ip_12_09.pdf

Ukazuje się od 1929 roku

Miesięcznik Państwowej Inspekcji Pracy

Nr 9 (355) 2012

W SEJMIE RP

W numerze

Warunki pracy w górnictwie

W SEJMIE RP

Teoria to za mało

Ra da Ochro ny Pra cy na po sie dze niu 28 sierp nia br. w sie dzi -

bie Sej mu oma wia ła stan wa run ków pra cy w gór nic twie. Do -

świad cze nia kon tro l ne Pań stwo wej In spek cji Pra cy w tej sek cji

go spo dar ki przed sta wi ła Be ata Ma ry now ska , okrę go wy in -

spek tor pra cy w Ka to wi cach. W ob ra dach uczest ni czy ła Iwo na

Hic kie wicz , głów ny in spek tor pra cy z za stęp ca mi: Mał go rza -

tą Kwiat kow ską i Grze go rzem Ły ja kiem oraz dy rek to rem

De par ta men tu Nad zo ru i Kon tro li GIP Lesz kiem Za ją cem .

Jak stwier dzi ła Be ata Ma ry now ska, w la tach 2010–2011 Pań -

stwo wa In spek cja Pra cy prze pro wa dzi ła kon tro le w 20 ko pal -

niach wę gla ka mien ne go, za trud nia ją cych łącz nie 73920 pra cow -

ni ków. W za kre sie prze strze ga nia prze pi sów do ty czą cych praw -

nej ochro ny pra cy naj po wa żniej szym pro ble mem by ły na ru sze -

nia prze pi sów o cza sie pra cy, któ re ujaw nia no w pra wie ka żdej

ko pal ni. Naj częst szy mi nie pra wi dło wo ścia mi w za kre sie tech -

nicz ne go bez pie czeń stwa pra cy by ły na to miast: nie wła ści wy

stan tech nicz ny eks plo ato wa nych ma szyn i urzą dzeń, a ta kże

dróg trans por to wych i przejść, pro wa dze nie pro ce sów pra cy

nie zgod nie z za ło że niem, nie pra wi dło wa eks plo ata cja in sta la cji

ener ge tycz nych.

Efek ty kon tro li, to: 373 de cy zje oraz 206 wnio sków do ty czą -

cych ure gu lo wa nia uchy bień z za kre su praw nej ochro ny pra cy.

W 32 przy pad kach wo bec win nych stwier dzo nych na ru szeń prze -

pi sów bhp za sto so wa no man da ty kar ne.

W mi nio nych dwóch la tach in spek to rzy pra cy zba da li 69 wy -

pad ków śmier tel nych, cię żkich i zbio ro wych, któ re mia ły miej sce

w ko pal niach. Więk szość z nich zo sta ła spo wo do wa na przy czy -

na mi ludz ki mi, w tym prze cho dze niem, prze je żdża niem lub

prze by wa niem w miej scach nie do zwo lo nych, lek ce wa że niem za -

gro żeń i nie do sta tecz ną kon cen tra cją uwa gi na wy ko ny wa nej

czyn no ści.

Wśród zja wisk ma ją cych bez po śred ni wpływ na bez pie czeń -

stwo pra cy in spek to rzy pra cy wska zu ją na brak lub nie wła ści wy

nad zór nad pra cow ni ka mi, ru ty no we pro wa dze nie pro ce sów

tech no lo gicz nych, lek ce wa że nie za gro żeń. Szcze gól nie nie po ko -

ją ce są, po mi mo tra gicz nych do świad czeń, za nie dba nia w do ko -

ny wa niu bie żą cych kon tro li urzą dzeń elek trycz nych za bu do wa -

nych w stre fach za gro żo nych wy bu chem me ta nu.

Pre zes Wy ższe go Urzę du Gór ni cze go Piotr Litwa po in for -

mo wał, że od 2010 r. wy stę pu je ten den cja spad ko wa licz by wy -

pad ków w gór nic twie, nie mniej w ko pal niach wę gla ka mien ne -

go po ziom za gro że nia me ta no we go wzrósł w ostat nich la tach

o po ło wę. W ubie głym ro ku w wy ni ku prze pro wa dzo nych kon tro -

li słu żby przed się bior ców oraz oso by kie row nic twa i do zo ru ru -

chu za kła dów gór ni czych wstrzy ma ły w 7482 przy pad kach ruch

urzą dzeń i pro wa dze nie ro bót gór ni czych w wa run kach nie bez -

piecz nych, sta no wią cych za gro że nie dla za kła du gór ni cze go, je -

go pra cow ni ków, bez pie czeń stwa po wszech ne go lub śro do wi ska.

Wiadomości nie tylko z kraju

Szanuj życie!

Przeszkody

w postępowaniu kontrolnym

W wielu przypadkach relacje in-

spektora pracy z pracodawcą lub

jego przedstawicielami napotyka-

ją na trudności. Warto zatem

zwrócić uwagę, jakie możliwości

dopuszczają przepisy, pozwala-

jąc na rozwiązanie tych proble-

mów. Jakkolwiek zagadnienie to

powinno być powszechnie znane

organom PIP, to warto je przeana-

lizować, chociażby dla przypo-

mnienia.

Zakłucia lub skaleczenia

narzędziami medycznymi

330 centymetrów

Wydawnictwa PIP

Niebezpieczne rusztowanie

Bułane i deresze, kasztanki,

siwki białe…

Plastycznie z wyobraźnią przeciw

wypadkom

Odpowiedzialność porządkowa

Nasuwa się pytanie, czy pocią-

gnięcie do odpowiedzialności po-

rządkowej jest możliwe jedynie

w przypadku zaistnienia winy

umyślnej, czy też możliwe jest

pociągnięcie pracownika do tej

odpowiedzialności także przy-

padku winy nieumyślnej?

O bezpieczeństwie pracy

Mniej ale i tak za dużo

Posłowie wysłuchali informacji Państwowej Inspekcji Pracy

Biblioteka

Ob ra du ją ca 29 sierp nia br. w gma chu Sej mu pod prze wod nic -

twem posła Ma riu sza Błasz cza ka Ko mi sja do Spraw Kon tro -

li Pań stwo wej roz pa trzy ła ma te ria ły Pań stwo wej In spek cji Pra -

cy z za kre su usta wo wej dzia łal no ści urzę du. W po sie dze niu

uczest ni czy ła Iwo na Hic kie wicz , głów ny in spek tor pra cy z za -

stęp ca mi i dy rek to ra mi de par ta men tów w Głów nym In spek to ra -

cie Pracy.

In for ma cję na te mat kon tro li wy płat wy na gro dzeń i in nych

świad czeń ze sto sun ku pra cy – prio ry te to we go za da nia PIP, co

pod kre śli ła Iwo na Hic kie wicz – przed sta wi ła Ha li na Tul win , dy-

rek tor De par ta men tu Praw ne go. Po in for mo wa ła, że w cią gu

pierw szych sied miu mie się cy br. in spek to rzy pra cy prze pro wa -

dzi li 53,5 tys. ta kich kon tro li. Ujaw ni ły one ró żne go ro dza ju na -

ru sze nia prze pi sów w sfe rze świad czeń przy słu gu ją cych za pra -

cę u pra wie jed nej czwar tej pra co daw ców.

Ze sta wie nie wy ni ków kon tro li prze pro wa dzo nych przez PIP

od stycz nia do lip ca br. z wy ni ka mi po rów ny wal nej licz by kon tro li

prze pro wa dzo nych w cią gu pierw szych sied miu mie się cy 2011 r.

wy ka za ło wzrost o 21 proc. licz by przy pad ków nie wy pła ce nia

pen sji w kon tro lo wa nych za kła dach oraz wzrost o 39 proc. kwo -

ty nie wy pła co nych świad czeń pie nię żnych. In spek to rzy pra cy wy -

eg ze kwo wa li w br. na le żno ści na kwo tę 40,2 mln zł dla 42,8 tys.

pra cow ni ków.

Kon tro le wy ka za ły, że przy czyn stwier dza nych nie pra wi dło wo -

ści – prócz bra ku środ ków fi nan so wych na wy pła ty oraz nie zna -

jo mo ści obo wią zu ją cych prze pi sów – na le ży upa try wać rów nież

w roz bie żno ściach w za kre sie in ter pre ta cji prze pi sów pra wa

pra cy okre śla ją cych za sa dy wy pła ty świad czeń pra cow ni czych.

Po ja wia się za tem ko niecz ność zmian le gi sla cyj nych pro wa dzą -

cych do do pre cy zo wa nia obec nych re gu la cji. Ha li na Tul win

przed sta wi ła su ge stie PIP w tym za kre sie.

Dzia łal ność kon tro l ną Pań stwo wej In spek cji Pra cy w dzie dzi -

nie prze strze ga nia przez agen cje za trud nie nia prze pi sów usta -

wy o pro mo cji za trud nie nia i in sty tu cjach ryn ku pra cy w la -

tach 2008–2011 przy bli żył po słom Ja ro sław Le śniew ski , dy rek -

tor De par ta men tu Le gal no ści Za trud nie nia. Stwier dził, że in -

spek cja pra cy skon tro lo wa ła w tym okre sie 1342 pod mio ty świad -

czą ce usłu gi z za kre su agen cji za trud nie nia, co sta no wi 38 proc.

ogól nej licz by ok. 3,5 tys. za re je stro wa nych w Pol sce agen cji.

Wy ni ki kon tro li wska zu ją na stop nio wą po pra wę sta nu prze -

strze ga nia prze pi sów usta wy o pro mo cji za trud nie nia i in sty tu -

cjach ryn ku pra cy. Od kil ku lat PIP ob ser wu je bo wiem sys te ma -

tycz ny spa dek od set ka kon tro lo wa nych pod mio tów, któ re do pu -

ści ły się na ru sze nia za sad pro wa dze nia agen cji za trud nie nia.

– Cho ciaż w nie któ rych ob sza rach ska la nie pra wi dło wo ści jest

na dal nie po ko ją ca, bę dzie my kon ty nu ować wy sił ki, by ta po zy -

tyw na ten den cja nie ule gła za ha mo wa niu. W tej kwe stii li czy my

zwłasz cza na sku tecz ność dzia łań pre wen cyj nych, któ rych za sięg

sta ra my się cią gle po sze rzać – po wie dział Ja ro sław Le śniew ski.

Dy rek tor De par ta men tu Nad zo ru i Kon tro li Le szek Za jąc za -

po znał człon ków ko mi sji z oce ną za gro żeń stwa rza nych przez

amo nia kal ne in sta la cje chłod ni cze w ró żnych bra nżach na pod -

sta wie kon tro li PIP, na to miast dy rek tor De par ta men tu Pre wen -

cji i Pro mo cji Krzysz tof Ko wa lik omó wił wy ni ki 3-let niej kam -

pa nii in for ma cyj no -pre wen cyj nej in spek cji pra cy: „Bez pie czeń -

stwo pra cy w bu dow nic twie – upad ki, po śli zgnię cia”.

Poparzenie gorącym asfaltem

Poszkodowany dopuszczony został

do pracy bez szkolenia wstępnego

(instruktażu stanowiskowego) w za-

kresie bhp. Nie było instrukcji prowa-

dzenia procesu technologicznego

podgrzewania asfaltu w kotle oraz in-

strukcji bhp dotyczącej obsługi kotła.

Profilaktyczne badania

lekarskie

Przed i po kontroli

Zakłucia lub skaleczenia narzędziami medycznymi

Pracodawcy, poprzestając na odnotowaniu zakłuć

i skaleczeń w tzw. zeszytach zakłuć, nie analizują przy-

czyn tych zdarzeń i tym samym nie stosują właści-

wych środków zapobiegawczych oraz nie wdrażają

technicznych i organizacyjnych rozwiązań zapewniają-

cych ograniczenie ryzyka zawodowego związanego

z pracą wykonywaną przez pracowników podmiotów

leczniczych. A to znaczy, że dopuszczają się narusze-

nia wszystkich norm prawnych w tym zakresie.

Okładka:

BEZUPADKU.PL

9/2012 I P

Kra ków Po nad 75% wy pad ków przy pra cy w rol nic twie spo wo do -

wa nych jest nie zna jo mo ścią za sad bez piecz nej pra cy, lek ce wa że niem

za gro żeń, złym sta nem tech nicz nym ma szyn, urzą dzeń i na rzę dzi

oraz po śpie chem. Co trze ci wy pa dek z udzia łem sprzę tu rol ni cze go

koń czy się śmier cią po szko do wa ne go. W cza sie żniw in spek to rzy

pra cy z Okrę go we go In spek to ra tu Pra cy w Kra ko wie prze pro wa dzi li

łącz nie po nad sto wi zy ta cji go spo darstw rol nych i prac po lo wych

na te re nie wo je wódz twa ma ło pol skie go. Udzie la li rol ni kom po rad

z za kre su bhp, in for mo wa li o spo so bach bez piecz nej pra cy m.in. po -

przez obo wią zek za sto so wa nia za bez pie czeń w ma szy nach i urzą dze -

niach tech nicz nych. Naj czę ściej spo ty ka ne nie pra wi dło wo ści, ja kie za -

– czy ta my m.in. w pi śmie pod pi sa nym przez okrę go we go in spek to ra

pra cy w Bia łym sto ku Mar ka Alek sie ju ka .

Wiadomości

nie tylko z kraju

Wro cław W sie dzi bie Od dzia łu Ka sy Rol ni cze go Ubez pie cze nia

Spo łecz ne go we Wro cła wiu od by ło się 8 sierp nia br. pod su mo wa nie

eta pu re gio nal ne go oraz wo je wódz kie go X Ogól no kra jo we go Kon -

kur su Bez piecz ne Go spo dar stwo Rol ne 2012. W uro czy sto ści wzię li

udział rol ni cy, lau re aci obu eta pów kon kur su, a ta kże przed sta wi cie -

le władz sa mo rzą do wych wo je wódz twa dol no ślą skie go oraz gmin i in -

sty tu cji dzia ła ją cych na rzecz rol nic twa. Zwy cięz com oraz wy ró żnio -

nym rol ni kom wrę czo no dy plo my i na gro dy rze czo we ufun do wa ne

przez wła dze sa mo rzą do we, in sty tu cje zwią za ne z rol nic twem oraz or -

ga ni za to rów kon kur su – Okrę go wy In spek to rat Pra cy we Wro cła wiu

i Od dział KRUS we Wro cła wiu. Zwy cię żczy nią eta pu wo je wódz kie go

zo sta ła Jó ze fa Biał ka -Gold pro wa dzą ca go spo dar stwo we wsi Ra dło -

wi ce.

Wro cław Pod prze wod nic twem głów ne go in spek to ra pra cy Iwo -

ny Hic kie wicz od by ło się w dniach 20-21 sierp nia br. po sie dze nie Ra -

dy Pro gra mo wo -Me to dycz nej przy Ośrod ku Szko le nia Pań stwo wej In -

spek cji Pra cy im. prof. Ja na Ro sne ra. Ob ra du ją cy człon ko wie Ra dy,

wśród któ rych zna leź li się m.in. jej wi ce prze wod ni czą ca Mał go rza ta

Kwiat kow ska , za stęp ca głów ne go in spek to ra pra cy, a ta kże dy rek -

to rzy Ośrod ka Ja nusz Kra soń i Gra ży na Pa nek , za sta na wia li się

m.in. nad zmia na mi w do tych czas obo wią zu ją cym za rzą dze niu do ty czą -

cym spe cja li za cji za wo do wej pra cow ni ków Pań stwo wej In spek cji Pra -

cy. Głów nym ce lem spo tka nia by ło opra co wa nie wstęp ne go pro jek tu

planu szkoleń dla pracowników PIP na rok 2013. Jedną z podstaw

do two rze nia przed mio to we go pla nu by ły, opra co wa ne przez De par -

ta ment Or ga ni za cyj ny, ze sta wie nia: udzia łu nad in spek to rów pra cy

– kie row ni ków od dzia łów i ko or dy na to rów ze spo łów, głów nych spe cja -

li stów i spe cja li stów w szko le niach w la tach 2010-2012, udzia łu apli -

kan tów kur sów 61 i 62 w szko le niach zor ga ni zo wa nych w la tach 2011

i 2012 oraz wy kaz szko leń de dy ko wa nych ka drze kie row ni czej PIP

w la tach 2008-2012. Przy go to wy wa ne pla ny ma ją uwzględ niać ta kże

Ka to wi ce Co ro ku w okre sie wa ka cyj nym na te re nach wiej skich

wo je wódz twa ślą skie go do cho dzi do wie lu wy pad ków z udzia łem naj -

młod szych. To wła śnie pod czas wa ka cji dzie ci, nie świa do me za gro żeń,

naj czę ściej po ma ga ją w pra cach rol nych, a co za tym idzie na ra żo ne

są na wszel kie go ro dza ju nie bez pie czeń stwa. Wie lu tra ge diom mo żna

za po biec, prze ka zu jąc naj młod szym jak naj wię cej in for ma cji o bez -

piecz nych za cho wa niach na te re nie go spo dar stwa rol ne go. Re ali zu jąc

ak cję pn. „Bez piecz ne La to”, pra cow ni cy Okrę go we go In spek to ra tu

Pra cy w Ka to wi cach To masz Urban , Ka ta rzy na Bzdu ra i Ja ro sław

Krzy sta nek pod czas te go rocz nych wa ka cji prze pro wa dzi li po ga dan -

ki i kon kur sy dla po nad 380 dzie ci i mło dzie ży z te re nów wiej skich.

Uczest ni cy kon kur sów otrzy ma li na gro dy ufun do wa ne przez OIP

w Ka to wi cach oraz gry plan szo we ufun do wa ne przez Głów ny In spek -

to rat Pra cy.

jo wy dusz pa sterz lu dzi pra cy wska zał na ko niecz ność po dej mo wa nych

dzia łań na rzecz świa ta pra cy, wy ra ża jąc sza cu nek dla wy sił ków Pań -

stwo wej In spek cji Pra cy w tym kie run ku, a głów ne mu in spek to ro wi

pra cy ży czył suk ce sów na po wie rzo nym sta no wi sku.

War sza wa W związ ku z osu nię ciem się zie mi i za la niem frag men -

tu od cin ka bu do wy II sta cji me tra w War sza wie, a co za tym idzie po -

ten cjal nym za gro że niem wy pad ko wym dla pra cow ni ków za trud nio nych

przy tej in we sty cji, Okrę go wy In spek to rat Pra cy w War sza wie po wo -

łał ze spół ma ją cy na ce lu wy ja śnie nie za ist nia łej sy tu acji i wy eli mi no -

wa nie ewen tu al nych za gro żeń osób pra cu ją cych przy bu do wie II li nii

me tra. Na tra fie nie przez bu dow ni czych sta cji Po wi śle na nie zna ny

wcze śniej ciek wod ny spo wo do wa ło wdar cie się wo dy do przej ścia bu -

do wa ne go pod tu ne lem Wi sło stra dy. Ko niecz ne by ło za mknię cie tu ne -

lu a ta kże mo stu Świę to krzy skie go. Wstrzy ma no pra ce na bu do wie te -

go od cin ka, a pra cow ni ków ewa ku owa no. Ni ko mu nic się nie sta ło.

Obec nie w miej scu osu wi ska pra cu ją tech ni cy, któ rzy usta la ją, ja ki

wpływ miała awaria na bezpieczeństwo techniczne tunelu Wisłostra-

dy i mostu Świę to krzy skiego.

ob ser wo wa li w tym ro ku to: brak osłon wa łów od bio ru mo cy przy pra -

sach, brak osłon w ze spo łach pa so wych na gar nia cza oraz na pę du li -

stwy tną cej i osi na pę du po daj ni ka śli ma ko wo -pal co we go w kom baj -

nach, brak bez piecz nych ka bin lub ram ochron nych, wy ko ny wa nie

czyn no ści kon ser wa cyj no -ob słu go wych przy pra cu ją cych ma szy nach

oraz nie wy star cza ją ce kwa li fi ka cje osób kie ru ją cych po jaz da mi.

Łódź Okrę go wy In spek to rat Pra cy w Ło dzi ogło sił mię dzysz kol -

ny kon kurs pla stycz ny „Kul tu ra bez pie czeń stwa” dla uczniów szkół po -

nad gim na zjal nych o pro fi lu za wo do wym z te re nu wo je wódz twa łódz -

kie go. Je go za kres te ma tycz ny sta no wi pro ble ma ty ka pra wa pra cy

oraz bez pie czeń stwa i hi gie ny pra cy, w szcze gól no ści tech nicz ne

bez pie czeń stwo pra cy, er go no mia, ochro na prze ciw po ża ro wa oraz za -

sa dy udzie la nia pierw szej po mo cy. Pa tro nat nad kon kur sem ob jął ku -

ra tor oświa ty w Ło dzi. Ogło sze nie wy ni ków kon kur su, do któ re go pra -

ce mo żna nad sy łać na ad res OIP w Ło dzi do dnia 1 paź dzier ni ka br.

oraz wrę cze nie na gród na stą pi w trak cie uro czy ste go pod su mo wa nia

kon kur su w pierw szej po ło wie li sto pa da.

za po trze bo wa nie na szko le nia wy ra żo ne i zgło szo ne przez kie row ni -

ków jed no stek or ga ni za cyj nych PIP.

Bia ły stok Czyn no ści kon tro l ne pro wa dzo ne przez in spek to rów

pra cy Okrę go we go In spek to ra tu Pra cy w Bia łym sto ku w pierw szych

sied miu mie sią cach br., wy ka zu ją na ro sną cą ska lę nie pra wi dło wo ści

zwią za nych z nie wy pła ca niem lub nie ter mi no wą wy pła tą wy na gro -

dzeń za pra cę i in nych świad czeń pie nię żnych zwią za nych z pra cą.

W związ ku z tym okrę go wy in spek tor pra cy w Bia łym sto ku wy sto so -

wał w sierp niu pi sem ne przy po mnie nie o wy ni ka ją cym z prze pi sów

prawa pracy (w tym art. 85 i art. 94 pkt 5 K. p.) obowiązku pracodaw-

ców ter mi no we go i pra wi dło we go wy pła ca nia wy na gro dze nia i in nych

świad czeń pie nię żnych zwią za nych z pra cą. Wy pła ty wy na gro dze nia

za pra cę do ko nu je się co naj mniej raz w mie sią cu, w sta łym i usta lo -

nym z góry terminie, nie później jednak niż w ciągu pierwszych 10 dni

na stęp ne go mie sią ca ka len da rzo we go. Niewywiązywanie się ztej po-

winności lub niewłaściwa realizacja przez pracodawcę tego obowiąz-

ku może stanowić wykroczenie przeciwko prawom pracownika. Zgod-

nie z art. 282 § 1 pkt 1 Kodeksu pracy, kto wbrew obowiązkowi nie

wypłaca w ustalonym terminie wynagrodzenia za pracę lub innego

świadczenia przysługującego pracownikowi albo uprawnionemu dote-

go świadczenia członkowi rodziny pracownika, wysokość tego wyna-

grodzenia lub świadczenia bezpodstawnie obniża albo dokonuje bez-

podstawnych potrąceń, podlega karze grzywny od1000zł do30000zł

Kiel ce W sie dzi bie Ku rii Die ce zjal nej 17 sierp nia br. od by ło się

spo tka nie głów ne go in spek to ra pra cy Iwo ny Hic kie wicz z kra jo wym

dusz pa ste rzem lu dzi pra cy ks. bi sku pem Ka zi mie rzem Ry cza nem .

