Realizm a idealizm
Realizm- ludzie nie wierzą, że natura ludzka ma charakter idealistyczny
Idealizm- człowiek ze swej natury kieruje się zasadami moralnymi ; rozwiązywanie konfliktów na zasadzie poszanowania praw człowieka, przyzwoitości, moralności
Politykę się uprawia by władzę zdobyć i ja utrzymać
Stosunki międzynarodowe, zimna wojna- opierały się na realizmie, silniejszy ma rację, wyzbycie się pierwiastka humanistycznego, moralnego
Kraje neutralne- Szwajcaria, Szwecja, Indie à wyrównywało to układ sił w organizacjach odzwierciedlających naturę ludzką – ONZ; wymiana doświadczeń krajów, integracja różnych stanowisk, kraje mogą się wypowiedzieć, muszą szanować prawa człowieka- czynnik idealistyczny dominuje
Region bałtycki- dziedzictwo realistycznego podejścia do 1989 i idealistycznego, wiara w możliwości w budowaniu stosunków międzynarodowych (partnerzy o różnych formatach, ale wiara, że się uda prowadzić dialog)
W retoryce politycznej: à
„Two worlds” until about 1990
Security threat (NATO, układ warszawski)-dominuje, wyścigi zbrojeniowe, militarne, budowanie imagu
Different systems
Competition of systems – rywalizacja
“Another world” (żelazna kurtyna)
“One Europe” from about 1991
Neighbour (państwa sąsiadujące)
Source of pollution/Environmental challenge (mówi się o zagrożeniach wspólnych, wyzwania, dbać trzeba wspólnie o ten interes)
Citizens/labour force –bierze się pod uwagę obywatela, siła robocza motorem napędowym rozwoju gosp.
„The Baltiv Sea region”
świat idealistyczny – funkcjonalizm – Estończycy porozumiewają się z Rosją (mimo, że były zsyłki na Sybir –wspólna historia była)- z punktu widzenia realizmu byłoby to niewykonalne;
[czasem Białoruś zalicza się do rejonu bałtyckiego, projekt VASAB2010]
pojecie Stanzyà
*Rosja – Sankt Petersburg(ale nierównowaga sił, bo ilość mieszkańców tego miasta przekracza ludność Estonii); okrąg kaliningradzki, okrąg leningradzki
*Estonia
*Łotwa
*Litwa
*Polska (Pomorze, Pomorze Zach., Warmia i Mazury)
*Niemcy (Meklemburgia, Szlezwik Holsztyn, Hamburg)- chcą wyjść z zagrożenia perfekcyjności swego kraju ) à próba odwołania się do Hanzy
*Dania
*Szwecja
*Finlandia
Wspólne cele: walka o prawa człowieka, ochrona środowiska, orientowanie się na region wspólny, region przyszłości
Poziomy dochodów- kto może rozwiązania dyktować, kto się uczyć – Skandynawia najbogatsza + Niemcy
Budowanie wspólnoty w regionie à wspólne wyzwania, są różnice w rozwoju w/w krajów, np. umieralność niemowląt – w Rosji, PL, Estonia, Łotwa, Litwa – znaczne w porównaniu do Skandynawii i Niemiec
Średnia długość życia – Skandynawia(Szw. 79lat)- żyją najdłużej, wysoka jakość życia, gospodarki rozwinięte, emeryci są niekorzystni dla gospodarki kraju – trzeba płacić emerytury
Rosja (67 lat)- zapaść cywilizacyjna, alkoholizm, AIDS, gruźlica – choroby cywilizacyjne
Agenda realistyczna powraca – Rosja – posiada bardzo dużo gazu, ropy;
Inne kraje muszą importować, podlegają presjom ze strony ideologicznej
Korupcja – czy jest przyzwolenie na łapówki
Finlandia, Dania à 2 czołowe miejsca w rankingu : nie biorę łapówek
45miejsce – PL
71- Rosja
52 – Łotwa
à problemy z nawiązywaniem kontaktów, zaufanie na arenie międzynarodowej – niskie, jak się rozwiązuje problemy- konsensus jak w Skandynawii czy pieniądze
Region bałtycki – jednocześnie różny i podobny
Regionalizm – nastała moda na niego, jako przełamanie zimnowojennego świata, obszary dawniej wrogie stały się sąsiadami/partnerami, ważne też w kulturze np. Alzacja we Francji – sile nawiązanie do Niemiec, balast historyczny
