III.PROZA
A. 1918- 1932
a) 1918- 1926
4. WSPÓŁCZESNY ETAP REALIZU PSYCHOLOGICZNEGO. LITERACKA AUTOBIOGRAFIA LAT DZIECINNYCH I MŁODZIEŃCZYCH
- charakterystyka:
o początkowo tematy drugorzędne w stosunku do wojny i polityki
o teksty epigońskie:
§ Józef Weyssenhoff
§ Włodzimierz Perzyński Raz w życiu 1925, Nie było nas, był las 1926
§ Władysław Reymont Księżniczka 1923- życie Polonii amerykańskiej; schematyzm psychologiczny i polityczny
§ Władysław Reymont Osądzona 1923- chłopka- unikta ratuje życie i dobre imię rewolucjonisty z 1905 roku za co zostaje skatowana przez żandarmerię i popada w obłęd; tekst o poetyce młodopolskiej
o zwrot ku autentyzmowi:
§ zjawisk i przeżyć jednostkowych (Kaden)
§ zjawisk społecznych (Nałkowska)
ZOFIA NAŁKOWSKA
o pocz. lat 20-tych- przygotowanie warsztatu
o prostota środków wyrazu
o bohaterami- mali ludzie
- teksty:
o Książę
o Charaktery 1922; charakterystyka:
§ nawiązanie do francuskich XVII i XVIII wiecznych wzorców (La Bruyere, Vauvenargeus)
o Dom nad łąkami 1925; charakterystyka:
§ zwrot ku prostocie i auntentyzmowi
§ literatura autobiograficzna lat dziecinnych
§ dziecko bardziej obserwatorem ubogiej podwarszawskiej osady i jej mieszkańców
JAROSŁAW IWASZKIEWICZ
o ewoluowanie ku klasycznej prostocie
o
o testy powieści, które są elementami ewolucji ku klasycznej prostocie; wciąż elementy liryzmu
§ Hilary, syn buchaltera 1923; poeta- prowincjusz, szybka kariera w stolicy kosztem wewnętrznej prawdy; samobójstwo w dzień ślubu z bogatą, ale niekochaną narzeczoną
§ Księżyc wschodzi 1925; duchowe dojrzewanie do pisarstwa i pełnego człowieczeństwa; przezwyciężanie postaw młodopolskich (nietzscheaizm, modernistyczny estetyzm); Zrozumiał też, że niczego mu już w świecie nie trzeba, ani miłości, ani pracy, ani może Boga, tylko te najpiękniejsze, codzienne chwile ujmować w dłonie, przytrzymywać. Poznać, zrozumieć i wyrazić. Dawać im nowe życie, tym chwilom- i życie wieczne.
§ Pejzaże sentymentalne 1926- proza wspomnieniowo- felietonowa; brak fabuły; tematyką impresje z podróży, wrażenia z lektury, wspomnienia, fragmenty dziennika intymnego; autor traktował tekst jako ćwiczenie
MARIA DĄBROWSKA
o zwrot ku epickiej prozie artystycznej
o autobiografizm
o Gałąź czereśni 1922- nowele o tematyce spółdzielczej
o Uśmiech dzieciństwa 1923; konwencja wspomnień z dzieciństwa; inspiracje Freudem; autobiografizm; intensywność w przeżywaniu świata; podmiotem- gromadka rodzeństwa
o Ludzie stamtąd 1926- cykl nowel; służba folwarczna majątku ziemksiego w Kaliskiem na początku XX wieku; wiele epizodów; pisarka odnajduje perspektywę na równi z bohaterami (Nałkowska tego nie potrafiła); tytułowi „ludzie stamtąd” to mieszkańcy dworu, państwo ukazani oczami służby; „ludzie stąd”- pracownicy (Dąbrowska tłumaczyła tytuł jako odniesienie do ludzi „z tamtej epoki”); brak podtekstu walki klas
****************AUTOBIOGRAFIZM************************
- Tadeusz Rittner: Drzwi zamknięte 1922, Most 1926
o teksty o dzieciństwie, akcenty autobiograficzne; dzieciństwo jako najistotniejsza epoka; życie bohatera jest tutaj jakby epilogiem wielkiej epoki dzieciństwa
- Maria Dąbrowska Uśmiech dzieciństwa 1923
- Juliusz Kaden- Bandrowski Miasto mojej matki 1925, W cieniu zapomnianej olszy 1926, Nad brzegiem wielkiej rzeki 1927; konwencja wspomnieniowa, mały Juliusz postacią pierwszoplanową w przedstawianej jakby „kronice” rodu Bandrowskich; książki pomyślane dla młodzieży (moralizatorstwo); mowa pozornie zależna; odtwarzanie psychiki dziecka; prostota wypowiedzi (nowość w jego barokowych formach)
***********POWIEŚĆ Z LAT SZKOLNYCH*************
- Stefan Żeromski Syzyfowe prace
- Wiktor Gomulicki Wspomnienia niebieskiego mundurka
- Włodzimierz Perzyński Uczniaki 1919; pozycja słaba
- Kornel Makuszyński Bezgrzeszne lata 1925 cykl
- teksty Bandrowskiego, Wańkowicza, Uniłowskiego, Schulza, Gombrowicza
1
Scintilla