Iwo na Hic kie wicz przed sta wi ła bie żą ce pro ble my zwią za ne z dzia łal -

no ścią usta wo wą Pań stwo wej In spek cji Pra cy, zwłasz cza z eg ze kwo wa -

niem od pra co daw ców prze strze ga nia prze pi sów pra wa. Mó wi ła o nie -

re spek to wa niu przez nie któ rych pra co daw ców prze pi sów do ty czą -

cych wy pła ca nia świad czeń pra cow ni czych, to le ro wa niu przez nich nie -

ko rzyst nych wa run ków śro do wi ska pra cy, a ta kże o po wie rza niu pra -

cy na pod sta wie umów cy wil no praw nych, pod czas gdy spo sób wy ko -

ny wa nia za dań wska zu je na ist nie nie sto sun ku pra cy. Za ak cen to wa ła,

że dzia ła nia in spek cji pra cy po wo du ją roz wią zy wa nie trud nych spraw

pra cow ni czych i pro wa dzą do za cho wa nia po czu cia spra wie dli wo ści

w sto sun kach pra cy. Od no sząc się do kwe stii umów śmie cio wych,

bp Kazimierz Ryczan podkreślił, że nie dają one świadczącym pracę

szans na uzy ska nie w przy szło ści upraw nień eme ry tal nych, a w bie -

żą cym by to wa niu – osło ny so cjal nej i in nych praw przy słu gu ją cych pra -

cownikom. Problem ten jest bardzo bolesny w swych skutkach i do-

tyczy nie tylko samych świadczących pracę, ale także ich rodzin. Kra-

Szcze cin Okrę go wy In spek to rat Pra cy w Szcze ci nie wraz z Cho -

rą gwią Za chod nio po mor ską ZHP po sta no wił spraw dzić wie dzę zu chów

i har ce rzy o bez pie czeń stwie na te re nach wiej skich. W ra mach ak cji

„Bez piecz ne la to”, na te re nie Sta ni cy Har cer skiej w Drę żnie, prze pro -

wa dzo no dwa kon kur sy pla stycz ne, w któ rych uczest ni czy ło 50 zu -

chów i 50 har ce rzy. Po wsta ły w ten spo sób te ma tycz ne pra ce pla stycz -

ne, uwzględ nia ją ce za gad nie nia bez piecz ne go za cho wa nia dzie ci i mło -

dzie ży na wsi. Przed kon kur sem zu chy i har ce rze za po zna li się z za sa -

da mi bez piecz ne go wy ko ny wa nia prac w go spo dar stwie rol nym. Za ję -

cia pro wa dzi li dru ho wie i druh ny, opie ku no wie po szcze gól nych grup

i dru żyn. Przy pro wa dze niu za jęć wy ko rzy sty wa ne by ły ma te ria ły po -

moc ni cze, ta kie jak fil my, bro szu ry i pla ka ty do star czo ne przez Okrę -

go wy In spek to rat Pra cy w Szcze ci nie. Pod czas uro czy ste go fi na łu Ko -

mi sja Kon kur so wa prze pro wa dzi ła oce nę wszyst kich wy ko na nych prac

pla stycz nych. Zgod nie z uzna niem Ko mi sji, po za na gro da mi dla lau re -

atów i wy ró żnio nych, wszy scy uczest ni cy kon kur sów zo sta li uho no ro -

wa ni cer ty fi ka ta mi, upo min ka mi rze czo wy mi i sło dy cza mi.

Po znań Co czte ry i pół se kun dy ja kiś pra cow nik ule ga wy pad ko -

wi, w wy ni ku któ re go mu si po zo sta wać w do mu przez co naj mniej trzy

dni ro bo cze. Licz ba wy pad ków przy pra cy, któ rych skut kiem są ta kie

lub dłu ższe nie obec no ści w pra cy, jest ogrom na i wy no si po nad 7 mln

rocz nie – po da je Eu ro pej ska Agen cja Bez pie czeń stwa i Zdro wia

w Pra cy. Re ak cją na te da ne by ło opra co wa nie w wo je wódz twie wiel -

ko pol skim Stra te gii Ogra ni cza nia Wy pad ków przy Pra cy. Jej pod sta -

wo wym ce lem jest ogra ni cze nie licz by wy pad ków przy pra cy po przez

kształ to wa nie i pro pa go wa nie w spo łe czeń stwie kul tu ry bez pie czeń -

stwa. Jed nym ze spo so bów wpro wa dze nia w ży cie do brych prak tyk,

sta ły się dwa zor ga ni zo wa ne przez OIP w Po zna niu kon kur sy: „Mniej

wy pad ków” – kon kurs dla pra co daw ców, któ rym uda ło się zmniej szyć

licz bę wy pad ków przy pra cy (zgło sze nia do 30 li sto pa da br.); „So lid -

ni, Go spo dar ni, Bez piecz ni w Pra cy” – kon kurs dla pra co daw ców pro -

mu ją cych do bre prak ty ki w za kre sie po pra wy sta nu bez pie czeń stwa

pra cy (zgło sze nia do koń ca paź dzier ni ka br.).

zwa nia jest art. 50 § 1 Ko dek su po stę po wa -

nia ad mi ni stra cyj ne go 6 oraz art. 23 ust. 1

pkt. 1 ustawy o PIP 7 . Nie uspra wie dli wie nie

nie sta wien nic twa trak to wa ne jest jak utrud -

nia nie czyn no ści słu żbo wych w za kre sie

dzia łal no ści in spek cji pra cy, co pod le ga od -

po wie dzial no ści kar nej.

wspar cie jest ko niecz ne, a w przy pad ku

bra ku efek tów pod ję tych in ter wen cji, pi -

sma or ga nów PIP sta no wić mo gą ta kże

do wo dy w spra wach kie ro wa nych do or ga -

nów ści ga nia o utrud nia nie dzia łal no ści

słu żbo wej in spek to ro wi pra cy.

Po za koń cze niu dzia łań kon tro l nych in -

spek tor pra cy w nie któ rych przy pad kach

in for mu je wła ści we or ga ny o wy ni kach

prze pro wa dzo nych kon tro li, w któ rych

stwier dzo no na ru sza nie prze pi sów pra -

wa. Obo wią zek ta ki ist nie je w sto sun ku

do Za kła du Ubez pie czeń Spo łecz nych

– w przy pad ku na ru sze nia prze pi sów

pro wa dze nia agen cji za trud nie nia, okre -

ślo nych w prze pi sach o pro mo cji za trud -

nie nia i in sty tu cjach ryn ku pra cy. Wo je wo -

dę na to miast in for mu je się o stwier dzo -

nych przy pad kach na ru sze nia prze pi sów

o pro mo cji za trud nie nia i in sty tu cjach

ryn ku pra cy zwią za nych z za trud nie niem

cu dzo ziem ców lub po wie rza niem im in nej

pra cy za rob ko wej.

By usu nąć stwier dzo ne nie pra wi dło wo -

ści, in spek tor pra cy mo że kie ro wać wy stą -

pie nie po kon trol ne nie tyl ko do kon tro lo -

wa ne go pra co daw cy, ale ta kże do or ga -

nów zwierzchnich nad nim. Przepis

art. 11 pkt. 8 ustawy o PIP 9 nie ogra ni -

cza ad re sa tów wy stą pie nia.

W kon tak tach z pra co daw ca mi in -

spek tor pra cy po wi nien mieć rów nież

na uwa dze prze pi sy za war te w roz dzia -

le 5 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobo-

dzie dzia łal no ści go spo dar czej – art.

od 77 do 84d – do ty czą ce dzia łal no ści

kon tro l ne j 10 .

Przed sta wio ne roz wa ża nia wska zu ją

na różnorodność mo żli wo ści praw nych

słu żą cych sku tecz ne mu eg ze kwo wa niu

za cho wań pra co daw ców. Na le ży tyl ko

czę ściej z nich ko rzy stać.

Hen ryk Bu cho wicz

OIP Kielce

Przeszkody

w postępowaniu kontrolnym

Współdziałanie

i informowanie

Henryk Buchowicz

Postępowanie kontrolne inspektora pracy związane jest z koniecznością nawiązania bezpo-

średnich kontaktów z pracodawcą lub osobami działającymi w jego imieniu. Dotyczyć to mo-

że także innych osób zatrudnionych u pracodawcy. W wielu przypadkach relacje inspektora

pracy z pracodawcą lub jego przedstawicielami napotykają na trudności. Warto zatem zwró-

cić uwagę na to, jakie możliwości dopuszczają przepisy, pozwalając na rozwiązanie tych pro-

blemów. Jakkolwiek zagadnienie to powinno być powszechnie znane organom PIP, to warto je

przeanalizować, chociażby dla przypomnienia.

Pod czas czyn no ści kon tro l nych usta -

wa o Pań stwo wej In spek cji Pra cy da je in -

spek to ro wi pra cy ta kże in ne mo żli wo ści

od dzia ły wa nia na pra co daw cę dla za -

pew nie nia efek tyw ne go pro wa dze nia

kon tro li. Zgod nie z art. 14 ust. 1 8

– przy re ali za cji za dań Pań stwo wa In -

spek cja Pra cy współ dzia ła ze związ ka -

mi za wo do wy mi, or ga ni za cja mi pra co -

daw ców, or ga na mi sa mo rzą du za ło gi,

ra da mi pra cow ni ków, spo łecz ną in spek -

cją pra cy, pu blicz ny mi słu żba mi za trud -

nie nia w ro zu mie niu prze pi sów o pro -

mo cji za trud nie nia i in sty tu cjach ryn ku

pra cy. Wspólpracuje również z or ga na -

mi ad mi ni stra cji pań stwo wej, a w szcze -

gól no ści z or ga na mi nad zo ru i kon tro -

li nad wa run ka mi pra cy, Po li cją, Stra żą

Gra nicz ną, Słu żbą Cel ną, urzę da mi

skar bo wy mi i Za kła dem Ubez pie czeń

Spo łecz nych, a ta kże or ga na mi sa mo -

rzą du te ry to rial ne go. Or ga ny te mo gą

słu żyć po mo cą i wspie rać dzia ła nia in -

spek to ra pra cy przy wykonywaniu

czyn no ści kon tro l nych. W prak ty ce,

naj czę ściej ma miej sce w cza sie kon tro -

li zwią za nych z le gal no ścią za trud nie -

nia, w tym cu dzo ziem ców (Po li cja,

Straż Graniczna), czy też w przypadku

agre syw nych za cho wań pra co daw ców

(Po li cja). I tu po ja wia się pew na wąt pli -

wość, czy w każdej trudnej sytuacji in-

spek to rzy pra cy wy ko rzy stu ją udział tych

or ga nów w słu żbo wych dzia ła niach?

Na le ża ło by ta kże za sta no wić się nad in -

for mo wa niem or ga ni za cji związ ko wych

dzia ła ją cych w kon tro lo wa nych za kła dach,

czy też or ga ni za cji pra co daw ców oraz wła -

ści wych wo je wo dów w sto sun ku do tych

jed no stek, dla któ rych są or ga na mi za ło -

ży ciel ski mi o pro ble mach zwią za nych z za -

cho wa nia mi pra co daw ców. Mo gą to być

zwy kłe pi sma in for ma cyj ne, o takich za -

cho wa niach pra co daw ców, któ re unie mo -

żli wia ją wy ko ny wa nie słu żbo wych za dań

przez inspektora pracy. Nie ma prze-

szkód, aby do organów tych kierować rów-

nież wnio ski o pod ję cie dzia łań zmie rza -

ją cych do po sza no wa nia pra wa. Ta kie

Jed nym z przy kła dów utrud nień zwią -

za nych z in spek tor ską kon tro lą jest ce lo -

we, nie uza sad nio ne uni ka nie przez pra co -

daw ców lub je go przed sta wi cie li kon tak tu

z in spek to rem pra cy. Pra co daw cy po wo łu -

ją się wów czas na ko niecz ność za ła twie nia

w tym czasie ważnych spraw, odbycia

wcze śniej umó wio nych spo tkań lub też

ko niecz ność wy jaz dów słu żbo wych zwią -

za nych z in te re sa mi biz ne so wy mi itp. Nie

ule ga wąt pli wo ści, że w ten spo sób za kłó -

ca ją nor mal ne kon ty nu owa nie za dań kon -

tro l nych i wy dłu ża ją ich czas. Nie któ re

z ar gu men tów przed sta wia nych przez pra -

co daw ców za słu gu ją na uwzględ nie nie

z uwa gi na to, że po in for mo wa nie pra co -

daw cy o za mia rze roz po czę cia czyn no ści

kon tro l nych nie za wsze jest mo żli we.

Przepis art. 24 ust. 1 ustawy z 13 kwiet-

nia 2007 r. o Pań stwo wej In spek cji Pra cy 1

po zwa la in spek to ro wi pra cy na prze pro -

wa dze nie kon tro li prze strze ga nia prze pi -

sów prawa pracy bez uprzedzenia, o ka-

żdej porze dnia i nocy.

dzia ła nia kon tro l ne in spek to ra pra cy. Ta -

ka sy tu acja wy wo łu je stres i to rów nież

z te go po wo du, że stwa rza ko niecz ność

zmia ny ter mi nów kon tro li u in nych pra co -

daw ców. Ro dzić mo że rów nież oba wy, co

do ter mi no we go roz pa trze nia skar gi pra -

cow ni czej. Wy stę pu ją ca w tym przy pad ku

pre sja cza su zmu sza in spek to ra pra cy

do po dej mo wa nia do stęp nych dzia łań

praw nych, któ re po zwa la ją na sku tecz ne

prze ciw dzia ła nie nie po żą da nym i na gan -

nym za cho wa niom kon tro lo wa nych.

Prze pi sy pra wa od no szą ce się do dzia -

łal no ści PIP da ją wie le mo żli wo ści. Za -

warte są przede wszystkim w ustawie

o Pań stwo wej In spek cji Pra cy, Ko dek sie

po stę po wa nia ad mi ni stra cyj ne go, ale rów -

nież w prawie karnym, w tym w procedu-

rze karnej oraz w przepisach o wykro-

cze niach.

Prze pi sy usta wy o Pań stwo wej In spek -

cji Pracy nie dają gotowych recept na spo-

sób po stę po wa nia in spek to ra pra cy

w przy pad kach okre ślo nych zda rzeń.

Zgodnie z art. 12 ustawy o PIP – w postę-

po wa niu przed or ga na mi Pań stwo wej In -

spek cji Pra cy w spra wach nie ure gu lo wa -

nych w usta wie, bądź prze pi sach wy da -

nych na jej pod sta wie al bo w prze pi sach

szcze gól nych, sto su je się prze pi sy Ko -

dek su po stę po wa nia ad mi ni stra cyj ne go

(art. od 39 do 49), z których należy korzy-

sta ć 2 .

dro gą pocz to wą, za po kwi to wa niem.

W przy pad ku nie obec no ści ad re sa ta (pra -

co daw cy), pocz ta do rę cza pi smo za po kwi -

to wa niem in nym do ro słym oso bom, je że -

li wy ra zi ły zgo dę od da nia pi sma ad re sa to -

wi. Je że li na to miast nikt z obec nych ta kiej

zgo dy nie wy ra ził, pocz ta wy zna cza dwa

ko lej ne ter mi ny do rę cze nia pi sma. Je że li

po ich upły wie prze sył ka nie zo sta ła ode -

bra na przez ad re sa ta, do rę cze nie uwa ża

się za do ko na ne z upły wem ostat nie go

dnia dru gie go wy zna czo ne go okre su od -

bio ru prze sył ki (art. 44 K.p.a.) 3 . Do ku -

men ty zwią za ne z za wia do mie niem pra co -

daw cy, in spek tor pra cy wi nien prze cho wy -

wać w aktach sprawy. Dotyczy to także sy-

tu acji, kie dy ad re sat od ma wia przy ję cia pi -

sma i poczta zwraca go nadawcy.