UE- znosi prerogatywy państw narodowych, oddają część swej suwerenności, makroregiony, subregiony, dążenie do centralizacji zjawisk, ale też decentralizacji promującej rozwój regionalny
Regionalizmowi towarzyszy integracja – pokojowe tworzenie nowego rodzaju zbiorowości o bardzo wysokim poziomie organizacji
Koncepcje integracji europejskiej:
Koncepcja paneuropejska (I wojna Światowa korzenie, wyeliminować konflikt w imię państwa narodowego, zjednoczenie Europy na rzecz pokoju i współpracy, idea Stanów Zjednoczonych Europy(Churchill), - to podwalina myśli integracji europejskiej; przedstawiciele: hrabia Richard Coudenhove-Kalergi z Austro- Węgier
Koncepcja paneuropejska
k. federalistyczna à k. konfederalistyczna
konstytucjonalistyczna unionistyczna
funkcjonalistyczna
neofunkcjonalistyczna
1946- federalistyczna- w Niemczech to zrealizowano, zbudowano kraj od podstaw, nadano nową koncepcję państwową, landy, rząd centralny musi słuchać landów – opieka zdrowotna, oświata, I kanclerz RFN po II WŚ – Adenauer
konstytucjonalistyczna – 1946/1947 , wyłoniona z federalistycznej , skokowy rozwój integracji europejskiej, najważniejsze dla integracji są regulacje konstytucyjne
funkcjonalistyczna – główny nacisk na gospodarkę, potem dopiero utworzenie wspólnoty politycznej, nie rozstrzyga czy i kiedy nastąpi oddanie cząstki suwerenności (przekazywanie funkcji )państw na rzecz organów ponadnarodowych (funkcjonalizm otwarty, stopniowe przesuwanie sfery suwerenności ze szczebla krajowego na wspólnotowy; spill over effect – muszą powstać organizacje porządkujące, instytucje; pomijała bezpieczeństwo państwa i interes jednostki, podnoszenie zamożności społeczeństw, Erhand, Schröder, Gosperi, Schuman)
*państwo narodowe zepchnięte na dolny plan
neofunkcjonalistyczna - najważniejsze – dostarczenie konceptualnych ram rozwoju Europy, ważniejszy jest proces politycznej integracji, potrzebna jest wspólnota polityczna, gdzie struktury ponadnarodowe będą odgrywać kluczową role, zwolennicy: Haas, Beyen; zakłada zmianę kierunku zaufania i lojalności obywatela, umiędzynarodowienie organizacji, PL- ojczyzna, ale też kraj należący do UE, cel: dobrobyt i zaspokojenie potrzeb materialnych, zbudowany dla Europy Zach, stał się dla świata I wczesna teoria regionalizmu, powszechny i uniwersalny pokój jest potrzebny
*to teoria pluralistyczna – aktorzy na scenie politycznej mogą mieć różne poglądy, walka o wpływy na procesy decyzyjne (na niższych szczeblach) przez organizacje, instytucje
2 drogi integracji:
1. koncentrować się na gospodarczych aspektach
2. koncentrować się na politycznych aspektach
HAAS: 3 warunki udanej integracji:
1. pluralistyczne struktury społeczne à zamiast państwa dwubiegunowego: biedni – bogaci, maja być wymieszani z klasą średnią
2. znaczący rozwój ekonomiczny i przemysłowy
3. istnienie wspólnych wzorców ideowych między jednostkami członkowskimi(pierwiastek idealny, prawa człowieka ważne)
elity technokratyczne mają mieć kontrolę nad tymi procesami integracyjnymi
Wizja świata bez granic, terytorium traci znaczenie , handel międzynarodowy napędza globalizm;
Globalizm jest efektem globalizacji
Globalizacja ßà globalizm (przepływ kapitału, znika przestrzeń, wydaje się kurczyć sposób wyjaśniania sił rynkowych, przepływu kapitału, im więcej ludzi to akceptuje, tym ↑ globalizm, globalizacja idzie bardziej do przodu wtedy)
Globalny sposób myślenia
Regionalizm – zachodzi równocześnie z globalizmem , bo glob. nie funkcjonuje w sferze bezpieczeństwa, poziom regionalny to rozstrzyga, w sferze ekonomicznej to forma obrony przed utratą kontroli nad gospodarką , uzyskanie kontroli politycznej nad ekonomią
