studia_indologiczne_tom_01.pdf

STUDIA INDOLOGICZNE

tom 1 (1994)

INSTYTUT ORIENTALISTYCZNY

UNIWERSYTET WARSZAWSKI

WARSZAWA 1994

KOMITET REDAKCYJNY

Piotr Balcerowicz - redakcja techniczna

Marek Mejor - redakcja naukowa

Ma³gorzata Wieliñska - wspó³praca redakcyjna

ADRES REDAKCJI

Uniwersytet Warszawski

Instytut Orientalistyczny

Krakowskie Przedmieœcie 26/28

00-927 Warszawa

sk³ad komputerowy, projekt ok³adki: Piotr Balcerowicz

Druk i oprawa:

Zak³ad Graficzny Uniwersytetu Warszawskiego

Zam. 304/94

ISSN 1232-4663

SPIS TREŒCI

• S³owo wstêpne.

• W sprawie transkrypcji polskiej wyrazów indyjskich (sanskryt, hindi).

[M.M.]

PIOTR BALCEROWICZ:

Zarys d¿inijskiej teorii poznania.

JOANNA JUREWICZ:

Atharwaweda . Pieœni nienawiœci i mi³oœci.

( przek³ad z sanskrytu )

MAREK MEJOR:

Sanskrycka literatura buddyjska (I).

MAREK MEJOR:

Studia nad Kszemendr¹ (I): Bodhisattvâvadâna-kalpalatâ -

- buddyjski poemat o wielkich czynach bodhisattwy.

MAREK MEJOR:

Sutra „Serce Doskona³oœci Poznania” -

- Prajñâ-pâramitâ-hådaya-sûtra . ( przek³ad z sanskrytu )

106

DANUTA STASIK:

Boskie zaœlubiny - wesele Ramy i Sity oczami Tulsidasa.

111

BO¯ENA ŒLIWCZYÑSKA:

Kilka uwag o pierwszej strofie Gitagowindy D¿ajadewy.

119

ANNA TRYNKOWSKA:

Trzy strofy o umieraniu mi³oœci.

124

MA£GORZATA WIELIÑSKA:

Gramatyka - jej pocz¹tki i miejsce w tradycji indyjskiej.

133

• RECENZJE / SPRAWOZDANIA:

MAREK MEJOR:

Tatiana Rutkowska, Danuta Stasik:

Zarys historii literatury hindi .

144

MAREK MEJOR:

• Sprawozdanie z Miêdzynarodowej Konferencji Sanskrytologicznej

w Krakowie (23-26.IX.1993).

• Sprawozdanie z Miêdzynarodowego Seminarium Buddologicznego

„Oblicza Buddyzmu” (24-26.VI.1994).

148

151

S³owo wstêpne

Up³ywa w³aœnie rok od chwili, kiedy dr Marek Mejor podczas swego pobytu w

Hamburgu podda³ pod rozwagê pomys³ za³o¿enia specjalistycznego biuletynu w

jêzyku polskim poœwiêconego w ca³oœci zagadnieniom kultury i myœli Indii.

Propozycja ta zosta³a niezw³ocznie podchwycona, a niniejszy tom stanowi jej

pok³osie.

Dotychczas œrodowisko polskich indologów pozbawione by³o w³asnego

profesjonalnego periodyku, który umo¿liwia³by im wydawanie drukiem prac

naukowych po polsku. Tê lukê maj¹ zape³niæ w³aœnie Studia Indologiczne .