W przy pad ku zmia ny ad re su za kła du,

pra co daw ca ma obo wią zek wy ni ka ją cy

z art. 209 § 1 K.p., po in for mo wa nia wła -

ści we go okrę go we go in spek to ra pra cy

o zmia nie miej sca pro wa dzo nej dzia łal no -

ści. Niespeł nie nie te go wy mo gu sta no wi

wy kro cze nie prze ciw ko pra wom pra cow -

nika (art. 283 § 2 pkt. 1 K.p.) 4 .

Je że li na to miast pod czas czyn no ści

kon tro l nych wy stą pią trud no ści w uzy ska -

niu do ku men tów czy wy ja śnień nie zbęd -

nych do usta le nia sta nu fak tycz ne go, in -

spektor pracy zgodnie z art. 23 ust. 1

pkt. 3 do 5 ustawy o PIP 5 ma prawo skie-

ro wa nia do pra co daw cy żą da nia zło że nia

pi sem nych i ust nych in for ma cji w spra -

wach ob ję tych kon tro lą od wszyst kich

osób za trud nio nych u pra co daw cy i by łych

pra cow ni ków.

Ko lej nym upraw nie niem in spek to ra pra -

cy jest pra wo wzy wa nia i prze słu chi wa nia

okre ślo nych osób, za trud nio nych w kon -

tro lo wa nym za kła dzie lub by łych pra cow ni -

ków za kła du. Pod sta wą praw ną ta kie go we -

Przypisy:

1 Ustawa z 13 kwietnia 2007 r. o Pań-

stwowej Inspekcji Pracy (Dz. U z 2007 r.

nr. 89, poz. 589 ze zm.).

2 Ustawa z 14 czerwca 1960 r. Ko-

deks po stę po wa nia ad mi ni stra cyj ne go

(Dz. U z 2000 r., nr 98, poz. 1071

– tekst jed no li ty).

3 Ta mże.

4 Ustawa z 26 czerwca 1974 r. Ko-

deks pracy (Dz. U z 1998 r., nr. 21,

poz. 94 ze zm.).

5 Ustawa z 13 kwietnia 2007 r. o Pań-

stwowej Inspekcji Pracy (Dz. U z 2007 r.,

nr 89, poz. 589 ze zm.).

6 Ustawa z 14 czerwca 1960 r. Kodeks

po stę po wa nia ad mi ni stra cyj ne go (Dz. U.

z 2000 r., nr 98, poz. 1071 ze zm.).

7 Ustawa z 13 kwietnia 2007 r. o Pań-

stwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. z 2007 r.,

nr 89, poz. 589 ze zm.).

8 Ta mże.

9 Ustawa z 13 kwietnia 2007 r. o Pań-

stwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. z 2007 r.,

nr 89, poz. 589 ze zm.).

10 Ustawa z 2 lipca 2004 r. o swobodzie

dzia łal no ści go spo dar czej (tj. Dz. U.

z 2010, Nr 220, poz. 1447 z póżń. zm.).

w za kre sie ubez pie czeń spo łecz nych,

urzę dów kon tro li skar bo wej – o na ru sze -

niu prze pi sów pra wa po dat ko we go, Po li -

cji lub Stra ży Gra nicz nej – o na ru sze niu

prze pi sów zwią za nych z za trud nie niem

cu dzo ziem ców, sta ro sty – o stwier dzo -

nych przy pad kach na ru sze nia przez bez -

ro bot ne go lub przez pod miot kon tro lo -

wa ny prze pi sów usta wy o pro mo cji za -

trud nie nia i in sty tu cjach ryn ku pra cy.

Na wnio sek sta ro sty in spek tor pra cy ta -

kże po wia da mia go o wy ni kach kon tro li

pod mio tu funk cjo nu ją ce go na te re nie je -

go dzia ła nia.

Po nad to na wnio sek mar szał ka wo je -

wódz twa, okrę go wy in spek tor pra cy nie -

zwłocz nie po wia da mia go o stwier dzo -

nych przy pad kach na ru sze nia wa run ków

Presja czasu

Zdarzają się sytuacje, że w dniu, w któ-

rym in spek tor pra cy pla nu je roz po czę cie

kon tro li, nie jest mo żli wa obec ność pra co -

daw cy w kie ro wa nym przez nie go za kła -

dzie, a tym sa mym spo tka nie z kon tro lu -

ją cym. Pro blem ten mo że rów nież po ja -

wić się w trak cie czyn no ści kon tro l nych

i mo że prze ło żyć się na usta le nie sta nu

fak tycz ne go w za kre sie przed mio tu kon -

tro li. Dla te go też wska za ne jest ra cjo nal -

ne po dej ście do pro ble mu i do ko na nie

oce ny za cho wa nia pra co daw cy z uwzględ -

nie niem je go dal szych dzia łań, a w szcze -

gól no ści, czy nie spo wo du ją one nie uza -

sad nio nych prze szkód unie mo żli wia ją cych

Pod nieobecność

Brak mo żli wo ści roz po czę cia kon tro li

z uwa gi na nie obec ność pra co daw cy lub

osób przez nie go upo wa żnio nych, da je in -

spek to ro wi pra cy pra wo do rę cze nia pi -

sma in for mu ją ce go pra co daw cę o ter mi -

nie roz po czę cia czyn no ści kon tro l nych

I P 9/2012

9/2012 I P

nie wy ni ka ze złe go do bo ru pra cow ni ka

na okre ślo ne sta no wi sko. Tej oko licz no ści

nie na le ży my lić z nie dbal stwem, któ re

jest ele men tem wi ny nie umyśl nej. Błąd

z ko lei, to stan świa do mo ści pra cow ni ka,

do ty czą cy złej oce ny czyn no ści, ja ką wy ko -

nu je 6 .

Dru gim wa run kiem sine qua non po -

cią gnię cia pra cow ni ka do od po wie dzial -

no ści po rząd ko wej jest bez praw ność za -

cho wa nia. O ile przed mio tem wi ny jest

sto su nek pra cow ni ka do fak tu na ru sze nia

przez nie go obo wiąz ków, o ty le przed -

mio tem oce ny bez praw no ści jest sto su -

nek za cho wa nia pra cow ni ka do je go obo -

wiąz ków pra cow ni czych, a kon kret nie

brak ich prze strze ga nia.

ni czy sta no wi ta kże wy kro cze nie lub

prze stęp stwo nie wy łą cza mo żli wo ści po -

cią gnię cia pra cow ni ka do od po wie dzial -

no ści za wy kro cze nie lub od po wie dzial no -

ści karnej.

Z treści art. 108 K.p. wynika, iż kary

po rząd ko we mo gą być sto so wa ne za na ru -

sze nie tyl ko nie któ rych po win no ści cią żą -

cych na pra cow ni ku. Obo wiąz ki, któ re cią -

żą na pra cow ni ku, a wy ni ka ją ze sto sun ku

pra cy, któ re go pra cow nik jest stro ną, mo -

żna podzielić na trzy grupy. Pierwszą

z nich sta no wią te po win no ści, któ re od -

no szą się do sa me go świad cze nia pra cy

(głów nie spo so bu wy ko ny wa nia, jej ja ko -

ści). Do dru giej gru py na le ży za li czyć obo -

wiąz ki do ty czą ce or ga ni za cji pra cy (jej

aspek tu po rząd ko we go), do trze ciej zaś

na le żą te obo wiąz ki, któ re wa run ku ją wła -

ści wą re ali za cję sto sun ku pra cy (obo wią -

zek dba ło ści o do bro za kła du pra cy, obo -

wią zek prze strze ga nia za sad współ ży cia

spo łecz ne go).

Z treści art. 108 K.p. wynika, iż odpo-

wie dzial ność po rząd ko wa jest wła ści wym

spo so bem re ago wa nia na uchy bie nia obo -

wiąz kom wska za nym w dru giej gru pie,

a więc tym, któ re są zwią za ne z or ga ni za -

cją pracy. Oznacza to, że podstawą stoso-

wa nia kar po rząd ko wych nie są w za sa dzie

uchy bie nia pra cow ni ka do ty czą ce spo so -

bu wy ko ny wa nia pra cy, na ru sze nia obo -

wiąz ku dba ło ści o do bro za kła du pra cy,

w tym ta kże za ka zu kon ku ren cji, czy też

obo wiąz ku prze strze ga nia za sad współ -

ży cia spo łecz ne go 7 . Nie można jednakże

wy klu czyć po cią gnię cia pra cow ni ka do od -

po wie dzial no ści w związ ku ze spo so bem

wy ko ny wa nia pra cy. Ka żdy ta ki przy pa dek

wy ma ga in dy wi du al nej oce ny. Trze ba

mieć na uwa dze, że mię dzy obo wiąz ka mi

wy stę pu ją wie lo ra kie po wią za nia,

a w efek cie okre ślo ne za cho wa nie pra -

cow ni ka mo że sta no wić jed no cze śnie na -

ru sze nie po win no ści za kwa li fi ko wa nych

do ró żnych grup 8 .

re guł wy ko ny wa nia pra cy 12 . Na ru sze nie

w po sta ci nie wy ko na nia po le ceń prze ło żo -

nych bu dzi w li te ra tu rze wie le kon tro wer -

sji. Wąt pli wo ści do ty czą te go, czy ka żde

na ru sze nie po le ce nia prze ło żo ne go mo -

żna trak to wać, jak na ru sze nie nor my

sankcjonowanej art. 108 K.p., czy też to,

czy mo żna pra cow ni ka po cią gnąć do od -

po wie dzial no ści za nie wy ko na nie po le ce -

nia, na le ży oce niać w ka żdym przy pad ku

in dy wi du al nie. Mo żli we by ło by po cią gnię -

cie pra cow ni ka do od po wie dzial no ści tyl -

ko wte dy, gdy nie wy ko na ne po le ce nie do -

ty czy ło by obo wiąz ków wska za nych

w art. 108 K.p. Nie bez znaczenia pozo-

sta je fakt, iż zna ko mi ta więk szość re gu la -

mi nów w za kła dach pra cy do na ru sze nia

usta lo ne go po rząd ku i or ga ni za cji pra cy

za li cza rów nież brak wy ko na nia po le ce nia

prze ło żo ne go, nie za le żnie od te go, cze go

to po le ce nie do ty czy.

W tej kwestii należy się jednak zgodzić

ze Zbi gnie wem Gó ra lem 13 , który twier-

dzi, iż po le ce nia sta no wią je dy nie in stru -

ment kon kre ty zo wa nia obo wiąz ków spo -

czy wa ją cych na pra cow ni kach. Tak więc

obo wią zek ich wy ko ny wa nia nie ma sa mo -

dziel nej tre ści. Je śli ka ry po rząd ko we mo -

żna sto so wać je dy nie za na ru sze nie obo -

wiązków wskazanych w art. 108 K.p., to

nie wy ko na nie po le ce nia (je go nie wła ści -

we wy ko na nie) mo że być pod sta wą uka ra -

nia tyl ko wte dy, gdy po le ce nie to do ty czy

tych wła śnie po win no ści.

Odpowiedzialność porządkowa

Zbigniew Zych

Na postawę pracownika w pracy wpływa wiele różnorodnych czynników, zarówno zewnętrznych,

niezależnych od pracodawcy, jak i tych, które w sposób zamierzony przez niego stymulują za-

chowanie pracownika. Te zaś można podzielić na pozaprawne, jak np. tworzenie miłej atmosfe-

ry w pracy oraz środki prawne, wśród których można wyróżnić pozytywne i negatywne.

Pozytywne środki mają na celu moty-

wo wa nie pra cow ni ka do po żą da ne go

przez pra co daw cę dzia ła nia, po przez

stwo rze nie sys te mu na gród i wy ró żnień.

Pra co daw ca nie jest jed nak zo bli go wa ny

do ich wpro wa dze nia. To po zo sta je w je -

go ge stii. Środ ki praw ne o cha rak te rze

ne ga tyw nym ma ją za za da nie wy cią gnię -

cie kon se kwen cji wo bec pra cow ni ka

w przy pad ku, gdy na ru sza on na ło żo ne

na nie go obo wiąz ki, bądź wy ko nu je pra cę

w spo sób da le ce od bie ga ją cy od ocze ki -

wań pra co daw cy. Mo gą do ty czyć po zba -

wie nia pra cow ni ka na gród i wy ró żnień,

ale upraw nia ją też pra co daw cę do sto so -

wa nia bar dziej re stryk cyj nych środ ków.

Ich ka ta log i pro ce du ra sto so wa nia zo -

sta ły ści śle okre ślo ne przez usta wo daw cę,

ze względu na to, że godzą w chronione

pra wem do bra oso bi ste pra cow ni ka.

ma tycz nych re ak cji pra co daw cy, po le ga ją -

cych na tym, że np. kara za spóźnienie by-

ła by na kła da na bez roz wa że nia je go przy -

czyn, oce ny umyśl no ści, lek ko myśl no ści

czy też nie dbal stwa pra cow ni ka. Usta wo -

daw ca uży wa zresz tą po ję cia wi ny

w art. 111 K.p., uzależniając od jej stop-

nia, rodzaj kary. Dlatego też samo jej wy-

stę po wa nie wa run ku je od po wie dzial ność

po rząd ko wą 1 , co potwierdza linia orzecz-

ni cza SN 2 .

Na su wa się jed nak py ta nie, czy po cią -

gnię cie do od po wie dzial no ści po rząd ko -

wej jest mo żli we je dy nie w przy pad ku za -

ist nie nia wi ny umyśl nej, czy też mo żli we

jest po cią gnię cie do niej pra cow ni ka ta -

kże przy pad ku wi ny nie umyśl nej. W tej

kwe stii sta no wi sko za jął Sąd Naj wy ższy,

kon sta tu jąc, iż „wi na pra cow ni ka z re gu -

ły bę dzie wy stę po wa ła w for mie umyśl nej,

choć nie można wykluczyć także winy nie-

umyśl nej” 3 . Nie wąt pli wie na le ży się zgo -

dzić ze sta no wi skiem Są du Naj wy ższe go,

tym bardziej, iż sam ustawodawca nie roz-

ró żnia wi ny umyśl nej oraz nie umyśl nej,

wska zu jąc je dy nie, iż dla ro dza ju na ło żo -

nej kary ma mieć wpływ jej stopień.

Wi na pra cow ni ka wy ra ża się su biek -

tyw ną na gan no ścią je go za cho wa nia, tzn.

za mia rem bez po śred nim lub ewen tu al -

nym po peł nie nia prze kro cze nia al bo po -

peł nie niem go wsku tek nie za cho wa nia

ostro żno ści wy ma ga nej w da nych oko licz -

no ściach, mi mo że spraw ca mo żli wość ta -

ką prze wi dy wał al bo mógł prze wi dzieć 4 .

Brak wi ny w za cho wa niu pra cow ni ka, po -

mi mo obiek tyw ne go na ru sze nia przez

nie go obo wiąz ków w za kre sie przed mio to -

wym, wskazanym w art. 108 K.p. będzie

skut ko wał nie mo żno ścią po cią gnię cia

do od po wie dzial no ści po rząd ko wej.

Prze pi sy Ko dek su pra cy nie prze wi du -

ją tzw. kon tra ty pów uchy la ją cych od po -

wie dzial ność po rząd ko wą, któ re mo gą być

po wo dem na ru sze nia przez pra cow ni ka

jego obowiązku, jak np. stan wyższej ko-

niecz no ści. Za przy kład mo że po słu żyć

sy tu acja, w któ rej kie row nik pro duk cji od -

da la się od miej sca, w któ rym spra wu je

nad pra cow ni ka mi kon tro lę, w ce lu udzie -

le nia pierw szej po mo cy ko le dze, któ ry

dła wi się po sił kiem. Na su wa się wąt pli -

wość, czy w ta kiej i w po dob nych sy tu -

acjach mo żna wy łą czyć od po wie dzial ność

pra cow ni ka?

Wy da je się, że wszel kie kon tra ty py zna -

ne pra wu cy wil ne mu, a ta kże po za usta wo -

we kon tra ty py pra wa kar ne go zno szą ka -

ral ność po rząd ko wą. Mo żna bo wiem przy -

jąć, że za cho wa nia pra cow ni ków w ra -

mach kon tra ty pów, po le ga ją ce na za nie -

cha niu wy ko na nia obo wiąz ku, na wet gdy

na ru sza ją nor mę sank cjo no wa ną z art.

108 K.p., nie sta no wią nie prze strze ga nia

tych prze pi sów 5 . W wy ra że niu „nie prze -

strze ga nie” uży tym w art. 108 K.p. na le -

ży do pa try wać się ele men tu war to ściu ją -

ce go, oce nia ją ce go to za cho wa nie ja ko

god ne uka ra nia i wy ma ga ją ce ne ga tyw -

nych kon se kwen cji po przez na ło że nie ka -

ry po rząd ko wej.

Do oko licz no ści wy łą cza ją cych wi nę

obok wska za ne go sta nu wy ższej ko niecz -

no ści za li cza my: brak po czy tal no ści, nie -

udolność oraz błąd.

Pierw sza z wy mie nio nych oko licz no -

ści bę dzie wy łą cza ła wi nę przy na ru sze niu

obo wiąz ków wy mie nio nych w art. 108 Ko -

dek su pra cy nie zmier nie rzad ko. Wy ni ka

to z fak tu, iż pra cow ni ka mi są głów nie

oso by do ro słe i nie ube zw ła sno wol nio ne.

Nie udol ność ró żni się od bra ku po czy tal -

no ści tym, iż do ko na nie prze kro cze nia

przez pra cow ni ka nie wy ni ka z je go nie do -

ro zwo ju psy chicz ne go, cho ro by umy sło -

wej czy też za kłó ce nia czyn no ści psy chicz -

nych, lecz z bra ku wy ma ga nej su mien no -

ści, czy też staranności w pracy lub wiąże

się z bra kiem po sia da nej wie dzy. W ta kim

przy pad ku czę sto po peł nio ne wy kro cze -

Nagana upomnienie

kara pieniężna

Po mi mo iż usta wo daw ca nie wska zu je

wprost wi ny, ja ko nie zbęd nej prze słan ki

po cią gnię cia pra cow ni ka do od po wie dzial -

no ści po rząd ko wej, o ty le w art. 108 K.p.

wymienił bez praw ne za cho wa nia. Zgod nie

z brzmie niem te go prze pi su, pra co daw ca

mo że sto so wać ka rę na ga ny bądź upo -

mnie nia, je że li pra cow nik nie prze strze ga

usta lo nej or ga ni za cji i po rząd ku w pra cy,

prze pi sów bez pie czeń stwa i hi gie ny pra -

cy, prze pi sów prze ciw po ża ro wych, a ta kże

przy ję te go spo so bu po twier dza nia przy by -

cia i obec no ści w pra cy oraz uspra wie dli -

wia nia nie obec no ści w pra cy. Z ko lei ka -

rę pie nię żną pra co daw ca mo że za sto so -

wać w przy pad ku na ru sze nia przez pra -

cow ni ka prze pi sów bez pie czeń stwa i hi -

gie ny pra cy lub prze pi sów prze ciw po ża ro -

wych, opusz cze nia pra cy bez uspra wie -

dli wie nia, sta wia nia się do pra cy w sta nie

nie trzeź wo ści lub spo ży wa nia al ko ho lu

w cza sie pra cy.

War to w tym miej scu pod kre ślić, iż

w prze ci wień stwie do od po wie dzial no ści

ma te rial nej, de lik ty pra cow ni cze po wo du -

ją ce od po wie dzial ność po rząd ko wą nie

mu szą wy wo ły wać żad nych skut ków ma -

te rial nych po stro nie pra co daw cy, jak np.

po wsta nie szko dy ma jąt ko wej, za kłó ce -

nie ryt mu pra cy, na ru sze nie do bre go

imie nia pra co daw cy czy też stwo rze nie

sta nu za gro że nia bez pie czeń stwa. Do pie -

ro po wsta nie szko dy mo że skut ko wać po -

cią gnię ciem pra cow ni ka z ty tu łu te go sa -

me go czy nu do od po wie dzial no ści za rów -

no po rząd ko wej, jak i ma jąt ko wej (ma te -

rial nej). Po cią gnię cie pra cow ni ka do ja -

kiej kol wiek od po wie dzial no ści za kre ślo -

nej w Kodeksie pracy, gdy delikt pracow-

Indywidualna

ocena

Wina i bezprawność

Środ ka mi re pre syj ny mi, któ rych ce -

lem nie jest de fi ni tyw ne za koń cze nie sto -

sun ku pra cy po mię dzy na ru sza ją cym

prze pi sy pra cow ni kiem a pra co daw cą, są

ka ry po rząd ko we. Sto su jąc je, pra co daw -

ca mo że wpły wać na ne ga tyw ne za cho wa -

nia pra cow ni ka.

Usta wo daw ca w art. 108 K.p. prze wi -

dział prze słan ki, któ rych za ist nie nie jest

wa run kiem sine qua nonpo cią gnię cia pra -

cow ni ka do od po wie dzial no ści po rząd ko -

wej. Brak jednej z nich zawsze będzie się

wią zał z unie mo żli wie niem pod da nia pra -

cow ni ka te go ro dza ju ko dek so wej od po -

wie dzial no ści.

W li te ra tu rze ist nie je zgod ność co

do te go, iż nie zbęd ny mi prze słan ka mi od -

po wie dzial no ści po rząd ko wej są wi na

i bez praw ność. Nie ma wąt pli wo ści, je śli

cho dzi o ko niecz ność za ist nie nia pierw -

szej z nich. Po mi nię cie te go ele men tu

od po wie dzial no ści pro wa dzi ło by do au to -

Ka ta log na ru szeń z przy wo ły wa ne go

prze pi su nie zbyt pre cy zyj nie wska zu je

obo wiąz ki, któ rych na ru sze nie da je pod -

sta wę do za sto so wa nia sank cji. Wąt pli wo -

ści in ter pre ta cyj ne do ty czą przede

wszyst kim po ję cia „or ga ni za cji i po rząd ku

w pro ce sie pra cy”. Mo żli we w tym za kre -

sie są co najmniej dwie opcje interpreta-

cyj ne. Po ję cie po rząd ku mo że być ro zu -

mia ne ści śle i wów czas je go na ru sze nie

po le ga m.in. na przy by ciu do za kła du,

spóź nie niu się lub opusz cze niu pra cy bez

uspra wie dli wie nia, spo ży ciu al ko ho lu

w za kła dzie lub przyj ściu do pra cy w sta -

nie nie trzeź wo ści, nie wła ści wym od no -

sze niu się do prze ło żo nych lub ko le gów

z pra cy, za kłó ce niu spo ko ju. Jed na kże to

po ję cie na le ży in ter pre to wać sze rzej. Za -

kres obo wiąz ków wy ni ka ją cych z art. 108

K.p., któ rych na ru sze nie sta no wi prze -

słan kę po cią gnię cia do od po wie dzial no -

ści po rząd ko wej, za le ży m.in. od tre ści

Polecenie

przełożonego

Ro dza je wska za nych w art. 108 K.p.

de lik tów po rząd ko wych zo sta ły wy od ręb -

nione przez odwołanie się do norm szcze-

gó ło wych, kształ tu ją cych obo wiąz ki pra -

cow ni ków, obej mu ją cych nor my sta no wio -

ne po za za kła dem pra cy 9 , nor my sta no -

wio ne w za kła dzie pra cy w szcze gól nym

try bie 10 , nor my Ko dek su pra cy do ty czą ce

dys cy pli ny pra cy 11 czy wreszcie normy

wy ni ka ją ce z obo wią zu ją cych pra cow ni ka

9/2012 I P

I P 9/2012

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: