MARZENA USS
PRZYCZYNY AMPUTACJI
Główna przyczyną amputacji kończyn górnych jest uraz. Inne przyczyny to nowotwory, wady rozwojowe i zaburzenia krążenia obwodowego.
Przyczynami amputacji kończyn dolnych są przede wszystkim: zmiany naczyniowe w przebiegu miażdżycy, cukrzycy oraz choroby Buergera, a następnie urazy, zmiany nowotworowe i zmiany wrodzone.
Amputacja kończyny górnej powoduje większy stopień zaburzenia sprawności niż utrata kończyny dolnej.
Zmiany naczyniowe w kończynie dolnej są tylko jedną z form choroby, która po pewnym czasie objawi się także w naczyniach wieńcowych czy mózgowych. W obrębie kikuta kończyny amputowanej oraz drugiej kończyny dolnej także występują zmiany niedokrwienne.
Amputacje urazowe, zwykle są spowodowane wypadkami przy pracy, zmiażdżeniami, obcięciem, oparzeniem lub w następstwie nieostrożnego obchodzenia się z materiałami wybuchowymi. Do wtórnych przyczyn amputacji należą powikłania złamań otwartych oraz rozległe martwice tkanek miękkich.
Amputacje z powodów onkologicznych są często jedyna próbą ograniczenia rozprzestrzeniania się nowotworu złośliwego kości. Wśród nowotworów najczęstszą przyczyną jest mięsak, na szczęście już coraz częściej można uniknąć amputacji przy tej chorobie.
Dzieci, u których stwierdza się wady wrodzone, wymagają zaopatrzenia jeszcze w pierwszym roku życia, tak aby zapewnić im prawidłowy rozwój ruchowy.
Odrębnym problemem są kończyny górne, które nie spełniają swojej funkcji, a niekiedy stanowią wręcz przeszkodę i utrudnienie w życiu codziennym. Na przykład tak zwana kończyna cepowa, objęta porażeniem wiotkim. Brak możliwości sterowania taką kończyną powoduje wiele utrudnień. Podjęcie decyzji o amputacji i zaopatrzeniu jest jednak trudne. Podobnie w przypadku zaburzeń rozwojowych kończyn pacjent może wymagać zabiegu rekonstrukcyjnego, lub częściowej amputacji w celu poprawienia funkcji kikuta.
Jeśli podejmie się decyzję o tak radykalnym rozwiązaniu u dziecka, to amputację należy wykonać możliwie wcześnie, aby dziecko mogło nauczyć się poprawnych wzorców ruchowych.
Zatem celem amputacji w takich przypadkach powinny być:
- poprawa możliwości chwytnych w ręce protezowej, oraz jej przydatność w zakresie codziennych czynności,
- poprawa wyglądu kosmetycznego,
- zachowanie możliwości wykonywania niektórych specyficznych czynności.
Amputacje kończyn zwykle są następstwem wypadku, lub są spowodowane koniecznością ratowania życia. Za naczelną zasadę uznano, żeby w obrębie ręki dokonywać odjęć bardzo oszczędnie, za względu na jej funkcje ruchowe, oraz ze względu na jej wysoko rozwinięte czucie powierzchniowe i głębokie co jest nie do odtworzenia nawet przez najdoskonalszą protezę kończyny górnej i precyzyjne ruchy palców.
Proteza kończyny górnej może mieć charakter kosmetyczny lub roboczy, stanowi ona jednak tylko element brakującej części lub całej kończyny górnej i nie jest w stanie zastąpić jej funkcji. W zabiegach planowanych znaczenie mają wiek, stan ogólny chorego oraz stan miejscowy kończyny. Z punktu widzenia protetyki amputacja powinna zapewnić odpowiednią długość kikuta, aby stworzyć optymalne warunki posługiwania się protezą.
Przy doborze protezy trzeba się zastanowić czemu ma ona służyć. W protezę czynną powinno się zaopatrywać osoby młode o ambicjach zawodowych, chętne do nauki posługiwania się nią. Pacjenci w starszym wieku, obciążeni chorobami lub bierni psychicznie, kwalifikują się do używania protez kosmetycznych. Zastąpienie kończyny górnej, a zwłaszcza ręki, jest niezmiernie trudne, dlatego kikut bez zaopatrzenia może być bardziej funkcjonalny niż proteza.
Protezowanie kończyn dolnych ma swoją specyfikę. Z jednej strony kończyna ta pełni funkcję podporową, którą stosunkowo łatwo jest zastąpić protezą, z drugiej zaś często dotyczy to osób w podeszłym wieku, schorowanych, u których występuje wiele zaburzeń utrudniających koordynację ruchu i pogarszających warunki przystosowania się i nauczenia chodzenia w protezach.
Bez względu na wiek pacjenta należy jak najszybciej zaopatrzyć go w protezę, wyrabiać poczucie samodzielności i nie dopuścić do wytworzenia biernej postawy.
Przeszkodą w zaopatrzeniu jest złe uformowanie kikuta, odczyny alergiczne, opóźnione gojenie się rany pooperacyjnej i bóle kikuta u cukrzyków, oraz otarcia po złym dopasowaniu leja kikutowego. Kolejną poważną przeszkodą jest otyłość, która utrudnia dopasowanie protezy, jej zawieszenie oraz naukę chodzenia.
Proteza zarówno kończyny dolnej, jak i górnej, musi być wygodna, funkcjonalna i o ładnym wyglądzie. Inne wymagane cechy to:
- mała waga
- trwałość
- łatwość mycia
- możliwość stosowania przez dłuższy czas w ciągu dnia
- możliwość prowadzenia samochodu itp.
Proteza nie powinna też zwracać uwagi, jej wygląd musi być bardzo zbliżony do normalnej kończyny i nie może przeszkadzać w życiu codziennym.
2
dziubusek30