Klaudyna Kopała
Religioznawstwo, I rok
Wstęp do socjologii
Grupa 15:00-16:30
Beatyfikacja Jana Pawła II
HIPOTEZA BADAWCZA
Obserwacja socjologiczna wykazać ma, że w trakcie uroczystości z okazji beatyfikacji Jana Pawła II zachodzić będą powtarzające się, specyficzne interakcje społeczne.
SZCZEGÓŁY OBSERWACJI
Obserwacja przeprowadzona została z odległości około 30 metrów od sceny koncertowej na Rynku Głównym w Krakowie w obrębie tłumu widzów w godzinach 19:30-21:00. Przy obserwacji zastosowano sprzęt fotograficzny typu lustrzanka Pentax K100D z obiektywem kitowym bez lampy błyskowej.
OPIS
O godzinie 19:30 trwały przygotowania do koncertu „Wracam do was - Błogosławiony Jan Paweł II” na krakowskim Rynku Głównym z okazji beatyfikacji Jana Pawła II. Zebrany tłum wypełniał nieomal całą płytę Rynku, najliczniej uczestnicy skupili się przy samej scenie, w pozostałych miejscach płyty tłum ulegał rozrzedzeniu. Osoby uczestniczące stojące w najbliższej odległości (około 5 metrów) od punktu obserwacji były w wieku prawdopodobnie 20-40 lat. W trakcie przygotowań uczestnicy okolicznościowego koncertu sprawiali wrażenie zmęczonych, objawiające się ziewaniem czy przymykaniem oczu, lub zniecierpliwionych, co sądzić można po padających z różnych stron 4-krotnie pytaniach o godzinę oraz czas rozpoczęcia koncertu. Dwie osoby nie wypowiedziały niczego na głos, ale gdy usłyszały pytania stojących w pobliżu współuczestników, spojrzały na zegarki w telefonach komórkowych. Mimika twarzy była głównie poważna, bez wyrazów silnych emocji takich jak radość czy ekscytacja. Obserwowani przez parędziesiąt minut obserwacji prowadzili przeróżne rozmowy, częściowo niezwiązane z tematem uroczystości. O godzinie 20:00 rozległ się dźwięk hejnału krakowskiego, zagranego z wieży ratuszowej. Część uczestników była zdziwiona tym, że hejnał odgrywany jest w tak nietypowy sposób, co komentowali na głos. Część uczestników bardzo szybko zaangażowała się w zdarzenie, co polegało na wykonywaniu zdjęć aparatami fotograficznymi (głównie kompaktowymi) lub wychylaniem się, aby spojrzeć, co zaczyna się dziać na scenie koncertowej. Nastąpiło głośne odtworzenie fragmentu przemowy Jana Pawła II z roku 1979. Cały tłum zaczął wykazywać nagłe objawy skupienia na bieżących wydarzeniach, co widoczne było w unoszeniu głów, spoglądaniu w stronę sceny i na telebim oraz bardziej napiętych mięśniach twarzy. Wyświetlany obraz na jakieś 3 pełne minuty pochłonął wszystkich obserwowanych bez wyjątku – bez przerwy oglądali oni wyświetlany fragment przemówienia z krakowskich Błoni. Po chwili nastąpiło rozluźnienie skupienia, czego dowodem były narastające szepty pomiędzy uczestnikami. Jedną z pierwszych pieśni była religijno-patriotyczna pieśń rozpoczynająca się od słów „Bogurodzico, królowo Polski”, która spowodowała ponowny wzrost zainteresowania. Trzech najbliżej stojących uczestników stanęło jak na baczność. Dwie osoby, których twarze były widoczne z punktu obserwacji w danym momencie, napięły wyraźnie mięśnie twarzy, co sugerowało wzruszenie. Po chwili trzy osoby spuściły nieco głowy w dół, co nie było jednoznacznym sygnałem stanu emocjonalnego czy zaangażowania. Pod koniec utworu w tłumie pojawiały się słyszalne szepty, komentujące muzykę. Gdy tylko rozpoczęło się granie „Santo Subito” osoby obserwowane po kolei milkły i ponownie skupiały swoją uwagę na scenie, spoglądając ponad głowami stojącego przed sobą tłumu. Dwie stojące w pobliżu heteroseksualne pary osób w wieku około 20-30 lat przytuliły się do siebie, trzecia para, którą stanowiły dwie kobiety w wieku około 20 lat, trzymała się za ręce. Jako że ludzie nieustannie przemieszczali się, to część obserwowanych przeniosła się w inne miejsce, głównie bliżej sceny. Przy kolejnych piosenkach powtarzały się powyższe reakcje: na początku nowego utworu obserwowani spoglądali na scenę, po kilku minutach rozluźniali się, następnie następowały oklaski i komentowanie szeptem. Przy trzecim utworze zbiorowisko ludzi zaczęło się nieznacznie poruszać w rytm muzyki, co również włączyło się w ten schemat. Na telebim częściej spoglądały kobiety niż mężczyźni, na scenę częściej spoglądali mężczyźni niż kobiety.
ANALIZA
Wiek uczestników stojących w obrębie stanowiska obserwacji był prawdopodobnie spowodowany porą wieczorną, w jakiej odbywał się koncert – młodsze niż około 20 lat i starsze niż około 40 lat osoby prawdopodobnie były zmęczone po całodniowych uroczystościach. Przed rozpoczęciem tej części obchodów beatyfikacji wyraźne było dla całego tłumu uczucie zniecierpliwienia, co specyficzne dla zbiorowych uroczystości oraz koncertów muzycznych. Głośne zapytania o czas rozpoczęcia imprezy oraz o aktualną godzinę powodowały niejako reakcje łańcuchowe - kolejne osoby zaczynały czuć zniecierpliwienie. Z powyżej wykazanych faktów socjologicznych wynika, iż najsilniejsze zaangażowanie w uczestnictwo następowało przy dawce nowego bodźca dźwiękowego, co jest specyficzne dla wystąpień publicznych. Wystąpił schemat zachowania: początkowo silne skupienie na nowym bodźcu, następnie powolne rozluźnienie przechodzące w komentowanie zdarzenia szeptem aż do kolejnego wystąpienia. Rozmowy szeptem udowadniają, że zgodnie obserwowani czuli zobowiązanie do nieprzeszkadzania odbioru innym. Element delikatnego poruszania się w rytm muzyki sugeruje zaangażowane wsłuchiwanie się w treść koncertu oraz zadowolenie z słyszanego brzmienia. Przytulanie się i trzymanie za ręce par uczestniczących w trakcie koncertu muzycznego sugeruje poczucie bliskości. Brak gwałtownych reakcji emocjonalnych takich jak śmiech czy szerokie uśmiechy jest wyrazem raczej poważnej niż rozrywkowej atmosfery wydarzenia oraz prawdopodobnie skupienia na jego charakterze religijnym. Pomimo radosnego wymiaru wydarzenia, nie nastąpiły objawy radości, co specyficzne dla poważnego wymiaru religii katolickiej (analogicznie do innych radosnych uroczystości tej religii obchodzonych w centrum Krakowa, takich jak Wielkanoc, podczas których generalnie również nie następuje żaden gwałtowny wyraz radości). Duże skupienie wśród kobiet powodowały również wyświetlane obrazy, pozwalające na przyjrzenie się artystom i szczegółom wystąpienia. Mężczyźni patrzyli częściej na samą scenę niż obraz z telebimu, co sugeruje skłonność do obejmowania wzrokiem pełnej sytuacji.
WNIOSKI
Hipoteza badawcza została zweryfikowana. Nastąpiły oczekiwane reakcje specyficzne dla zbiorowej sytuacji społecznej o wymiarze religijnym, w której pojawiło się poczucie bliskości oraz powagi adekwatnej do tematu spotkania. Pojawiły się również reakcje specyficzne dla spotkania o charakterze koncertowym. Wytworzył się schemat zachowania powtarzany przy każdym kolejnym wystąpieniu scenicznym.
Załączniki
Do pracy dołączono załącznik z wydrukowanymi fotografiami cyfrowymi.
Załącznik – wydruk fotografii cyfrowych z wydarzenia
4
wiaroznawstwo