Anna Mentlewicz Grzegorz Po�udniewski �wiadome macierzy�stwo ii^^^PW^Wfsii^i Anna Mentlewicz Grzegorz Po�udniewski Antykoncepcja czyli �wiadome macierzy�stwo Warszawa 2003 Wydawca: POSTER POLIGRAFIA Fotografia: Jacek Kurz�tkowski Rysunek: Krzysztof Kope� Ok�adka: PressEnter Sk�ad: Studio romB3 ISBN 83-909477-6-5 SP'S tre�ci; aniykoncepcj/ ........ macierzy�stwo .............. 7 Rodowicz ^gorzata Potocka zyna Dowbor Gra�yna Bukowska Orthodox M�ynarska Kowa/ska � b/a/e... / . . - 83 .. 85 � 89 � 95 � 99 . 103 106 109 115 119 151 Antykoncepcja, czyli �wiadome macierzy�stwo Jak wyobra�amy sobie odbiorc�w tej ksi��ki? Przede wszystkim s� to kobiety. Wra�liwe, kochaj�ce, odpowie- dzialne. Ich partnerzy ofiarowuj� im t� ksi��k� w prezencie, bo tak� ksi��k� warto mie�. A potem razem j� czytaj�. Dlaczego? Przede wszystkim dlatego, �e chc� sobie uporz�dko- wa� wiedz� o antykoncepcji albo uzupe�ni� luki w tej dziedzinie. Poza tym s� ciekawi, jak znane kobiety radz� sobie z rol� matki. Bo to niezwykle inspiruj�ce dowiedzie� si�, czym rodzicielskie problemy przeci�tnych Kowalskich r�ni� si� od problem�w ludzi z pierwszych stron gazet. Ostatni� cz�� tej ksi��ki te� ogl�daj� razem, poniewa� s� to naj- lepsze zdj�cia, jakie wp�yn�y na konkurs �Czarne, bia�e... i szare odcienie macierzy�stwa". Potem dochodz� do wniosku, �e musz� si� z nami podzieli� swoimi przemy�leniami. Chwytaj� za pi�ra lub siadaj� do komputer�w i �l� do nas listy. Z tej korespondencji powstanie druga cz�� ksi��ki. Tak� mamy nadziej�... Zanim jednak spe�ni� si� nasze marzenia, �yczymy wszystkim mi�ej lektury! Prywatnie t� ksi��k� dedykujemy naszym dzieciom. Anna Ment/ewicz, Grzegorz Po�udn/ewski Antykoncepcja, czyli �wiadome macierzy�stwo ABC antykoncepcji Od wiek�w ludzie poszukuj� skutecznej metody antykoncepcji. Jakie cechy powinna mie� metoda absolutnie idealna? Wed�ug WHO (�wiatowej Organizacji Zdrowia) idealna metoda antykoncepcji to taki spos�b zapobiegania ci��y, kt�ry jest: 1. skuteczny w stu procentach; 2. bezpieczny, tzn. nie powoduje skutk�w ubocznych; 3. �atwy w stosowaniu; 4. akceptowany przez wszystkie kultury (kraje); 5. w stu procentach odwracalny, co oznacza, �e po odstawieniu �rodka antykoncepcyjnego wraca mo�liwo�� zap�odnienia. Do tej pory, mimo usilnych bada�, nie znaleziono takiego sposobu antykoncepcji, kt�ry dawa�by stuprocentow� pewno��. Najcz�ciej ni�sza skuteczno�� jest wynikiem b��d�w w stosowaniu. Nie zawsze kobieta przyjmuje tabelk� w prawid�owym odst�pie czasu - co 24 godziny. Mo�e si� te� zdarzy�, �e nawet przyj�ta o czasie tabletka wch�onie si� nieprawid�owo (wymioty, biegunka) lub ulegnie szybszemu rozk�adowi na skutek dzia�ania innych lek�w. Od prawid�owego u�y- wania zale�y r�wnie� antykoncepcyjna skuteczno�� prezerwatywy i �rodk�w dopochwowych. Antykoncepcja, czyli �wiadome macierzy�stwo Bardzo wysokie wsp�czynniki skuteczno�ci osi�gaj� te formy antykoncepcji, kt�re s� w zasadzie uniezale�nione od ludzkich b��d�w, czyli raz zastosowane dzia�aj� przez d�ugi czas, np. iniekcje domi�niowe lub hormonalne wk�adki wewn�trzmaciczne. Ale ich skuteczno�� te� nie si�ga stu procent, bo biologia jest nieprzewidy- walna - lek podany domi�niowo mo�e ulec szybszemu wch�oni�- ciu lub jego st�enie we krwi mo�e by� zbyt niskie; podobnie jest w przypadku wk�adki. W praktyce najpewniejszym sposobem jest sterylizacja (podwi�zanie jajowod�w lub nasieniowod�w), ale i tu biologia p�ata figle. Raz na trzy do pi�ciu tysi�cy przypadk�w jajowo- dy mog� ulec samoistnemu udro�nieniu i ci��a stanie si� mo�liwa. Om�wmy teraz szerzej pi�� cech idealnej antykoncepcji. 1. Wiemy ju�, �e nie mo�na m�wi� o stuprocentowej skuteczno�ci, bo to w biologii i w �yciu rzecz prawie niemo�liwa. Zawsze mo�e si� pojawi� jaki� czynnik, kt�ry sprawi, �e dojdzie jednak do zap�odnienia. Co to mo�e by�? Ot, chocia�by p�kni�cie prezerwa- tywy (cz�sto na skutek nieumiej�tnego stosowania), zbyt wczesne rozpocz�cie wsp�ycia (zanim rozpu�ci si� globulka), kilkunasto- godzinne op�nienie w przyj�ciu pigu�ki czy przy�pieszone roz- k�adanie preparatu hormonalnego przez organizm na skutek przyjmowania innego leku. 2. Metody bezpieczne dla zdrowia to nie tylko takie, kt�re nie wywo- �uj� efekt�w ubocznych, ale r�wnie� te, kt�re nie powoduj� uczu- le�, nie wp�ywaj� na inne funkcje organizmu ani na samopoczu- cie i jednocze�nie gwarantuj� bezpiecze�stwo antykoncepcyjne. 3. Metody �atwe w stosowaniu to takie, z kt�rych mog� korzysta� ludzie w r�nym wieku i o r�nym stopniu wykszta�cenia (r�w- nie� analfabeci). To tak�e metody nie wymagaj�ce szczeg�lnych manipulacji - najlepiej niewidoczne i nieodczuwalne dla partne- r�w, takie, przy kt�rych nie trzeba liczy� ani systematycznie wykonywa� skomplikowanych czynno�ci. Spos�b zapobiegania niepo��danej ci��y jest tym skuteczniejszy, im lepiej zrozumiany 1. Z IOSO/ZS9ZJri -r -n -o/ -zo. -ojsi �P i/l Pe/B/Zp Moiauwd zezjd -M/OS7/rt /,,, Antykoncepcja, czyli �wiadome macierzy�stwo Przez wiele lat szukano obiektywnego wska�nika, kt�ry by uwzgl�dnia� tak wiele czynnik�w. Dzi� pos�ugujemy si� tzw. indeksem Pearla, kt�ry okre�la ryzyko zaj�cia w ci��� wyliczane w grupie 100 kobiet stosuj�cych dan� metod� antykoncepcji w ci�gu roku (oczywi�cie badania prowadzone s� na wielu tysi�cach kobiet i przez d�u�szy czas). Je�eli gdzie� spotkamy informacj�, �e skuteczno�� preparatu oceniana jest wed�ug indeksu Pearla na 2, to oznacza, �e 2 kobiety na 100 mog� zaj�� w ci���, stosuj�c t� metod� antykoncep- cji w ci�gu roku. Je�eli indeks Pearla wynosi 0,2, to tylko 2 kobiety na ! 1000 zajd� w ci���, stosuj�c ten rodzaj antykoncepcji w ci�gu roku. W praktyce wszystkie metody, kt�rych indeks jest ni�szy od 1, mo�e- my uzna� za bardzo skuteczne. Jakie czynniki mog� decydowa� o niepowodzeniu w antykoncepcji? Przede wszystkim nieumiej�tno�� stosowania �rodk�w antykoncep- cyjnych. Zawsze istnieje ryzyko, �e statystyczny u�ytkownik czego� nie zrozumie i zbyt wcze�nie rozpocznie stosunek, zanim rozpu�ci si� globulka dopochwowa, lub �le na�o�y prezerwatyw�, co spowoduje jej zsuni�cie si�, albo kobieta b�dzie przyjmowa� pigu�ki hormonalne nieregularnie. Mo�liwe jest r�wnie�, �e lekarzowi nie uda si� dobra� antykoncepcji odpowiedniej dla konkretnej pacjentki lub nieprawid�owo za�o�y wk�adk� domaciczn�. Mo�liwo�� niepowodzenia wynika te� czasem ze z�ej jako�ci �rodk�w antykoncepcyjnych. Zdarzaj� si� dziurawe