Biuletyn, który ukazywaæ siê bêdzie raz do roku, skierowany jest przede wszystkim

do indologów, chocia¿ nie musi siê ograniczaæ do owego w¹skiego krêgu

specjalistów, lecz byæ mo¿e wzbudzi te¿ pewne zainteresowanie w gronie innych

badaczy. Jak nietrudno siê zorientowaæ choæby z pobie¿nej lektury pierwszego

tomu, Studia Indologiczne wykraczaj¹ poza obszar subkontynentu indyjskiego i

bezpoœrednio poruszaj¹ równie¿ zagadnienia zwi¹zane z dziedzinami pokrewnymi

indologii, takimi jak tybetologia czy buddologia. Od czasu, kiedy przed tysi¹cem

lat indyjski myœliciel Siddharsziganin zauwa¿y³, i¿ „cel [dzie³a bywa] dwojaki: [w

odniesieniu do] studenta i [w odniesieniu do] autora. [...] Mianowicie bezpoœrednim

celem [w odniesieniu do] studenta jest zrozumienie [przezeñ istoty zagadnienia

(...); bezpoœrednim zaœ celem w odniesieniu do] autora - gdy¿ jako bieg³y posiada

[on odpowiedni¹] wiedzê - jest udzielenie uczniowi pouczenia” 1 , niewiele siê

zmieni³o pod tym wzglêdem. Rzeczony periodyk ma zatem dostarczaæ równie¿

materia³ów pomocniczych w pracy dydaktycznej ze studentami i stanowiæ dla tych

ostatnich dodatkowe Ÿród³o fachowej informacji, wskazuj¹c przy okazji na dalsze

materia³y Ÿród³owe wyszczególnione w miarê obfitej bibliografii, co okazuje siê

tym istotniejsze, jeœli siê zwa¿y z jednej strony niezwykle skromny zasób literatury

indologicznej dostêpnej w jêzyku polskim, z drugiej zaœ - zalew polskiego rynku

ksiêgarskiego w¹tpliwej wartoœci literatur¹ poœwiêcon¹ Indiom i ezoteryce ró¿nej

maœci. W tym kontekœcie aktualnoœci nabieraj¹ s³owa cytowanego autora, wedle

którego dzie³o posiada tak¿e „cel ostateczny odnosz¹cy siê do doczesnoœci, jakim

jest unikanie rzeczy, których nale¿y unikaæ, siêganie po rzeczy, które s¹ warte

starañ, i obojêtnoœæ wzglêdem rzeczy, które na obojêtnoœæ zas³uguj¹” 2 . Aczkolwiek

nieco póŸniej Siddharsziganin wspomina, i¿ dzie³o powinno posiadaæ tak¿e cel

ostateczny, „odnosz¹cy siê do absolutnej prawdy, [a celem tym jest] osi¹gniêcie

pomyœlnoœci po œmierci oraz wyzwolenie” 3 , jednak¿e tego redakcja nie jest ju¿ w

stanie zagwarantowaæ studentom.

Siddharšigaòin: Nyâyâvatâra-vivåti (wstêp): prayojanaô dvidhâ: œrotuÿ kartuœ

ca. [...] tatra œrotur anantara-prayojanaô [...] vyutpattiÿ, kartur vyutpadyamânasya

prajñâtvâc chišyasya vyutpâdanam.

2 vyavahita-prayojanaô [...] vyâvahârikaô heyôpâdeyôpêkšaòîyešv arthešu

hânôpâdânôpêkšâ-lakšaòam.

vyavahita-prayojanaô [...] pâramârthikaô abhyudaya-niÿœreyasâvâptir iti.

6 STUDIA INDOLOGICZNE NR 1 (1994)

Wprawdzie autorzy artyku³ów publikowanych w pierwszym numerze Studiów

Indologicznych - wyj¹wszy pisz¹cego te s³owa - s¹ pracownikami Instytutu

Orientalistycznego Uniwersytetu Warszawskiego, nie oznacza to w ¿adnym

wypadku, aby Studia mia³y mieæ charakter biuletynu o charakterze wewn¹trz-

instytutowym. Zamys³owi niniejszego czasopisma fachowego towarzyszy nadzieja,

¿e przyczyni siê ono do znacznego o¿ywienia ca³ego œrodowiska polskich

indologów, stanowi¹c dla nich forum dyskusji oraz zachêtê do publikowania tak¿e

w kraju wyników swych prac i przemyœleñ.

Z uwagi na istniej¹ce rozbie¿noœci dotycz¹ce systemu oddawania wyrazów

indyjskich w jêzyku polskim - wiele zamieszania w tym wzglêdzie wprowadzi³a

tzw. warszawska szko³a - pragn¹³bym pokrótce poruszyæ zasady, jakimi siê

kierowano dokonuj¹c spolszczeñ terminów indyjskich w niniejszym tomie, a tak¿e

wspomnieæ pokrótce o najistotniejszych regu³ach edytorskich:

- z uwagi na brak iloczasu w jêzyku polskim samog³oski krótkie i d³ugie oddawane

s¹ w spolszczeniach jednakowo, np. „a” oraz „â” ⇒ „a”, co oczywiœcie mo¿e

prowadziæ do wielu nieporozumieñ, przyk³adowo zarówno skt. „ âpaœyant ”

(„przygl¹daj¹cy siê”) jak i „ apaœyant ” („nie widz¹cy”) zostan¹ oddane identycznie

poprzez „apaœjant”; z tych¿e samych wzglêdów d³uga samog³oska stoj¹ca na styku

dwóch wyrazów ( saôdhi ) zostanie oddana poprzez polsk¹ (krótk¹) samog³oskê o

wartoœci fonetycznej najbardziej zbli¿onej do orygina³u, przy czym cz³onów

z³o¿enia siê nie rozdziela: np. „ balâógaka ” („wiosna”) w wersji spolszczonej to

„balangaka” (a nie: *„bala-angaka”), podobnie „ Šað-dantâvadâna ” (por. poni¿ej

„Studia nad Kszemendr¹” s. 84) zostanie spolszczona jako „ Szaddantawadana ” (a

nie: *„ Szad-danta-awadana ”), „ nâgêndra ” („w³adca wê¿ów/s³oni”) to „nagendra”

(a nie: *„naga-indra”), „ kåtôdaka ” („osoba, która dokona³a ablucji”) w wersji

spolszczonej to „krytodaka” (a nie: *„kryta-udaka”) itd.;

- samog³oskowe „å” jest oddawane przez „ry”;

- zwa¿ywszy, ¿e ka¿da spó³g³oska aspirowana stanowi fonetyczn¹ ca³oœæ, a nie jest

wynikiem prostej kombinacji: spó³g³oska + aspiracja, przeto przydech, oddawany

poprzez „h”, zostaje w spolszczeniu zachowany, np. „ bhagavant ” („pan”) ⇒

„bhagawant”;

- g³oski palatalne „c” i „j” oddawane s¹ odpowiednio przez „cz” i „d¿”, np. skt.

„ câpa ” („³uk, têcza”) ⇒ „czapa” (a nie: *„ciapa”) oraz skt. „ jîva ” („istota ¿ywa,

dusza”) ⇒ „d¿iwa” (a nie: *„dziwa”); oczywiœcie zasada ta dotyczy tak¿e ich

aspirowanych odpowiedników („ch” ⇒ „czh”, „jh” ⇒ „d¿h”;

- spó³g³oski cerebralne „þ”, „ð” i „ò” w spolszczeniu trac¹ swój cerebralny

charakter i zostaj¹ oddawane tak jak ich dentalne odpowiedniki, tj. ⇒ „t”, „d” i „n”

(podobnie aspiranty), np. skt. „ piþaka ” („koszyk”) ⇒ „pitaka”, skt. „ paþhita ”

(„wyrecytowany”) ⇒ „pathita”, skt. „ piòða ” („kula, grudka”) ⇒ „pinda”, przy

czym „š” w spolszczeniu to „sz”;

- „œ” przed spó³g³osk¹ oddawane jest przez œ (Œwetaketu);

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: