testowania rozumienia

tekstu. Mo¿na zaryzykowaæ stwierdzenie, ¿e

w porównaniu z zadaniami wielokrotnego wybo-

ru s¹ ³atwe do skonstruowania. Trzeba jednak

Przyk³ad 3.

The author of the article advises young writers to

write for free only.

2 (56) 2008

Teacher

Przytoczone twierdzenie zosta³o przez autora za-

dania okreœlone jako fa³szywe. Niestety jest bar-

dzo prawdopodobne, ¿e uczeñ, nawet nie zerka-

j¹c do tekstu, wska¿e to twierdzenie jako fa³szy-

we (trudno znaleŸæ uzasadnienie, dlaczego m³o-

dzi pisarze mieliby pisaæ wy³¹cznie za darmo).

Treœæ zadania w sposób bezpoœredni podaje

gotowe odpowiedzi, nie ma potrzeby czytaæ ca-

³ych tekstów, wystarczy „wy³apaæ” z ka¿dego

z nich pojedyncze wyrazy anniversary, marriage

i engagement. Dystraktor birthday jest tzw. mar-

twym dystraktorem, poniewa¿ w ¿adnym tek-

œcie nie ma jakiegokolwiek odniesienia do uro-

dzin.

Kolejny typ zadania zamkniêtego wymaga po-

prawnego zestawienia ze sob¹ dwóch informacji

w postaci przyporz¹dkowywania lub u³o¿enia in-

formacji w logicznym porz¹dku.

Jak nale¿y budowaæ zadania na dobieranie :

Q ogranicz wielkoœæ wi¹zki zadañ do 8 hase³,

Q podaj wiêcej odpowiedzi ni¿ hase³, tak aby

dobór ostatniej odpowiedzi nie odbywa³ siê

automatycznie,

Q odpowiedzi zbêdne powinny byæ tak skon-

struowane, aby by³y atrakcyjnymi dystrakto-

rami,

Q okreœl wyraŸnie w poleceniu, czy dobieranie

jest jeden do jednego, czy jeden do wielu,

Q umieœæ has³a, do których nale¿y dobieraæ infor-

macje po lewej stronie i oznacz je cyframi, a in-

formacje oznaczone literami po prawej stronie.

Przyk³ad 2.

Wi¹zka oparta jest na tekœcie o znanych œwiêtach

obchodzonych w ró¿nych krajach. Zadaniem

ucznia jest przyporz¹dkowanie nazw œwi¹t

do pojedynczych zdañ zawieraj¹cych szczegó³o-

we informacje o ka¿dym z wymienionych w tek-

œcie œwi¹t. Jednym z tych œwi¹t jest Octoberfest,

a zdaniem, do którego Octoberfest nale¿y przypo-

rz¹dkowaæ jest It takes place in autumn. Pomijaj¹c

fakt, ¿e z nazwy œwiêta mo¿na zorientowaæ siê, ¿e

odbywa siê jesieni¹, to starsi uczniowie na pewno

s³yszeli o tym œwiêcie i rozwi¹¿¹ zadanie bez czy-

tania tekstu.

Przyk³ad 3.

Po³¹cz strza³kami wyrazy z prawej i lewej ko-

lumny tak, aby powsta³y s³owa z³o¿one.

self

Przyk³ad 1.

Przeczytaj poni¿sze krótkie teksty (1.-3.) i przy-

porz¹dkuj im okazje (A-D), z jakich zosta³y na-

pisane.

centred

easy

going

narrow

minded

open

mouthed

Marriage

Anniversary

Poziom jêzykowy zadania wskazujê na grupê

wiekow¹ starsz¹ ni¿ dzieci, warto wiêc zmieniæ

polecenie i wprowadziæ oznaczenia cyframi i lite-

rami. Nale¿y równie¿ zmieniæ kolejnoœæ wyra-

zów w prawej kolumnie, poniewa¿ w obecnej for-

mie pierwszy wyraz z drugiej kolumy pasuje

do pierwszego wyrazu z pierwszej kolumny, dru-

gi do drugiego , itd. Ponadto w poleceniu nie

okreœlono, czy dobór jest jeden do jednego, czy

jeden do wielu (a w przypadku minded wystêpu-

j¹ dwie poprawne opcje).

Birthday

Engagement

Andrew Hall and the

Directors of BMWA

request the pleasure of

your company

for drinks to celebrate

their 10 th anniversary

on October 13 th

from 5.30 to 7.30 p.m.

My wife and I would

like to take this

opportunity to wish

you and your husband

happiness

on your recent marriage.

Ostatni typ zadania zamkniêtego to zadanie wie-

lokrotnego wyboru.

S k³ada siê ono z trzonu zadania objaœniaj¹cego

sytuacjê zadaniow¹ i czynnoœæ, jaka ma byæ wy-

konana, oraz podanych odpowiedzi, z których

zwykle jedna jest prawid³owa lub najlepsza

(werstraktor), a pozosta³e pe³ni¹ funkcjê dys-

traktorów – odpowiedzi towarzysz¹cych, maj¹-

cych pozory prawid³owoœci. Rozwi¹zanie takie-

go zadania polega na wybraniu jednej lub wiêk-

szej liczby odpowiedzi spoœród podanych w za-

daniu. Odpowiedziami mog¹ byæ wyrazy, zda-

Mr and Mrs B. Wren have

pleasure in announcing

the engagement of their daughter

Doreen, to Richard,

the elder son of

Mr and Mrs B. E. Allen

2 (56) 2008

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: