Władza rodzicielska
W Polsce – równoprawna – od XVIII w. (chociaż wtedy Prusy i Rosja zapobiegły wejściu tego pomysłu w życie).
Podnosi się wielokrotnie, że słowo «władza» jest niewłaściwe. Ale przecież rodzice mają władzę nad dzieckiem, byle jej nie nadużywali. Ich stosunki nie są bowiem cywilnoprawne, bo dziecko ma obowiązek posłuszeństwa (jest pozbawione autonomii). Nadto obowiązki rodziców względem dzieci nie są (w większości) cywilnoprawne. Nie służy bowiem dziecku roszczenie o miłość, tudzież prezenty (choć rodzice są obwiązani do miłości, a przyjęcie prezentu nie jest bezpodstawnym wzbogaceniem xDD)
Co do nasciturusa władza rodzicielska formalnie nie istnieje, ale zasady słuszności każą przyznać i ♂ pewne prawa i obowiązki. Nie powstaje ex lege w stosunku do ojców, którzy bronili się przed stwierdzeniem ojcostwa. Decyduje o tym sąd. Posiadanie władzy rodzicielskiej wymaga pełnej zdolności do czynności prawnych.
Służy dobru dziecka oraz ochronie praw rodziców.
Ustanie:
⇨ osiągnięcie pełnoletniości
⇨ odebranie władzy rodzicielskiej
⇨ ubezwłasnowolnienie rodziców
⇨ adopcji (za zgodą rodziców, jeśli jeszcze ją posiadają)
Może być przyznana (w nieco ograniczonym stopniu) rodzicom niepełnoletnim (pow. 16 lat)
Struktura (wyróżniane praktycznie dla celów jej ograniczania)
⇨ piecza nad dzieckiem:
Ä wychowanie (kształtowanie psychiki dziecka)
ü kształtowanie osobowości dziecka
ü formowanie światopoglądu (wymaga współpracy rodziców; często więc bywa ograniczony jednej stronie)
ü karcenie
ü pozostałe w podręczniku.... ;p
Ä kierowanie (kształtowanie środowiska dziecka)
ü określanie miejsca pobytu dziecka (pojęcie miejsca zamieszkania jest nieprecyzyjne, bo jest to tylko miasto).
ü odebranie dziecka osobie nieuprawnionej[1] - niezwykle ważna jest tu szybka reakcja.
ü czasowe powierzenie pieczy innej osobie – uwaga – stanowi to duże pole do nadużyć....
ü regulowanie trybu życia (źle wykonujący ten element rodzice mogą odpowiadać za szkody dzieci wynikające z prawa zobowiązań ex delicto – określa się to mianem winy w nadzorze)
ü nadzór nad postępowaniem dziecka (winien być skorelowany z rozwojem dziecka)
ü wybór kierunku edukacji
ü dobór i kontrola informacji (chodzi głównie o blokowanie połączeń internetowych i telewizję)
ü zapewnienie wypoczynku
Ä troska o środowisko materialne
Ä troska o osobę dziecka (utrzymanie go przy życiu i zdrowiu)
ü żywienie, pielęgnacja, leczenie (wiąże się z kierowaniem – dot. go eg. decyzja o zabiegu operacyjnym).
Ä koordynacja powyższych
⇨ piecza nad majątkiem dziecka – składa się z trzech sfer
ü sąd nakazuje ex lege opiekunom sprawozdania; może też zastosować taki środek w stosunku do rodziców.
ü czynności przekraczające zwykły zarząd wymagają zgody sądu (tu już Ustawodawca nie ufa rodzicom xD)
ü ma być zgodny z dobrem dziecka
ü 1 rok po ustaniu władzy, rodzice winni zdać rachunek z zarządu.
Ä dysponowanie dochodem – rodzice nie muszą się rozliczać z tego dochodu dziecku, ale mają przeznaczać go na dobro dziecka.
Ä zarząd osoby trzeciej (przekazanie majątku – eg. w spadku – dziecku z oddaniem go w zarząd osoby trzeciej).
Ä zarząd własny dziecka
ü przekazywany stopniowo ma walor wychowawczy
ü niektórzy twierdzą, że przekazanie takiego przedmiotu jest nieodwracalne ;p
⇨ reprezentacja
Ä dziecko samo może dokonywać czynności
Ä rodzice mogą dokonywać czynności za dziecko (tak prawnych, jak i procesowych). ALE:
ü nie mogą reprezentować dziecka w czynnościach między dziećmi, ani w swoich stosunkach z dziećmi (jeśli uszczuplają jego majątek)
O wszelkich zaniedbaniach winno się zawiadamiać sąd opiekuńczy.
Modyfikacja władzy rodzicielskiej:
⇨ rodziny rozbite (formalnie stosuje się to także do rodziców – konkubentów – art. 107 i nast. KRO)
⇨ rodziny dysfunkcjonalne
Ä fakultatywne (art. 111 § 1a)
Ä obligatoryjne
ü w przypadku niezdolności do sprawowanie władzy rodzicielskiej
ü nadużycie władzy rodzicielskiej
ü rażące zaniedbanie
Buduje się system pomocy rodzinom patologicznym w nadziei, że dzieci będą mogły tam wrócić.
[1] Są to ciężki i zażarte spory. Proponuje się, by raz wydanie orzeczenie było „wielokrotnego” użytku, ie. żeby dało się po ponownym porwaniu odebrać dziecko na podstawie poprzedniego orzeczenia, bez kolejnej sprawy.
iness-kotek