ecl86.pdf

Forum Czytelników

Wzmacniacz lampowy

na ECL86 w układzie SE

W artykule przedstawiono prosty lampowy

wzmacniacz m.cz. do cichego słuchania

muzyki. Zbudowany został na podwójnej

lampie m.cz. ECL86 typu „nowal” w ukła-

dzie SE o mocy 3,6W. Lampa ta stosowana

była kiedyś w gramofonie „Bambino”. Cały

wzmacniacz to trioda i pentoda m.cz. umie-

szczone w jednej szklanej bańce. Wzmac-

niacz pracuje w układzie SE bez sprzężenia

zwrotnego.

Kondensatory elektrolityczne C1=C2

(470 µ F/450V/105°) wygładzają tętnienia

napięcia zasilania na wyjściu prostownika

M1. Napięcie zasilania układu

m.cz. jest zredukowane jest za

pomocą rezystora R11 (800 Ω /5W=

470 Ω +330 Ω ) z 338V na C1 do 298

V na C2. Ze względu na niebezpie-

czeństwo porażenia tym napięciem,

przy budowie zasilacza niezbędny

jest rezystor o wartości 10k Ω /5W

służący do rozładowywania elektro-

litów filtru napięcia anodowego,

który włączamy pomiędzy masę, a

zacisk „+” zasilania w celu rozłado-

wania kondensatorów elektrolitycz-

nych po wyjęciu wtyczki z gniazda

230V. Lampy żarzone są osobno

napięciem stałym otrzymywanym

za pomocą mostków prostowni-

czych M2=M3 (25V/3A) i filtrów

dolnoprzepustowych RC typu π , w

skład których wchodzą: C3=C4=C5

=C6 (15000

Montaż i uruchomienie

Wzmacniacz nie jest skomplikowanym urzą-

dzeniem, co widać na schemacie ideowym –

i o to właśnie chodzi! Ponieważ napięcia za-

silania anodowe i żarzenia sprawdziliśmy w

trakcie budowy zasilacza, przyszedł czas na

sprawdzenie prądów i napięć w torze audio.

Opis układu

Schemat wzmacniacza przedstawia rysunek 1.

Kondensator C10 sprzęga stopnie wzmacnia-

cza, jednoczenie blokuje składową stałą

występującą na anodzie triody. W modelo-

wym układzie C10 to kondensator olejowy

100nF/630V polskiej produkcji firmy Telpod.

Pentoda ECL86 pracuje w klasie A SE.

W anodzie pentody zastosowałem oryginalne

trafo TG1 działające we wzmacniaczu „Bam-

bino” produkcji Zatra TG-2,5-1-666. Trafo

charakteryzuje się tym, że posiada odczep

linearyzujący ECL86, który podłączyłem do

siatki S2 pentody w celu poprawy liniowości

końcówki mocy. Rezystor R4 wytwarza

przedpięcie siatki S1. R5 ustala punkt pracy

pentody, a także wymusza ujemne napięcie

siatki wzgędem katody, niezbędne do pra-

widłowej pracy końcówki mocy. Kondensa-

tor C3 zwiera rezystor R5 dla składowej

zmiennej, zwiększając wzmocnienie wzmac-

niacza.

Schemat zasilacza przedstawia rysunek 2.

Tr1 posiada jedno uzwojenie wtórne

240V/0,2A (napięcie anodowe) i dwa uzwo-

jenia po 6,3V/2,5A (napięcia żarzenia dla

każdej ECL86 z osobna).

Napięcie przemienne sieci energetycznej

230V doprowadzone jest do uzwojenia pier-

wotnego transformatora Tr1 przez dolnop-

rzepustowy przeciwzakłóceniowy filtr sie-

ciowy LC F1 230V/6A zamknięty w metalo-

wej obudowie (wyjęty z uszkodzonego zasi-

lacza komputerowego) oraz bezpiecznik

BT1, który zabezpiecza układ zasilania przed

Rys. 1

Rys. 2

F/25V/105°) oraz

rezystorów ceramicznych R7=R8

(1,2 Ω /5W) ustalających napięcie

żarzenia na 6,3V. Kontrolę obecnoś-

ci napięcia żarzenia lamp pełnią nie-

bieskie diody świecące D1 i D2.

Rezystory R9=R10 (2,2k

Ω

Elektronika dla Wszystkich

uszkodzeniem w przypadku zwarcia. Na-

pięcie zasilające anody triod odfiltrowane

jest za pomocą dolnoprzepustowego filtru

RC typu

) ograni-

czają prądy płynące przez diody i

zabezpiecza je przed uszkodzeniem.

Forum Czytelników

Pomiary należy przeprowadzić po kilku

minutach pracy wzmacniacza po to, by

lampy rozgrzały się, a napięcia i prądy usta-

liły. I tak prąd anodowy triody ECL86 Iat-

riod= 0,32mA, prąd anodowy pentody

ECL86 Iapent=36mA, przy tym napięcie na

katodzie triody Uktriod=2,3V oraz

Ukpent=7V.

Warto sprawdzić wzmocnienie poszcze-

gólnych stopni wzmacniacza za pomocą

przyrządów pomiarowych i to nie tylko w

jednym torze audio. Można zrobić to za

pomocą generatora m.cz. ustawiając napięcie

generatora m.cz. na 1V o f=1kHz i podłącza-

jąc do wejścia wzmacniacza. Następnie

zmierzyć napięcia zmienne na anodach

ECL86 za pomocą woltomierza m.cz. lub

oscyloskopu. Dalej należałoby sprawdzić na-

pięcia m.cz. na anodzie pentod ECL86.

Ja zrobiłem to inaczej, wykorzystując

komputer PC, kartę muzyczną peceta (najle-

piej nie zintegrowaną z płytą główną) i pro-

gramowy generator m.cz. zainstalowany

z programem do audio testów w komputerze.

Wtedy jednak można uszkodzić wejście

karty wysokim anodowym napięciem stałym.

Na rysunku 3 przedstawione zostały cha-

rakterystyki częstotliwościowe i fazowe

wzmacniacza zmierzone za pomocą progra-

mu Audio Tester 1.4g. Górny wykres prezen-

tuje pasmo przenoszonych częstotliwości

wzmacniacza ∆ f, a dolny - przesunięcie fazo-

we.

Obudowa

Wykonanie obudowy spędza

sen z powiek niejednemu

elektronikowi, jednak nie

taki straszny diabeł, jak go

malują. Moją odbudowę

wykonałem ze starego, „spa-

lonego” tunera satelitarnego

o wymiarach 320x 65x220.

Transformatory udało mi się

zmieścić wewnątrz obudowy.

Lampy przymocowałem do

aluminiowych ceowników,

które ekranują trafo zasilają-

ce i jednocześnie usztywniły

konstrukcje chassis.

Podstawki lamp przykrę-

ciłem do aluminiowego ce-

ownika i przykręciłem odpo-

wiednimi śrubami. Większo-

ść elementów elektro-

nicznych częściowo przylu-

towałem do małej płytki uni-

wersalnej, a częściowo bez-

pośrednio do cokołu lampy

łącząc z elementami na płyt-

ce uniwersalnej. Wygląd

wzmacniacza od środka

przedstawia fotografia 1.

Wiele ciekawych rozwią-

zań dotyczących wykonania

obudowy można podejrzeć

w pismach o tematyce audio

lub Internecie. Płyta czołowa

w modelowym wzmacniaczu

została wykonana z alumi-

nium anodowanego o grubo-

ści 7mm z otworami na dwie

gałki od potencjometrów nie-

zależnej regulacji wzmoc-

nienia i dwoma otworami dla

diod LED. Lampy umieści-

łem na zewnątrz obudowy.

Wieczorem daje to przyjemny

efekt wizualny. W przyszłości

pozwoli również na łatwy dostęp do lamp w

razie wymiany na nowe. Takie mocowanie

ma także pomóc w lepszym chłodzeniu lamp.

Rys. 3

Rys. 4

Mamy już skonfigurowane i wykalibro-

wane narzędzia pomiarowe. Teraz już może-

my zmierzyć napięcia m.cz. wzmacniacza

w poszczególnych stopniach m.cz. oraz

określić moc wzmacniacza korzystając za

wzoru P=U 2 /R lub P=I 2 ·R, gdzie R to sztucz-

ne obciążenie =4 Ω symulujące obciążenie

wzmacniacza. Za pomocą Audio Testera

możemy sprawdzić też nieliniowość wzmac-

niacza (zawartość harmonicznych), ale już

dla charakterystycznej częstotliwości pomia-

rowej f=1kHz. Prezentuje to rysunek 4.

Identyczne pomiary wykonujemy w drugim

kanale wzmacniacza i korygujemy ewentual-

ne błędy.

Fot. 1

Na koniec życzę wszystkim dużej satys-

fakcji, a także przeżywania miłych wrażeń

podczas słuchania muzyki z takiego wzmac-

niacza.

Piotr Żółtowski

z wyjątkiem R7,R8,R11)

R1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33k

Ω

C-C6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15000µF/25V

C7. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100µF/450V

C8 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47µF/25V

C9. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100nF/630V olejowy

M1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3A/25V

M2, M3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1A/1000V

D1, D2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . LED niebieskie

V1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . lampa ECL 86

Tr1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . transformator sieciowy

1x 240V/0,3A, 2x 6,3V/2,5A

TG1. . transformator głośnikowy TG-2,5-1-666 (Zatra)

F1 . . . . . . . . . . . . filtr przeciwzakłóceniowy 230V/6A

BT1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bezpiecznik 1A/230V

Ω

Uwaga! We wzmacniaczu występują

wysokie napięcia! Osoby niepełnoletnie

i niedoświadczone mogą wykonać opi-

sany układ wyłącznie pod opieką wy-

kwalifikowanych opiekunów (nauczy-

cieli). Wszelkich regulacji dokonuj

przy wyłączonym zasilaniu i po rozła-

dowaniu kondensatorów wysokonapię-

ciowych. Lampy i niektóre rezystory

rozgrzewają się do wysokiej temperatu-

ry. Łatwo o poparzenie.

Ω

R3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100kΩ

R4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 470kΩ

R5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160

/2W

R6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1k

Ω

R7,R8. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1,2Ω/5W

R9,R10 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2,2kΩ

R11. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 800

Ω

/5W

C1,C2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 470µF/450V

Ω

Elektronika dla Wszystkich

Wykaz elementów

(metalizowane 0,6

R2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6,8k

P1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2x100k

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: