PSYCHOLOGIA – WYKŁAD 1
(02/10/2006)
Psychologia – definiowana jest jako nauka zajmująca się powstawaniem i przebiegiem procesów psychicznych, ich rolą w sterowaniu zachowaniem człowieka i w regulowaniu jego stosunków że światem otaczającym (Encyklopedia Multimedialna PWN)
Dziedziny psychologii:
ð psychologia ogólna
ð psychologia eksperymentalna
ð psychologia rozwojowa
ð psychologia społeczna
ð psychologia osobowości
ð psychologia kliniczna
ð psychologia rehabilitacji
ð psychologia przemysłowa (pracy)
ð psychologia ekologiczna
ð psychometria
ð bardziej szczegółowe, jak np.: psychologia wychowawcza, rodziny, emocji, motywacji, decyzji, reklamy, zarządzania
PSYCHOLOGIA – WYKŁAD 2
(16/10/2006)
Psychologia procesów poznawczych:
Procesy poznawcze:
ð spostrzeganie
ð uwaga
ð pamięć
ð myslenie
1) Spostrzeganie – proces postrzegania jest procesem tworzenia reprezentacji przedmiotu na podstawie informacji otrzymanych z narządów zmysłowych i – w pewnych wypadkach – informacji zawartych w pamięci (Maruszewski T., 2001, Psychologia poznania, GWP, Gdańsk)
Struktura percepcji:
è kryteria – według:
· receptorów – np. jakie działają strumienie bodźców (wzrokowe, słuchowe, smakowe, itp.)
· typu bodźców – działających na organizm i typowych układów bodźców np. ksztaltu, wielkości, przestrzenne, ruchu, czasu, barwy; melodii, słów, szmerów
· stopnia skomplikowania – reakcji percepcji np. jednostkowe – wrażenia, spostrzeżenia; złożone – wielozmysłowe
Cechy (właściwości) spostrzegania:
ü stałość spostrzeżeń
ü organizacja spostrzeżeń – figura i tło
ü strukturacja bodźców
Fazy procesu spostrzegania:
1. rejestracja sensoryczna (powstają wrażenia, które następnie budują spostrzeżenia)
2. faza oceny emocjonalnej
3. faza rozpoznania treści bodźca
4. faza oceny znaczenia metaforycznego
Wrażenie – odzwierciedlenie elementarnej cechy zmysłowej zarejestrowanej w wyniku odbioru danych sensorycznych (litera)
Spostrzeżenie – obraz przedmiotu – obraz wszystkich dostępnych cech, rejestrowanych za pośrednictwem różnych zmysłów (wyraz)
2) Uwaga – jest mechanizmem redukcji nadmiaru informacji – w związku z ograniczeniami systemu poznawczego, zmuszony jest on kontrolować procesy odbioru i przetwarzania informacji, aby uniknąć niebezpiecznych skutków przeładowania. To dzięki uwadze spostrzegamy tylko część bodźców, przypominamy tylko część informacji z pamięci, uruchamiamy tylko jeden proces myslenia, wykonujemy tylko jedno z wielu możliwych do wykonania dziaań (Strelau)
Struktura uwagi:
ð uwaga mimowolna (spontaniczna) – odruchowa, wywoływana przez określone właściwości docierających informacji, im silniejszy bodziec tym bardziej przyciąga naszą uwagę, cechy, zewnętrzne, barwa, kształt, itp.; stopień zainteresowania przedmiotem
ð uwaga dowolna – jest wynikiem własnej decyzji; w oparciu o własną decyzję potrafimy się skupić na okreslonej czynnosci
Cechy (właściwości) uwagi:
· koncentracja, czyli stopień skupienia i natężenia
· podzielność uwagi
· pojemność lub zakres uwagi
· przerzutność uwagi
· trwałość uwagi
PSYCHOLOGIA – WYKŁAD 3
(30/10/2006)
Funkcje uwagi:
ð selekcjonowanie bodźców docierających do jednostki
ð ukierunkowanie procesów poznawczych
ð określenie wielkości wykorzystywanych zasobów poznawczych poświęconych na realizację różnych zadań
Pamięć (Maruszewski, Bielecki):
è pamięć jako pewna zdolność czy wręcz “władza umysłowa”
· to zbiornik, wielka szafa, z której wyciągamy to, co potrzebne, encyklopedia
è pamięć jako pewien process psychiczny, zachodzący w czasie, złożony z pewnych faz, pojawiających się zawsze w identycznej kolejności
· to powieść, film, sekwencja zdarzeń, która w całości ma jakąś treść i sens
Podział procesów pamięciowych:
ð kryterium czasu przechowywania dotyczy pamięci jako zdolności):
1. pamięć ultrakrótka (sensoryczna – informacje, które najkrócej utrzymują się w naszej pamięci)
2. pamięć krótkotrwała
3. pamięć trwała
ð kryterium formatu przechowywanych informacji (dotyczy pamięci jako procesu):
1. pamięć semetyczna
2. pamięć epizodyczna
Podział na pamięć semetyczną i epizodyczną został wprowadzony przez Tulvinga:
- pamięć typu wspomnieniowego
- pamięć typu wiedzy strukturalnej
Pamięć semetyczna – jest niezbędna do porozumiewania się językiem. Stanowi zorganizowaną wiedzą jednostki o słowach, znaczeniach słów
Pamięć epizodyczna – to system w obrębie, którego przekazywane są informacje o zdarzeniach mających swoją lokalizację czasową i przestrzenną
Proces i funkcje – trzy podstawowe rodzaje operacji:
ð operacje kodowania informacji – polega na zamianie bodźców informacji zewnętrznych docierających do człowieka w ślady pamięciowe; funkcją pamięci jest zapamiętywanie informacji
ð operacje przechowywania informacji
ð proces odtwarzania informacji
Myślenie – jest ściśle związane że spostrzeganiem i pamięcią, myślenie jest czynnością umysłową. Potocznie przyjmuje się dwa założenia określające to, czym jest myślenie:
1. myślenie jest procesem świadomym
2. myślenie jest procesem kontrolowanym
Najistotniejszą cechą myślenia jest to, że za jego pomocą tworzy się pewien model rzeczywistości.
Struktura (elementy) procesu myślenia – wyróżnia się trzy elementarne składniki:
è informacje o świecie, które są materiałem myślenia; informacje są tym, co jest przetwarzane w myśleniu. Pochodzą one że środowiska zewnętrznego lub z pamięci długotrwałej:
· spostrzeżenia – dostarczają informacji o świecie zewnętrznym
· wyobrażenia – odtwórcze i wytwórcze
· pojęcia
è operacje, czyli elementarne transformacje umysłowe, za pomocą których przetwarzamy materiał myślenia
è reguły (metody, taktyki, strategie), czyli to, co wpływa na uporządkowanie kolejnych operacji, dzięki regułom łańcuch operacji ma prawidłowy charakter
PSYCHOLOGIA – WYKŁAD 4
(13/11/2006)
Spostrzeżenia – dostarczają informacji o świecie zewnętrznym i mogą być materiałem wykorzystywanym w myśleniu
Wyobrażenia:
è wyobrażenia odtwórcze – czyli umysłowe obrazy dawniej spostrzeganych przedmiotów, takich jak stół czy droga do miejsca pracy
è wyobrażenia wytwórcze – czyli obrazy przedmiotów i zjawisk nie spostrzeganych uprzednio, jak np. obraz pegaza czy obraz ruchu cząsteczki elementarnej w atomie
Pojęcia – wyróżnia się:
ð pojęcia matrycowe – są dobrze określone np. funkcje czy atom
ð pojęcia naturalne – dominują w życiu potocznym człowieka np. choroba czy ptak
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ð pojęcia konkretne – pies, mieszkanie czy samochód
ð pojęcia abstrakcyjne – liczba, sprawiedliwość czy ustrój społeczny
System pojęć – pojęcia tworzą uporządkowany system; pojęcia należące do systemu stanowią materiał myślenia
Denotacyjna – opis, zdefiniowanie zjawiska
Konotacyjna – odnosi się do poziomu wartościowania danego zjawiska
Operacje umysłowe – to elementarne transformacje psychiczne, w czynności myślenia należy wykonać cały łańcuch operacji, który prowadzi do wyniku końcowego.
Rodzaje operacji:
· analiza – polega na myślowym podziale całości na części lub na wyodrębnieniu cech przedmiotów i zjawisk
· synteza – to łączenie w myśli różnych części w nowe całości
Reguły:
ü algorytm – niezawodny przepis, który określa jaki skończony ciąg operacji należy wykonać kolejno, aby rozwiązać wszystkie zadania danej klasy. Cechy algorytmów:
- są niezawodne tzn., że gwarantują rozwiązanie każdego zadania danej klasy, eliminują ryzyko niepowodzenia
- są dobrze określone, wskazują one jednoznacznie jaki skończony łańcuch operacji należy wykonać w danym zadaniu
- są przepisami masowymi tzn., że za ich pomocą można rozwiązać nie jedno, lecz całą klasę zada
ü heurystyki – to zawodne zasady, reguły, taktyki i intuicje, które nie gwarantują rozwiązania danego zadania, np.: reguła „potrząśnij”, heurystyka „byle bliżej”, postępowanie wstecz, ukonkretowanie problemu, rozumowanie przez analogię. Cechy heurystyk:
- są zawodne; stosowanie ich nie gwarantuje, że zadanie zostanie rozwiązane (heurystyki i mocne)
- są mniej określone niż algorytmy. Nie zawsze wskazują one dokładnie jaki łańcuch operacji należy wykonać, pozostawiają one człowiekowi dużą swobodę w wyborze kolejnych operacji
- są bądź ogólne, bądź szczegółowe (niespecyficzne lub specyficzne)
Rodzaje myślenia – w zależności od wyniku:
ð myślenie produktywne – polega na tworzeniu informacji zupełnie nowych dla podmiotu; dzieli się na:
· myślenie twórcze – wynik jest nie tylko nowy dla podmiotu , ale jest on obiektywnie nowy; wzbogaca on dotychczasową wiedzę nagromadzoną przez pokolenia
· myślenie nietwórcze – wiąże się z czymś nowymna poziomie jednostkowym
ð myślenie sensoryczno – motoryczne – zwane również konkretnym, w tym rodzaju myślenia zasadniczą rolę spełniają spostrzeżenia, które dostarczają informacji o aktualnej sytuacji; myślenie to dominuje u zwierząt i małych dzieci
ð myślenie pojęciowe – zwane również abstrakcyjno – pojęciowym – w toku tego myślenia człowiek operuje pojęciami, które często są bardzo abstrakcyjne. W początkowych fazach myślenia pojęciowego znaczną rolę mogą odgrywać wyobrażenia. Człowiek dorosły myśli głównie za pomocą pojęć.
Osobowość – jest dynamiczną organizacją psychofizycznych układów tkwiących w jednostce, które tworzą charakterystyczne dla człowieka wzorce zachowania, myślenia i uczuć
Osobowość jest pojęciem bardzo szerokim, składającym się z wielu elementów.
Osobowość – to dynamiczna o...
karola2012