Elektroterapia jest jedną z metod terapii fizykalnej, w której wykorzystuje się prąd stały oraz prądy impulsowe o małej i średniej częstotliwości w celach leczniczych. Przeciwbólowe działanie prądu
elektrycznego znano od dawna, jednak dopiero badania wykonane w ciągu ostatnich 30 lat stworzyły naukowe podstawy współczesnej elektroterapii przeciwbólowej. Technika ta jest obecnie powszechnie stosowaną i sprawdzoną formą postępowania przeciwbólowego. Rozwój technologii i wprowadzenie nowych urządzeń do elektroterapii, umożliwiających duży wybór leczniczych przebiegów prądu elektrycznego, znacznie poszerzył zakres medycznych zastosowań tej metody terapii fizykalnej.
Szczególnym rodzajem elektroterapii jest stymulacja prądem mikroamperowym MET (microcurrent electrical therapy), MENS (mikroamperażowa elektryczna stymulacja nerwów), Micro-TENS lub LIDC (prąd stały o niskim natężeniu) która zdobyła już dobrą pozycję wśród innych metod terapii fizykalnej. Zainteresowanie wykorzystaniem przerywanego prądu stałego o niskim natężeniu jest obecnie uzasadnione, gdyż prąd ten w porównaniu z tradycyjną elektroterapią charakteryzuje się zastosowaniem bodźca o niskim
natężeniu prądu mierzonego w mikroamperach (50– –500 mA) naśladującego procesy bioelektryczne w tkance nerwowej. Współczesne urządzenia wytwarzają mikroprądy w postaci impulsowej jednokierunkowej lub dwukierunkowej. Słuszność leczniczego wykorzystywania mikroprądów potwierdza prawo Arndta-Schultza, które określa słabe bodźce jako stymulujące procesy fizjologiczne. Amplituda mikroprądu jest tak mała, że w czasie stymulacji nie jest on odczuwany przez pacjenta. Terapia mikroprądem jest całkowicie bezpieczna i zarazem komfortowa. W czasie stymulacji mikroprądem nie występują efekty uboczne i powikłania.
Terapię mikroamperową stosuje się w celu:
v kontroli bólu ostrego i chronicznego,
v przyspieszenia regeneracji tkanek,
v zwiększenia tempa gojenia ran i zrostu kości.
Mechanizm działania mikroprądu nie jest jeszcze dokładnie wyjaśniony. Jedna z hipotez mówi o tym, że przywraca on biologiczną, elektryczną równowagę tkanek niezbędną do pobudzenia procesów gojenia. Zewnętrzna powierzchnia błony komórkowej posiada ładunek pozytywny, a wewnętrzna negatywny. Spoczynkowa różnica potencjałów wynosi około 50 mV. Kiedy komórka jest uszkodzona potencjał w tej części staje się bardziej negatywny, dlatego też prąd płynie do tego obszaru. Zjawisko to zmierzył Matteucci (1938) i Bois- Reymond (1843), a prąd nazwano „prądem uszkodzenia”. Generowany jest on zarówno w czasie uszkodzenia pojedynczej komórki, jak również tkanek. Doświadczalnie stwierdzono, że natężenie „prądu uszkodzenia” mieści się w zakresie od 10 do 30mA, więc jest to mikroprąd. Uważa się, że „prąd uszkodzenia” wspomaga zdrowienie komórek i tkanek w żywym organizmie. Dlatego też nieinwazyjnie aplikowany mikroprąd może uzupełniać i wspomagać naturalne funkcje „prądu uszkodzenia”. Eksperymentalne badania potwierdziły, że dzięki zastosowaniu mikroprądów zwiększa się produkcja ATP, synteza protein i aktywny transport aminokwasów i dzięki temu wspomagane są procesy regeneracji komórek i tkanek w żywym organizmie. Elektrony, jako integralna część wielu skomplikowanych reakcji zachodzących w żywym organizmie, pełnią również funkcję transportującą dla ATP. Kalkulacje wskazują, że w czasie aplikacji mikroprądem o natężeniu 10mA powstaje 6.3x1012 elektronów na sekundę. Ten przepływ elektronów działa na reakcje chemiczne w żywym organizmie.
Działania przeciwbólowego mikroprądu nie można wyjaśnić za pomocą mechanizmów „bramki kontrolnej”, czy teorii zwiększania produkcji endogennych substancji tłumiących ból, jak to ma miejsce w przypadku zastosowania prądów, których amplitudę mierzy się w miliamperach. Uważa się, że działanie przeciwbólowe mikroprądu można wyjaśnić za pomocą następujących hipotez:
A. Mikroprąd rozprzestrzenia się wzdłuż naczyń krwionośnych mających mały opór elektryczny. Dzięki przepływowi elektronów usprawnia się w naczyniach włosowatych krążenie krwi. Równocześnie przyspiesza się rozpad kwasu mlekowego i substancji uwrażliwiających receptory bólowe (np. bradykinina, histamina). Produkty rozpadu są również szybciej eliminowane dzięki zwiększonemu przepływowi krwi. Zmniejszenie dolegliwości bólowych następuje bezpośrednio po stymulacji. Na podstawie badań klinicznych proponuje się następujące parametry lecznicze mikroprądu: natężenie 300mA lub wyższe, czas impulsu 1-50msec, częstotliwość 200Hz lub wyższa.
B. W połączeniu z powyższym procesem wytwarzane jest ATP i zachodzi synteza protein, co przyspiesza proces zdrowienia tkanek, a naturalną jego konsekwencją jest zmniejszenie dolegliwości bólowych. W tym przypadku konieczny jest dłuższy czas terapii, aby uzyskać powyższe efekty kliniczne. Proponuje się następujące parametry lecznicze mikroprądu: natężenie 10mA-200mA, czas impulsu 200msec lub dłuższy, częstotliwość 0.3-1.0Hz.
Mikroprąd wykorzystywany jest również w celu przyspieszenia tempa gojenia ran, chociaż przedstawione w literaturze przedmiotu wyniki badań są bardzo różnorodne i często niekompletne. Mikroprąd może powodować reakcje niepożądane w postaci pieczenia lub zaczerwienienia u pacjentów z wrażliwą skórą. W takim przypadku należy przerwać leczenie a pacjenta skierować do dermatologa. Po wyleczeniu podrażnień można kontynuować leczenie ostrożnie dawkując amplitudę mikroprądu.
Terapia mikroamperowa zawiera zwykle dwie następujące po sobie fazy leczenia. W fazie pierwszej głównym celem jest szybkie zmniejszenie dolegliwości bólowych, w fazie drugiej- przyspieszenie procesu gojenia tkanek objętych procesem chorobowym. Czas zabiegu wynosi od 15 do 30 minut. Faza pierwsza trwa 15 minut, faza druga od 5 do 10 minut. Ilość sesji leczniczych należy dostosować do stanu leczonej tkanki. Zabiegi można wykonywać raz dziennie w ciągu 10 dni do 1,5 miesiąca. Po uzyskaniu zamierzonych efektów terapeutycznych wskazane jest kontynuowanie leczenia jeszcze przez 5-10 dni. W przypadku szczególnie ostrych dolegliwości bólowych terapię mikroprądem można łączyć z TENS-em. W takiej sytuacji w fazie pierwszej elektrostymulacji stosuje się TENS, w fazie drugiej mikroprąd o parametrach przyspieszających zdrowienie tkanki. W czasie zabiegów można stosować elektrody płaskie, które układa się wokół miejsc zmienionych chorobowo (lokalnie) oraz elektrody punktowe do stymulacji specyficznych punktów stymulacyjnych.
WSKAZANIA:
Wykorzystanie stymulacji mikrobodźcowej jest uzasadnione w zwalczaniu dolegliwości bólowych związanych z pourazowymi dysfunkcjami narządu ruchu, takimi jak: uszkodzenie aparatu więzadłowego, zerwanie ścięgien, uszkodzenie łąkotek, bolesność bocznego przedziału stawu łokciowego (łokieć tenisisty) oraz trudno gojące się złamania. Wysoką skuteczność analgetyczną potwierdzono również w leczeniu bólów odcinka szyjnego i lędźwiowo- krzyżowego kręgosłupa, związanych ze zmianami zwyrodnieniowymi kręgów, degeneracją krążków międzykręgowych, z zapaleniem kostnostawowym oraz ischialgią. Terapia mikroprądami jest również skuteczna w leczeniu dolegliwości bólowych związanych z reumatoidalnym zapaleniem stawów, osteoporozą, cieśnią kanału nadgarstka, migreną i zaburzeniami krążenia obwodowego. Należy podkreślić, że dyskusyjne pozostaje zastosowanie mikroprądów w leczeniu bólów o podłożu nowotworowym. Choć niektóre źródła wymieniają ból nowotworowy wśród wskazań do terapii mikroprądami, trudno ocenić, w jaki sposób metabolizm komórek nowotworowych zareagowałby na tego typu stymulację. Wskazane jest przeprowadzenie badań w celu oceny mechanizmu działania mikroprądów na komórki nowotworowe.
PRZECIWWSKAZANIA:
Terapia mikroprądami jest bezwzględnie przeciwwskazana u pacjentów z rozrusznikiem serca, z nabytymi infekcjami, z gorączką powyżej 38°C, u kobiet ciężarnych, na brzuch w czasie menstruacji, w obszarze głowy, u dzieci poniżej 3 roku życia.
Mechanizmy oddziaływania stymulacji mikroprądami warunkują wysoką efektywność leczniczą tej metody. W badaniach klinicznych potwierdzono wysoką skuteczność przeciwbólową stymulacji mikroamperowej.
fizjo.awf