prezerwatywy, nieszczelne kapturki dopochwowe lub globulki ze zbyt ma�� ilo�ci� �rodka plemnikob�jczego. Poza tym chc� podkre�li�, �e nawet d�u- go stosowane metody hormonalne nie zawsze ca�kowicie hamuj� jajeczkowanie. Mo�e ono zaistnie�, mimo stosowania preparatu, np. u kobiet o wi�kszej ni� przeci�tna wadze cia�a. Cz�sto przyczy- n� mniejszej skuteczno�ci s� jakie� przypad�o�ci zdrowotne, np. wymioty lub biegunka, kt�re powoduj�, �e nawet prawid�owo przy- j�ta tabletka nie ulegnie wch�oni�ciu. 10 Antykoncepcja, czyli �wiadome macierzy�stwo tory by deksem grupie [u roku i przez :zno�� :za, �e )ncep- ety na roku. no�e- :ep- go� si� 'jej !ne a� vo ci y, � Na czym polega indywidualny dob�r metody antykoncepcji? Najwa�niejsze jest wzi�cie pod uwag� naturalnych predyspozy- cji kobiety, a tak�e potrzeb pary, tzn. �wiatopogl�du partner�w i ich oczekiwa�. Lekarz doradzaj�cy wyb�r konkretnej metody musi by� �wiadomy wszystkich przeciwwskaza� medycznych, ta- kich jak przebyte choroby lub zwi�kszone ryzyko powik�a�. Mo�e te� ��czy� stosowanie danej metody z koniecznym leczeniem (np. przyjmowanie pigu�ki hormonalnej zmniejszy krwawienia u kobiet z anemi� lub poprawi samopoczucie przy bolesnym miesi�czko- waniu). Innym czynnikiem decyduj�cym o wyborze metody jest komfort wsp�ycia. Zalecamy dopochwowe preparaty kobietom z sucho�ci� pochwy lub maj�cym trudno�ci z rozpocz�ciem wsp�ycia. Wyb�r metody zale�y tak�e od stopnia jej aprobaty przez partne- r�w. Je�eli g��wnym oczekiwaniem pacjentki jest skuteczno��, gdy� w danym okresie swego �ycia absolutnie nie powinna by� w ci��y, zalec� jej metod� o najwy�szej skuteczno�ci. Inn� propozycj� przedstawi� kobiecie, kt�ra chce mie� przerw� przed urodzeniem kolejnego dziecka. Prezerwatyw� i dodatkow� metod� poprawiaj�c� efekt antykoncepcji zalec� kobiecie cz�sto zmieniaj�cej partner�w i maj�cej nieregularne kontakty seksualne. Nie spos�b przecie� wykluczy�, �e partner zalicza si� do grupy ryzyka, je�eli chodzi o nosi- cielstwo wirusa HIV lub innych chor�b przenoszonych drog� p�ciow�. Nie ma r�wnie� sensu blokowa� ca�ego cyklu pigu�k� hormonal- n�, gdy para wsp�yje ze sob� raz na dwa miesi�ce. Wtedy zale- cane s� metody dora�ne. Jeszcze raz podkre�lam: metod� anty- koncepcji nale�y wybra� wsp�lnie z lekarzem i uzgodni� j� z partnerem. Metoda obop�lnie akceptowana jest zawsze skutecz- niejsza! Antykoncepcja, czyli �wiadome macierzy�stwo Czy m�odzi ludzie po raz pierwszy podejmuj�cy wsp�ycie powinni stosowa� jak�� metod� antykoncepcji? Je�li kto� czuje si� na tyle doros�y, aby rozpoczyna� wsp�ycie, to powinien by� r�wnie� na tyle dojrza�y, aby si� zabezpieczy� prze� niechcian� ci���. Nie ma bowiem nic smutniejszego ni� przyj�cie na �wiat dziecka, kt�rego tak naprawd� nikt z mi�o�ci� nie oczekuje Stosowanie antykoncepcji jest oczywi�cie dobrowolnym wyborem, ale, moim zdaniem, m�odzi ludzie powinni o niej pomy�le�, zanim p�jd� ze sob� do ��ka. Losowo mo�na typowa� numery w totolotku, a nie dobiera� sobie partnera jako rodzica przysz�ych dzieci. Jak ju� wspomnieli�my, nie ma stuprocentowo pewnych metod an- tykoncepcji; nawet w przypadku tych najskuteczniejszych ist...
pthe