Region- kategorie wewnętrzne : społeczno- kulturowe i zewnętrzne
Analizy przestrzeni społecznej : podział na centrum i peryferie
Centrum – większa dynamika rozwoju i wprowadzania trendów
Peryferje- powielają zachowania z centrum, pośrednio dotknięte przez działania centrum
Peryferie upodabniają się do centrum (przestają się uważać za peryferie), gdy kurczy się przestrzeń działania np. pieniądza(?), nie ma wtedy wyraźnego centrum, dominującego i wpływającego na losy człowieka, globalizacja- dużo więcej centrów, centra finansowe (giełdy w NY, Tokio – mają wpływ na to jak tam jest , bank centralny we Frankfurcie – symbolicznie oddają podział na centrum i peryferia)
Często firmy przenoszą się na peryferie by obniżyć koszty produkcji , tania i wykształcona siła robocza jest ważna, rozmywa się wyraźny podział na centrum i peryferia
Regionalizacja – obszary na peryferiach kraju dochodzą do głosu, sztywny podział przestaje obowiązywać , centrum i peryferia miały określone funkcje do spełnienia, w regionalizacji na poziomie krajowym – małe regiony mają wpływa na politykę centrum
3 warunki:
regionyà
1.bliskość geograficzna
2.regularne i intensywne współdziałanie
3.postrzeganie regionu jako wspólnego pola działania
nacisk na bliskość geograficzną, wspólne więzi kulturalne
region- większa homogeniczność, ściślejsze więzi np. poprzez granice administracyjne
polityka – wyrównanie szans regionów , granice terytorialne nie zawsze pokrywają się z kulturowymi, tożsamością np. interesy lokalne przy podziale PL na województwa
zmiana postrzegania regionu – nowy regionalizm
stary a nowy regionalizm- cenzura: zimna wojna, inni aktorzy niż państwo narodowe układają porządek narodowy
wielość centrów, czasami przyciągają czasami odpychają
nie mamy wpływu na to co się dzieje w państwie, lata 90 – kapitały koncernów są większe niż PKB kraju jakiegoś, międzynarodowe korporacje wpływają na porządek światowy, większe zdemokratyzowanie, żywa polityka- więcej aktorów- tak się stać musiało, nie było innego wyjścia
na zachodzie – protekcjonizm i idea państwa narodowego, w PL – socjalizm; państwo bogatsze i rozwinięte technicznie łatwiej oddaje władzę w dziedzinach gospodarki niż kraje biedniejsze w krajach transformacji – to trudniejsze, pojawiają się grupy populistów; mówią, że nie pozwolą innym kontrolować ich państwa
obrona interesu wielkich krajów przed globalizacją- nie jest aż tak chybiony jak w PL; USA – profity z globalizacji, Europa – też , kraje silnie wykorzystujące globalizację; Francja i Niemcy, UK – pomiędzy globalizacją a promowaniem swojego
gospodarka globalna- wiara polityków że zahamują ją, ale to bezskuteczne, hasła radykalnej zmiany skazane na niepowodzenie;
stary a nowy regionalizmà inne podmioty systemu- państwo narodowe à łączą się w bloki militarne, handlowe, wspólne interesu gospodarcze- powstały bloki europejskie, państwo jest podmiotem takiego porozumiewania , inni aktorzy (kapitał) górują , państwo narodowe z boku, aktywizuje się society (obywatelskie), organizacje, organizacje pozarządowe, współpraca regionów z różnych krajów
koncepcje Coopera – (brytyjska ambasada, doradca Blaire’a)tylko państwa ponowoczesne się w stanie wejść w struktury regionalne, opisał świat lat 90 , artykuł „The new world order”;
kategoryzował państwa narodowe: 1.przednowoczesne, określone 2.nowoczesne 3. późnonowoczesne
zachowania mają wpływ na relacje międzynarodowe
państwo późnonowoczesne- opiekuńcze, opieka nad zdrowiem, obroną obywateli, doskonale się sprawdza w starym regionalizmie, lata 80 – mało inicjatyw regionalnych, porozumienia na szczeblu centralnym podpisywano
zachowania państwa – państwo późnonowoczesne – nacjonalistyczne, chroni swoje interesy, często za pomocą wojny i armii, lata 90 – przejście niektórych państw, organizacji w status ponowoczesny – mamy władzę rozmywającą się – (nie ma władzy centralnej )na poziomie państwa i organizacji międzynarodowych, udział demokratycznych instytucji w podejmowaniu decyzji, populizm , media kreują rzeczywistość
coraz mniej liczy się potencjał państwa , ale liczy się kapitał ludzki, wiedza – niewymierne zalety, skomplikowany proces decyzyjny w zdecentralizowanym kraju,
społeczeństwo ponowoczesne – ponowoczesne stosunki gospodarcze, dominuje przemysł usługowy, informatyczny, zmienia się mentalność ludzi, ludzie zaakceptowali zmiany, że nowy region da im rozwój, dobrobyt, większą mobilność przy wyborze pracy, duch czasu – trzeba wybierać chcąc nie chcąc w społeczeństwie, niepewność, niegdyś nie trzeba było wybierać, dziś – na każdym etapie życia trzeba
zdolność państwa do zrezygnowania z centralnego kierowania – państwo było od centrum do peryferii silne, zorganizowane, zbierano podatki, nowy region- państwo nie jest ważnym tworem, zdominowane przez pozarządowych aktorów, wpływają na pozycję państwa , kontakty międzynarodowe nie liczą się, bo cele są krótkoterminowe, bo świat jest nieprzewidywalny, zmienny
projekty 2-4 letnie jako max planowanie, świat się zmienia
ponowoczesny stopień rozwoju – ciężko określić, które kraje osiągnęły
tylko ponowoczesne państwa są w stanie wchodzić w ponowoczesne relacje (w nowy regionalizm), pewnych zjawisk się nie odwróci – permanentne stany niepokoju
regionalizacja – wewnętrzne zmiany w regionie, to dynamiczny i elastyczny proces, zmiany ku jednolitości
1. kultura- ważny wymiar, odzwierciedla cos co dzieje się w świecie, punkt wyjściowy, niezbędny do dobrego funkcjonowania
2. bezpieczeństwo – spaja
3. gospodarka – wspólna ekonomia ważna
4. reżim polityczny – im większa regionalizacja , tym większa demokratyzacja; władza na poziomie ponadnarodowym
/Zygmunt Bauman – duży wpływ na definiowanie społeczeństwa ponowoczesnego „Razem-osobno”/
kultura- projekt Ars Baltica – by ludzie zaczęli się postrzegać jako współpartnerów, nie wrogów, stworzenie organizacji CBSS – formuła bezpieczeństwa stworzona , reżim – oparcie systemu rządów na demokracji i gospodarce rynkowej (w Rosji tak nie jest)
regionalność – gdy region nabywa cech regionalnych, stopień integracji regionalnej, na ile instytucje regionalne przejmują funkcje państwa narodowego
5 stopni regionalności:
1. region jako jednostka geograficzna
2. region jako system społeczny, jednostki zależne
3. współpraca w kulturze, ekonomii militarnej
4. region jako społeczeństwo obywatelskie , wspólna komunikacja i wartości
5. region jako podmiot z tożsamością, podejmowanie decyzji
przejście od obszaru działania do stawania się aktorem stosunków międzynarodowych
regiony:
a) fizyczne :
1. terytorialne
2. militarne
3. kontrolowane przez państwo
b) funkcjonalne:,
1. ekonomiczne
2. kulturalne
3. środowiskowe
regiony definiowane przez wspólne tożsamości: zaufanie, wspólne wartości, tożsamość
zalety i wady regionalizmu:
~zalety: aktywuje społeczeństwo do działania, zyski ekonomiczne i polityczne, peryferią wyjdą ze swej pozycji, wpływ na ochronę środowiska
ochrona środowiska – trudno by wszyscy przestrzegali postanowień, na skalą regionalną to bardziej możliwe
oś wokół morza Barentsa- 1993 powstał, ekonomia, środowisko
wojto_2222