00:00:00:www.napiprojekt.pl - nowa jako�� napis�w.|Napisy zosta�y specjalnie dopasowane do Twojej wersji filmu. 00:00:00:movie info: 640x480 29.969fps 303.0 MB|t�umaczenie - shag 00:00:01:Teraz, na NOVA, 00:00:02:prze�yj ekscytuj�c� podr� do �wiata bardziej obcego ni� fantastyka naukowa, 00:00:07:gdzie graj�c dozwolone jest �amanie niekt�rych regu�, 00:00:10:gdzie nowatorski obraz wszech�wiata, popycha ci� ponad granice twoich najdzikszych wyobra�e�. 00:00:16:Oto �wiat z�o�ony z teorii strun, 00:00:20:opisuj�cych ka�d� si�� i wszelk� materi� od atomu poprzez ziemi�, 00:00:25:do ko�ca galaktyk 00:00:28:- od narodzin czasu do ostatecznej chwili - w jednej teorii, 00:00:34:teorii wszystkiego. 00:00:38:Naszym przewodnikiem po tym nowym, wspania�ym �wiecie jest Brian Greene, 00:00:41:poczytny pisarz i fizyk. 00:00:43:I niewa�ne jak cz�sto tu si� zjawiam, 00:00:46:nie wygl�da na to, bym szybko da� rad� przywykn��. 00:00:49:Czy pomo�e nam u�o�y� najwa�niejsze puzzle nowoczesnej fizyki 00:00:54:gdzie nasze pojmowanie uniwersum jest oparte na 2 grupach praw, 00:00:59:kt�re przecz� sobie nawzajem? 00:01:03:Rozwi�zania tej sprzeczno�ci unika� nawet Einstein, 00:01:06:cho� ostatecznie po�wi�ci� jej swoje ostatnie lata. 00:01:09:Po dekadach, mo�emy nareszcie by� na kraw�dzi rozwi�zania. 00:01:18:Rozwi�zaniem s� struny, 00:01:22:male�kie cz�stki wibruj�cej energii niczym struny w wiolonczeli, 00:01:26:kosmiczna symfonia w sercu ca�ej rzeczywisto�ci. 00:01:32:Lecz ma to swoj� cen�: �wiaty r�wnoleg�e i 11 wymiar�w, 00:01:38:z kt�rych wi�kszo�� nigdy nie zobaczycie. 00:01:39:Naprawd� mo�emy �y� w �wiecie z wi�ksz� ilo�ci� wymiar�w ni� dostrzega oko. 00:01:44:Ludzie kt�rzy m�wili, i� istnia�y dodatkowe wymiary byli z miejsca okrzykni�ci fantastami, 00:01:49:lub wariatami. 00:01:50:Z�udzenie nauki i matematyki, czy te� ostateczna teoria wszystkiego? 00:01:56:Je�li teoria strun zawiedzie w dostarczeniu �wiadectwa swych przewidywa�, 00:02:01:w�wczas nikt nie powinien w to uwierzy�. 00:02:03:Czy to teoria fizyk�w, czy filozof�w? 00:02:06:Jedna rzecz pewna, to �e teoria strun ju� nam pokazuje, i� 00:02:11:uniwersum mo�e by� znacznie bardziej niezwyk�e ni� ka�dy z nas kiedykolwiek my�la�. 00:02:16:Jeszcze tego wieczoru... 00:02:19:wszystko zacz�o si� wraz z jab�kiem. 00:02:21:Triumf r�wnania Newtona pojawi� si� z poszukiwania zrozumienia planet i gwiazd. 00:02:28:I przebyli�my d�ug� drog� od tego czasu. 00:02:30:Einstein da� �wiatu nowy obraz tego czym w rzeczywisto�ci jest si�a grawitacji. 00:02:35:Tam gdzie si� zatrzyma�, 00:02:37:teoretycy strun odwa�yli si� p�j�� dalej. 00:02:40:Lecz jak blisko s� by wype�ni� marzenie Einsteina? 00:02:45:Obejrzyj teraz "The Elegant Universe". 00:03:02:G��wne finansowanie NOVA jest zapewnione przez Park Foundation. 00:03:10:Nauka: otrzymali�my szkielet, kt�ra pomo�e uczyni� bezprzewodow� komunikacj� coraz pewniejsz�. 00:03:17:Sprint jest dumny z pomagania NOVA. 00:03:24:Doszli�my do 400 pracownik�w w 3 lata. 00:03:27:W Microsofcie, wasz potencja� zainspiowa� nas by stworzy� oprogramowanie zdolne pom�c wam to osi�gn��. 00:03:34:Wasz potencja�, nasza pasja. 00:03:37:Finansowanie Elegant Universe jest zapewnione przez fundacj� Alfreda P. Sloan, 00:03:43:by poprawi� publiczne zrozumienie nauki i technologii. 00:03:48:I przez "National Science Foundation", Ameryka inwestuje w przysz�o��. 00:03:55:Dodatkowe pieni�dze p�yn� z Volkswagen of America. 00:04:12:I z George D. Smith Fund, 00:04:17:�ywi�ce nauk� i bezpiecze�stwo. 00:04:20:G��wne finansowanie NOVA jest r�wnie� zapewnione przez Corporation for Public Broadcasting, 00:04:25:i widz�w, takich jak ty. Dzi�ki. 00:04:44:"MARZENIE EINSTEINA" 00:05:01:50 lat temu, 00:05:03:ten dom by� scen� jednej z najwi�kszych zagadek wsp�czesnej nauki, 00:05:07:zagadki tak rozleg�ej, i� dzi� tysi�ce naukowc�w balansuj�c na kraw�dzi fizyki 00:05:14:wci�� stara si� to rozwi�za�. 00:05:16:Albert Einstein sp�dzi� 2 swoje ostatnie dekady w swym skromnym domu w Princeton, New Jersey. 00:05:24:I w jego alernatywnych badaniach 00:05:27:Einstein niemi�osiernie poszukiwa� pojedynczej teorii tak pot�nej, �e mog�aby opisa� ca�e funkcjonowanie wszech�wiata. 00:05:38:Nawet gdy zbli�a� si� do ko�ca swego �ycia 00:05:41:Einstein trzyma� notatnik blisko d�oni, 00:05:44:w�ciekle staraj�c si� doj�� do wniosk�w kt�re mog�yby sta� si� znane 00:05:49:jako "Teoria Wszystkiego". 00:05:53:By� przekonany, �e znajdowa� si� na granicy najwa�niejszego odkrycia w historii nauki, 00:05:58:Einsteinowi nie starczy�o czasu, 00:06:00:jego sen pozosta� niespe�niony. 00:06:05:Teraz, niemal p� wieku p�niej, 00:06:08:cel Einsteina, zjednoczenie wszystkich praw wszech�wiata 00:06:14:w jedn�, wszystko obejmuj�c� teori�, 00:06:16:sta� si� �wi�tym Graalem nowoczesnej fizyki. 00:06:20:I my�limy, �e mo�emy w ko�cu osi�gn�� marzenie Einsteina 00:06:24:z now� i radykaln� grup� idei nazywanej "teori� strun". 00:06:29:Lecz je�li ta rewolucyjna teoria jest prawdziwa, 00:06:32:czeka nas niema�y szok. 00:06:37:Teoria strun m�wi �e mo�emy �y� w uniwersum 00:06:40:gdzie realno�� spotyka fantastyk� 00:06:44:uniwersum 11 wymiar�w 00:06:48:ze �wiatami r�wnoleg�ymi zaraz za drzwiami 00:06:54:wytworny wszech�wiat skomponowany ca�kowicie z muzyki ze strun. 00:07:04:Za tym wszystkim stoi, 00:07:06:niespodziewanie prosta, podstawowa idea teorii strun. 00:07:11:M�wi, �e wszystko 00:07:14:od najmniejszej cz�stki do najbardziej odleg�ej gwiazdy jest stworzone z jednego sk�adnika 00:07:21:niewyobra�alnie ma�ych wibruj�cych kosmyk�w energii nazywanych strunami. 00:07:31:Zupe�nie jak struny wiolonczeli mog� da� pocz�tek tak bogato zr�nicowanym muzycznym nutom, 00:07:40:tak drobniutkie struny wed�ug teorii wibruj� na szereg r�nych sposob�w 00:07:45:tworz�c wszystkie sk�adniki natury. 00:07:51:Inaczej m�wi�c, 00:07:53:uniwersum to okaza�a kosmiczna symfonia rezonuj�ca z 00:07:57:ca�� gam� r�norodnych nut jakie tylko drobne dr��ce pasemka energii potrafi� zagra�. 00:08:06:teoria strun jest wci�� m�oda, 00:08:10:lecz ju� ujawnia radykalnie nowy obraz �wiata, 00:08:15:zarazem nieznanego jak i pi�knego. 00:08:20:Lecz co sprawia �e my�limy, i� rozumiemy ca�� z�o�ono�� uniwersum 00:08:25:i pozwala nam zredukowa� go do pojedynczej "teorii wszystkiego"? 00:08:30:mamy R mi ni, minus po�owa g mi ni R 00:08:34:pami�tasz jak to idzie - r�wne 8 Pi G T mi ni... 00:08:39:pojawia si� ze zmieniaj�cych si� akcji Einsteina-Hilberta, i mamy r�wnanie pola i tego okresu. 00:08:44:Pami�tasz jak to jest nazywane? 00:08:48:Nie, to wykrzywienie skalaru. 00:08:52:To jest tensor ricci. 00:08:56:Czy ty to w og�le studiowa�e�? 00:09:00:Niewa�ne jak by� si� nie stara�, 00:09:02:nie nauczysz psa fizyki. 00:09:06:Ich m�zgi nie s� na tyle skomplikowane by to chwyci�. 00:09:11:A co z nami? 00:09:14:Sk�d mamy wiedzie�, czy jeste�my tak skomplikowani by obj�� najg��bsze prawa natury? 00:09:20:C�, fizyci dzi� s� pewni tego �e jeste�my 00:09:25:w stanie kontynuowa� drog� tam, gdzie Einstein si� zatrzyma�, w jego poszukiwaniu unifikacji. 00:09:33:Unifikacja by�aby sformu�owaniem prawa opisuj�cego 00:09:40:by� mo�e wszystko w znanym uniwersum za pomoc� tylko jednej my�li, 00:09:44:tylko jednego mistrzowskiego r�wnania. 00:09:46:I my�limy, �e mo�e istnie� te najwa�niejsze z r�wna�, 00:09:49:poniewa� przez ca�e up�ywaj�ce ostatnie 200 lat, lub wi�cej, 00:09:53:nasze pr�by zrozumienia uniwersum, da�o nam mn�stwo wskaz�wek, i� wszystko d��y do jednego punktu. 00:09:59:Wygl�da na to, �e wszystko zbiega si� w poj�ciu, kt�re wci�� staramy si� znale��. 00:10:06:Ujednolicenie jest tam gdzie by�o. 00:10:10:Ujednolicenie to cel, do kt�rego d��ymy. 00:10:13:Ca�e zamierzenie fundamentalnej fizyki to poznawa� coraz wi�cej i wi�cej zjawisk na �wiecie, 00:10:20:opisuj�c je w coraz kr�tszych i prostszych zasadach. 00:10:26:Przeczuwamy, jako fizycy, �e skoro potrafimy wyja�ni� spor� ilo�� zjawisk bardzo prostym sposobem, 00:10:33:to jest jaki� post�p. 00:10:35:Jest niemal emocjonalny aspekt w sposobie kt�ry 00:10:40:wielkie teorie u fizyk�w w pewien spos�b obejmuj� szeroki zakres pozornie odr�bnych fizycznych zjawisk. 00:10:48:Zatem ta idea, kt�r� powinni�my u�y� do zunifikowania naszego pojmowania jest w�a�ciwa, 00:10:53:istotnie, tak jak ca�a droga, kt�r� ta cz�� nauki pod��a. 00:11:00:A d�ugo przed Einsteinem, 00:11:02:Poszukiwanie zjednoczenia zacz�y si� z najbardziej znanym wypadkiem w historii nauki. 00:11:09:Historia zaczyna si� pewnego dnia w 1665, 00:11:12:M�ody m�czyzna siedzia� pod drzewem, gdy znik�d, 00:11:15:dojrza� jab�ko spadaj�ce z g�ry. 00:11:18:I wraz z upadkiem tego jab�ka, 00:11:20:Isaac Newton zrewolucjonizowa� nasz obraz �wiata. 00:11:23:W �mia�ym projekcie w jego czasach, 00:11:27:Newton o�wiadczy�, i� si�a przyci�gaj�ca jab�ka do ziemi 00:11:32:i si�a utrzymuj�ca ksi�yc na orbicie wok� ziemi s� jednym i tym samym. 00:11:40:Z jednym upadkiem, 00:11:43:Newton zjednoczy� niebo i ziemi� w pojedynczej teorii, kt�r� nazwa� grawitacj�. 00:11:53:Zjednoczenie niebios i ziemi 00:11:56:do tych samych praw, kt�re rz�dz� ruchem planet, jak i upadkiem owocu tu na ziemi. 00:12:03:To by�o fantastyczne zespolenie naszego obrazu natury. 00:12:10:Grawitacja by�a pierwsz� si�� naukowo rozumian�, 00:12:14:b�d� co b�d� 3 kolejne kroczy�y �ladami grawitacji. 00:12:16:I pomimo odkrycia prawa grawitacji Newtona wi�cej ni� 300 lat temu, 00:12:21:jego opis tej si�y jest tak dok�adny, �e do dzi� go u�ywamy. 00:12:27:W gruncie rzeczy, naukowcy nie potrzebowali wi�cej ni� r�wnanie Newtona by zaplanowa� kurs rakiety, 00:12:33:kt�ra unios�a cz�owieka na ksi�yc. 00:12:37:Lecz pojawi� si� problem. 00:12:40:Podczas gdy jego regu�y opisa�y si�� grawitacji z wielk� dok�adno�ci�, 00:12:45:Newton ukrywa� wstydliwy sekret: 00:12:51:nie mia� poj�cia jak w�a�ciwie dzia�a grawitacja. 00:13:01:Przez blisko 250 lat, 00:13:03:naukowcy byli zad...
oleola.k