Użytkowanie

Powstanie

W drodze umowy – co nie wynika wprost z ustawy, ale z art. 245 KC. Kwestia terminu nie jest uregulowana, ale nie może być dłuższe niż dożywotnie (wygasa zawsze z chwilą śmierci uprawnionego). Kwestia opłaty jest również nieokreślona.

Treść – obejmuje:

⇨           używanie rzeczy

⇨           pobieranie pożytków – tak naturalnych, jak i cywilnych

Ä                       stąd użytkownik może oddać rzecz w najem.

Uprawnień użytkownika nie można rozszerzyć – jest to najszersze ograniczone prawo rzeczowe. Ale można je ograniczyć:

⇨           do rodzaju pożytków (eg. tylko pożytki naturalne)

⇨           do części rzeczy (eg. mieszkania – tylko jeden pokój[1])

Jest to prawo niezbywalne, a zatem i niedziedziczne (nie da się tego zmienić). Można natomiast oddać rzecz w najem, bo jest to prawo węższe od użytkowania.

Przedmiotem jest rzecz – tak ruchoma, jak i nieruchomość jako całość i ze wszystkimi przysługującymi prawami rzeczowymi (eg. służebności). Może to być także zespół środków produkcji (eg. maszyn, zwierząt hodowlanych). Przedmiotem jest rzecz określona in specie. Ale przy użytkowaniu zespołu środków produkcji zezwala na wymianę poszczególnych części. Można też oddać w użytkowanie rzecz określoną in genere. Przy oddawaniu zespołu środków produkcji w ten sposób – sporządza się inwentarz. Ustawa stanowi, że następuje wówczas ex lege przeniesienie własności zespołu na „użytkownika”, który ma potem obowiązek przeniesienia własności takiego samego zespołu na pierwotnego właściciela.

Pieniądze i rzeczy oznaczone in genere można oddać w użytkowanie nieprawidłowe – umowa jest zbliżona do umowy pożyczki.

W użytkowanie można też oddać prawa, ale tylko zbywalne, majątkowe i przynoszące pożytki (najczęściej chodzi o odsetki – użytkowanie wierzytelności pieniężnej ;p).

Można nawet oddać udział we współwłasności.

Wygaśnięcie

⇨           śmierć uprawnionego

⇨           upływ terminu (jeśli był zastrzeżony)

⇨           rozwiązanie umowy

⇨           zrzeczenie się

⇨           niewykonywanie użytkowania przez 10 lat – prawo może być jednak wykonywanie pośrednio – przez oddanie rzeczy w dzierżawę.

Z tą chwilą właściciel nabywa roszczenie o zwrot; może również powołać się na roszczenie windykacyjne – gdyż jest ono korzystniejsze w kwestii przedawnienia (nie przedawnia się ;p)

Użytkowanie przez osoby fizyczne

Najczęściej pojawia się w stosunkach wiejskich w ramach pokrycia obowiązku alimentacyjnego – dzieci oddają w użytkowanie mieszkanie niedołężnym rodzicom. Użytkownik używa rzeczy zachowawczo – nie może zmieniać rzeczy. Ale wg. orzeczenia SN użytkownik może uczynić inwestycję w miejsce już dawniej istniejące (odbudowa zrujnowanego młyna - królewszczyzny xD). Może jednak na własny koszt zakładać instalacje jak najemca (oświetlenie, telefon, domofon etc.)

Użytkowanie spółdzielcze

Wykonywane przez spółdzielnię rolniczą. Odrębne przepisy dot. użytkowanie gruntów skarbu państwa – ale obecnie są to już przepisy martwe. Istotne są przepisy 277 – 279 KC. Użytkowanie gruntów należących do członków spółdzielni.

Ustanawia się przez umowę między właścicielem, a spółdzielnią, niewymagającą formy aktu notarialnego. Jest to czynność realna – powstaje w momencie przez przejęcie gospodarki na gruncie przez spółdzielnię. Rolnik, wnosząc grunt, ex lege staje się członkiem spółdzielni.

Spółdzielnia może zmienić przeznaczenie lub substancję rzeczy, jeśli statut spółdzielni na to zezwala. W szczególności może wznosić nowe budynki, które stanowią jej własność (kolejny wyjątek od superficies solo cedit ;p), ale – inaczej niż w użytkowaniu wieczystym – dot. to tylko budynków zbudowanych przez spółdzielnię (a nie wszystkich).

Jeżeli zbudowano coś nowego, po rozwiązaniu umowy, spółdzielnia ma roszczenie o wykup ziemi zajętej pod budowę. Rośliny zasiane przez spółdzielnię – są również jej własnością – są więc odrębnymi rzeczami ruchomymi LOL .

Użytkowanie przez osoby prawne (inne niż spółdzielnia)

Wg. Ustawy o pracowniczych ogródkach działkowych – stanowią one zawsze własność Skarbu Państwa lub j.s.t., a użytkownikiem jest Polski Związek Działkowców, który udostępnia działki działkowcom xD

Są i inne nieistotne ustawy.