1...Karta Narodów Zjednoczonych i zasady prawa międzynarodowego
26 VI 1945 r., San Francisco – utworzenie organizacji międzynarodowej o charakterze powszechnym i celach ogólnych – ONZ.
· Reguluje m.in.: strukturę, organizację, cele, funkcje, zasady, działanie, proces prawotwórczy ONZ.
· Jest swego rodzaju konstytucją.
1. Z KNZ wynika, że jest to najważniejszy traktat prawa międzynarodowego. Określa zasady prawa międzynarodowego i zasady działania ONZ. Te zasady odnoszą się do wszystkich płaszczyzn stosunków między państwami – uniwersalne zastosowanie.
2. Formułuje cele normatywne, cele do osiągnięcia (dążenie do budowy pokoju i bezpieczeństwa) – przesłanka do nawiązywania współpracy między państwami na różnych płaszczyznach.
3. Stypulacja karty rozstrzyga o pierwszeństwie w przypadku kolizji między postanowieniami karty a innymi zobowiązaniami wynikającymi z innych umów międzynarodowych (art. 103).
4. Na każdym państwie członkowskim spoczywa obowiązek rejestracji w sekretariacie ONZ umów międzynarodowych, których jest stroną. Sankcja – bez rejestracji strona nie może powoływać się na postanowienia karty.
5. Jest przykładem umowy, która nakłada obowiązki na państwa trzecie – poza ONZ. Art. 2 p. 6 – państwa nie będące członkami ONZ, mają obowiązek kierowania się zasadami karty w zakresie niezbędnym dla utrzymania pokoju i bezpieczeństwa narodowego.
6. Z mocy KNZ, jeden z głównych organów – Rada Bezpieczeństwa (która głównie odpowiada za utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego), władna jest do stosowania sankcji międzynarodowych, które są istotą rozdziału VII à „Akcja w razie zagrożenia, naruszenia pokoju bądź aktu agresji”.
(Ogólne, podstawowe) Zasady prawa międzynarodowego
· Można je określić jako reguły postępowania o charakterze przewodnim w stosunku międzynarodowym, które dotyczą, jednocześnie same nie będąc w relacji podporządkowania wobec wszystkich innych norm odnoszących się do tego zakresu.
· Normy, które mają nadrzędną pozycję w stosunku do innych norm.
· Można mówić o nich w sensie informacyjnym – jako propozycję doktrynalną albo jako konsekwencji logicznej pewnych norm.
· Są to najważniejsze normy dla całego systemu prawa międzynarodowego, te zasady określa się jako ius cogens – prawo bezwzględnie obowiązujące.
· Prawo międzynarodowe jest takim systemem normatywnym, gdzie państwa tworzą normy tego prawa, wyrażając w określony sposób swoja zgodną wolę.
· Jest rezultatem porozumienia, wspólnej uzgodnionej woli państw.
· Państwa to najważniejsze i najstarsze podmioty prawa międzynarodowego.
· Swoboda woli jest ograniczona – ius cogens zakreśla granicę porozumiewania się państw. Nie może dochodzić do sytuacji, aby prawo względnie obowiązujące (ius dispositivum) było sprzeczne do ius cogens, musi mu podlegać.
· Wolność porozumiewania ma więc swoją granicę.
· To właśnie KNZ określa ius cogens.
· Ius dispositivum w przypadku kolizji z ius cogens jest nieważne; prawo wewnętrzne – chyba też.
Ø Ius cogens: normy pochodzące od całej społeczności międzynarodowej. Mają charakter uniwersalny, są bezwzględnie obowiązujące.
Ø Ius dispositivum: normy partykularne, miejscowe, dwustronne (bilateralne).
· W prawie międzynarodowym jest tak, że kto milczy zawsze wyraża zgodę. Milczenie, gdy ktoś mógł (i powinien) zabrać głos jest równoznaczne z wyrażeniem zgody. Kto identycznie postępuje, to aktywnie akceptuje praktykę.
· Kto może zmienić te normy? – Zasadniczo tylko społeczność międzynarodowa.
Art. 1 - cele ONZ
· Są to cele normatywne, do osiągnięcia.
· Trudno z nich wyprowadzać obowiązki.
1. Utrzymanie i rozwijanie przyjaznych stosunków miedzy państwami na zasadzie równouprawnienia i samostanowienia narodów.
2. Doprowadzenie do współdziałania międzynarodowego w rozwiązywaniu problemów o charakterze gospodarczym, społecznym, humanitarnym czy kulturalnym.
3. Utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego. Poprzez stosowanie skutecznych środków zbiorowych, dla zapobiegania zagrożeniom pokoju, tłumienie aktów agresji i innych naruszeń pokoju. Załatwiania sporów i sytuacji międzynarodowych wg zasad sprawiedliwości i prawa międzynarodowego.
· Ważną sferą działania jest promowanie i zachęcanie państw do poszanowania praw człowieka bez względu na rasę, płeć, naród.
· ONZ jest forum uzgadniającym działalności międzynarodowych zmierzających do osiągnięcia tych 3 wytyczonych celów.
Art. 2 – zasady prawa międzynarodowego
1. Zasada suwerennej równości państw.
Dwa człony – suwerenność i równość.
Jest najlepiej wyrażana przez regułę 1 państwo – 1 głos. Można to odczytywać jako równość wobec prawa.
Równość ta nie zawsze oznacza równą wagę głosów.
2. Zasada wykonywania w dobrej wierze zobowiązań z prawa międzynarodowego zgodnie z KNZ.
Reguła odnosi się do postępowania, działania bona fides à pacta sunt servanda.
3...Zasada obowiązkowego załatwiania sporów międzynarodowych środkami pokojowymi.
Obecnie ten kategoryczny ton zostaje jednak złagodzony, dopełnieniem obowiązku jest zasada swobody stron sporu - wyboru właściwego środka, który same wybiorą w zależności od konkretnych stron sporu.
4. Zasada autonomii woli stron sporu w wyborze środka w sporze (art. 33 p. 1 ).
Dostępne procedury:
rokowania
badania
pośrednictwo – mediacja
pojednawstwo – koncyliacja
arbitraż – rozjemstwo – sąd polubowny
rozstrzygnięcie sądowe
odwołanie się do układów, org. regionalnych
inne środki pokojowe wybrane przez strony sporu.
Połączenie środków dyplomatycznych i sądowych. Sądy, które rozstrzygają spory między państwami wyróżnia od sądów krajowych to, że od ich wyroków nie można się odwołać.
Ø Zasada pokojowego wykorzystania mórz otwartych
Ø Zasada poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności
· Zasad trzeba się dopatrywać nie tylko w ramach postanowień samej karty, ale także i poza nią odnajdujemy normy bezwzględnie obowiązujące.
· W razie wątpliwości czy dana norma ma charakter normy ius cogens, to zgodnie z konwencją wiedeńską o prawie traktatów z 1969r. można się zwrócić o wyjaśnienie do MTS.
· Jakkolwiek prawo międzynarodowe zasadniczo nie ustala hierarchii między źródłami i normami, niemniej obowiązuje wiodąca reguła, że prawo międzynarodowe jest wyrazem uzgodnionej woli podmiotów tego systemu normatywnego.
· Tych podmiotów jest cały katalog. Prawo międzynarodowe obowiązuje przede wszystkim między państwami i organizacjami międzynarodowymi. Jest wyrazem uzgodnionej woli, porozumienia. Kolizja prowadzi do nieważności, uchylenia ius dispositivum.
Norma bezwzględnie obowiązująca.
Ø Obowiązek pokojowego załatwiania sporów międzynarodowych
Jej dopełnieniem jest zasada autonomii woli stron sporu.
Zakaz agresji, groźby, użycia siły w stosunkach międzynarodowych w szczególności przeciwko integralności terytorialnej czy niepodległości państwa.
Zakaz ten nie ma charakteru bezwzględnego.
KNZ dopuszcza wyjątki.
1. Kompetencja Rady Bezpieczeństwa do stosowania blokady, demonstracji siły czy bezpośredniego użycia sił zbrojnych (art. 42).
Wiąże się z stypulacjami przewidzianymi rozdziałem VII KNZ (Akcja w razie zagrożenia naruszenia pokoju, czy aktu agresji).
Stopniowanie ewentualnych sytuacji zagrożenia:
o zagrożenie pokoju
o naruszenie pokoju
o akt agresji jako cięższe naruszenie prawa międzynarodowego.
Rada Bezpieczeństwa jest władna do stosowania groźby użycia siły, demonstracji, potencjalizacji, blokady, bezpośredniego użycia siły zbrojnej jeżeli wcześniej zastosowane środki okazały się nieskuteczne bądź gdy RB dojdzie do wniosku, że ich zastosowanie byłoby niewystarczające.
...
katybekier