Prawo.docx

Prawo

20.10.2012r

Oprócz przestawionych poglądów na budowę normy prawnej w prawoznawstwie spotykamy cały szereg innych jeszcze poglądów od koncepcji jedno elementowych aż wzorowanych na pojęciu rozkazu aż po pojecie elementowe z przesadnym twierdzeniem ze ilość elementów normy lub ilość sprzężonych ze sobą norm dąży nawet do nieskończoności. Nie wątpliwie możemy pytać a co prawnie gdy także norma sankcjonująca zostanie nie spełniona a wiec naruszona reakcją prawna będzie środek odwoławczy czy zaskarżenia który prawo przewiduje na wypadek nie zastosowania lub niewłaściwego zastosowania normy sankcjonującej. Ale twierdzenie że ilość sprzężonych ze sobą norm dąży nawet do nieskończoności jest oczywiście przesadne gdy zważyć na obowiązującą w naszym systemie prawa zasadę dwu instancyjności postępowania przed organami stosującymi prawo. Jeżeli treść normy prawnej można przedstawić za pomocą wielu rożnych struktur, co nie znaczy że struktur całkowicie dowolnych, to spór o jakiś idealny, jedynie poprawny czy trafny sosom budowy normy możemy uznać za spór teoretycznie jałowy. Czasem o wyborze tej czy innej normy decyduje jej większa przydatność w analizie rozważanego pojęcia czy w analizie podjętego problemu badawczego zostało już powiedziane że zgodnie ze stanowiskiem tzw. umiarkowanego konwencjonalizmu w podejściu do struktury normy prawnej ogólne właściwości prawa nie warunkują jednoznacznie struktury normy prawnej a co więcej założenia nie da się w konstrukcji normy prawnej przedstawić tych wszystkich właściwości prawa jako systemu prawnego. Sięgnijmy teraz do obowiązujących przepisów prawnych by na ich podstawie zbudować normę o strukturze trój elementowej. Wiem że w polskim prawie rodzinnym i opiekuńczym małżeństwo może być zawarte bądź w tzw. formie cywilno prawnej bądź też przed duchownym kościoła lub innego związku wyznaniowego. Pozostańmy przy tej formie zawarcia małżeństwa jaką jest forma cywilno prawna. Jak mówi art1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego małżeństwo zostaje zawarte gdy mężczyzna i kobieta jednocześnie obecni złożą przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego oświadczenie że wstępują ze sobą w związek małżeński. Została przytoczona treść paragrafu 1 art. 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Art. zaś 2 stanowi ze w razie nie zachowania przepisu artykułu poprzedzającego gdy został sporządzony akt małżeństwa każdy kto ma w tym interes prawny może wystąpić z powództwem a wiec do sądu o ustalenie nie istnienia małżeństwa jak tez mówimy o ustalenie tego że małżeństwo nie zostało zawarte. Zostały przytoczone dwa różne przepisy prawa tj. paragraf 1 art. 1 oraz art. 2 ustawy noszącej nazwę kodeks rodzinny i opiekuńczy. Żaden z tych przepisów prawa nie jest normą prawną czy to w odniesieniu do struktury trój elementowej czy to w odniesieniu do struktury norm sprzężonych. Jeżeli natomiast możemy powiedzieć że w treści obydwu tych przepisów prawnych prawodawca zakodował normę prawną o strukturze trój elementowej czy normę prawną w postaci norm sprzężonych. Pamiętamy że hipoteza normy prawnej określa nam adresata a ponadto okoliczności czy warunki lub inaczej sytuacje w których adresat ma się zachować w sposób określony w dyspozycji. Odpowiedzi na pytanie do kogo prawodawca kieruje w pierwszej kolejności wskazane przepisy prawa powiemy że ich adresatem są mężczyzna i kobieta, który prawodawca bliżej dookreśla jako osoby mające zamiar wstąpić w związek małżeński. Właśnie te elementy wyczerpują zakres tego co nazywamy hipotezą normy prawnej. Wiemy także ze dyspozycja normy prawnej określa wzór powinnego albo dozwolonego zachowania. Możemy powiedzieć że tym wzorem powinnego zachowania w analizowanym przypadku jest obowiązek a ścisłej jeszcze nakaz złożenia przez osoby wstępujące ze sobą w związek małżeński stosownych oświadczeń woli przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego będąc jednocześnie obecnymi. Powstaje pytanie gdy myślimy o sankcji a więc konsekwencje nie zgodnego z nakazanym czy zakazanym przez prawo jakie są konsekwencje prawne tego gdy zostanie naruszona dyspozycja normy prawnej związana z zawarciem małżeństwa. Jakie są konsekwencje prawne tego gdy owe oświadczenia woli zostają złożone nie przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego lecz przed pracownikiem sekretariatu albo w ten sposób że nie zostaną złożone przez jednocześnie obecne osoby. Odpowiedz na to pytanie znajdujemy natychmiast w treści art. 2 który mówi że sąd ma obowiązek stwierdzenia w takim przypadku nie istnienia małżeństwa a wiec tego ze małżeństwo nie zostało zawarte. Czasem w rozważaniach tej czy innej szczegółowej nauki prawa można spotkać się z poglądem że przepisy tej czy innej gałęzi prawa są osobliwe przez to że nie nadają się do przedstawienia w postaci trój elementowej struktury normy. Tak np. w odniesieniu do przepisu prawa karnego można spotkać się z poglądem że przepisy prawa karnego nie dają się przedstawiać w postaci 3 elementowej jako że tutaj jak się tam mówi hipoteza normy prawnej zlewa się z jej dyspozycją a dyspozycją normy prawa karnego ma być opis znamion przestępstwa. Łatwo zauważyć że takie i im podobne poglądy są oczywistym nieporozumieniem, zapominaniem o tym jak się uprzednio określiło czym jest hipoteza normy prawnej, czym jest dyspozycja normy prawnej i czym jest sankcja normy prawnej. W celu ilustracji odwołajmy się tym razem do treści art. 162 kodeksu karnego, który wyznacza przestępstwo nazywane nie udzieleniem pomocy. Paragraf 1 tego artykułu ma treść następującą:

Kto człowiekowi znajdującymi się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy mogąc jej udzielić bez narażania siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu podlega każe pozbawienia wolności do lat 3.

Dla pełnego dookreślenia znamion tego przestępstwa podajmy jeszcze treść paragrafu 2:

Nie popełnia przestępstwa kto nie udziela pomocy do której jest konieczne poddanie się zabiegowi lekarskiemu albo w warunkach w których możliwa jest niezwłoczna pomoc ze strony instytucji lub osoby do tego powołanej.

Pozostańmy jednak przy treści paragrafu 1 art. 162 kodeksu karnego. Raz jeszcze wróćmy do określenia czym jest hipoteza normy prawnej. Tą jej częścią, która określa adresata, określa niekiedy bliższe jego cechy czy właściwości oraz określa sytuacje w których ma zachować się w sposób wyznaczony przez dyspozycje. W treści paragrafu 1 art. 162 hipoteza zawartej w tym paragrafie normy prawnej sprowadza się do opisu sytuacji w której jakiejś osobie grozi poważne niebezpieczeństwo utraty życia albo poniesienia ciężkiego uszczerbku na zdrowiu i w tej sytuacji znajduje się inna osoba która bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu może tej pierwszej osobie udzielić stosownej pomocy. Tą osobą może być rzecz prosta każdy z nas. Jak widać hipoteza normy zawartej w treści paragrafu 1 art. 162 jest bardzo rozbudowana tak jak bardzo jest uszczegółowiona jej treść. Aby poprawnie odpowiedzieć na pytanie jaka jest dyspozycja normy prawnej zawarta w tym paragrafie musimy zapytać jakie zachowanie jest przez prawo nakazane. Tym wzorem powinnego zachowania jest rzecz jasna udzielenie innej osobie stosownej pomocy nie zaś nieudzielanie pomocy. Określenie sankcji nie nastręcza nam większych trudności bowiem wiemy ze konsekwencjami karno prawnymi nie udzielenia stosownej pomocy jest kara pozbawienia wolności do lat 3. Treść dowolnej normy prawnej można przedstawić równie dobrze za procą struktury trój elementowej jak i w postaci struktury norm sprzężnych. Pozostańmy u wygodzie przy treści paragrafu 1 art. 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Treść normy sankcjonowanej oraz normy sankcjonującej przedstawia się następująco. Jeżeli mężczyzna i kobieta maja zamiar zawrzeć ze sobą związek małżeński (hipoteza normy sankcjonowanej )to powinni będąc jednocześnie obecnymi złożyć przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego oświadczenia że wstępują ze sobą w związek małżeński (dyspozycja normy sankcjonowanej). Jeżeli mężczyzna i kobieta mający zamiar wstąpić ze sobą w związek małżeński nie złożą przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego oświadczeń ze wstępują w związek małżeński (hipoteza normy sankcjonującej) to sąd  powinien stwierdzić że małżeństwo nie istnieje bowiem nie zostało zawarte. Jeśli wziąć pod uwagę to że nie ma takiej dziedziny prawa która nie byłaby powiązana z konstrukcją odpowiedzialności i konsekwencji prawnych przewidzianych przez prawo na wypadek zachowania niezgodnego z nakazanym czy zakazanym przez prawo to jasną jest rzeczą że w odniesieniu do przepisów dowolnej gałęzi prawa możemy budować normy o strukturze trój elementowej czy normy w  postaci norm sprzężonych. Ta konstrukcja 2 nazywana koncepcją norm sprzężonych jest tylko o tyle bardziej poprawna że pokazuje że stosowanie sankcji ma również swoje warunki, swoja hipotezę czego nie pokazuje struktura trój elementowa.

3. hipoteza normy prawnej

Hipoteza normy prawnej określa adresata jego cechy i właściwości oraz określa okoliczności warunki czy sytuacje w których adresat ma się zachować w sposób zgodny z dyspozycja normy prawnej. Hipotezy norm prawnych są formułowanym z rożnym stopniem ogólności albo vice versa z rożnym stopniem szczegółowości. Są wiec formułowane albo w  sposób bardzo ogólny nazywany syntetycznym albo przeciwnie w sposób szczegółowy nazywany kazuistycznym ale kazuistyczna redakcja przepisów prawnych jest uznawana za niski przejaw kultury prawnej prawodawcy. Nie dostrzeganie tego różnego stopnia ogólności czy szczegółowości formułowania hipotez norm prawnych legło u podstaw wadliwego podziału norm na normy hipotetyczne i normy kategoryczne. Można spotkać się z poglądem istnienia czy obowiązywania w prawie normy kategorycznej tj. norm pozbawionych hipotezy. Często podawanym przykładem takiej normy ma być norma zawarta w znanym na ogół art148 par 1 kodeksu karnego:

Kto zabija człowieka podlega ka...