Adam i Ewa: W ikonografii ukazuje się Adama i Ewę w scenach biblijnych: stworzenie Ewy obok Adama leżącego na ziemi; scena w raju: Adam w przepasce z liści figowych stoi pod drzewem wraz z Ewą, która podaje mu owoc zerwany z drzewa (czasami winogrona); Adam i Ewa wypędzani z raju przez anioła. Atrybutami są: baranek, kłos i łopata - symbol troski o pożywienie.
Czternastu Świętych Wspomożycieli
Spośród licznych świętych w poczet Czternastu Świętych Wspomożycieli Kościół katolicki zaliczył tych, których wstawiennictwo u Boga uznał za wyjątkowo skuteczne, szczególnie w wypadku chorób. Większość z nich żyła na przełomie III i IV wieku za panowania cesarza Dioklecjana. Miały wtedy miejsce najdłuższe i najkrwawsze w historii Cesarstwa rzymskiego prześladowania chrześcijan. Ich kult jako wspomożycieli sięga XIV wieku i jest związany z epidemią dżumy zwaną czarną śmiercią.
Centrum ich kultu jest barokowy kościół Vierzehnheiligen, gdzie znajduje się ołtarz Czternastu Świętych Wspomożycieli – miejsce pielgrzymek.
Święci Wspomożyciele:
Krzysztof – patron nagłej śmierci, atrybut: Dzieciątko Jezus
Katarzyna z Aleksandrii – patronka od bólu gardła i głowy, atrybut: koło
Barbara – pomocna w godzinie śmierci i utrapienia, atrybut: wieża
Jerzy – patron rycerzy, chroniący zwierzęta przed chorobami, atrybut: smok
Błażej – patron od nagłej śmierci i bólu gardła, atrybut: skrzyżowane świece
Cyriak – chroniący od opętania, atrybut: diabeł
Małgorzata z Antiochii Pizydyjskiej – chroniąca od bólów porodowych, atrybut: smok na łańcuchu
Dionizy – chroniący od bólów głowy, atrybut: ucięta głowa
Wit – od chorych na epilepsję, atrybut: kogut, kocioł
Idzi – patron trudnej spowiedzi, atrybut: łania
Pantaleon – chroniący od strasznych chorób, atrybut: gwoździe, lub ręce przybite gwoździami do głowy
Achacy – patron od chorób, atrybut: korona cierniowa, albo krzyż
Eustachy – patron rycerzy i ludzi w potrzebie, atrybut: jeleń
Erazm – patron ludzi doznających wielkich bólów fizycznych, atrybut: powój
W Polsce jednym z głównych ośrodków kultu jest pocysterski Kościół Czternastu Wspomożycieli w Lubawce.
Wspólne wspomnienie obchodzone jest 8 lipca.
Dawid (hebr. דָּוִד - Dāwiḏ; arab. داود - Dāʾūd) (ur. ok. 1040 p.n.e. – zm. ok. 970 p.n.e.) – postać biblijna, król Izraela od ok. 1010 p.n.e., poeta. Najmłodszy syn Jessego z Betlejem, ojciec Salomona. Ojciec rodu Dawidytów.Jako najmłodszy z ośmiu synów Jessego pełnił w domu podrzędne funkcje i zajmował się głównie pasterstwem. Dawid został namaszczony na króla przez sędziego i proroka Samuela, który namaścił również poprzedniego króla Saula, lecz później popadł z nim w spór[1]. Namaszczenie to odbyło się w tajemnicy.Po raz pierwszy związał się z dworem, gdy przypadkowo zjawił się wśród armii żydowskiej przygotowującej się do walki z Filistynami. Dawid jako jedyny podjął wyzwanie rzucone przez filistyńskiego wojownika Goliata, nagrodą za jego zabicie miało być m.in. małżeństwo z królewską córką. Po jego zabiciu Dawid zyskał początkowo sympatię królewską, lecz szybko utracił ją, gdy Saul dostrzegł, że w pieśniach lud wynosi Dawida ponad niego. Mimo to przyznał mu dowództwo armii w nadziei, że spotka go klęska.Dawid początkowo ukrywał się wraz ze zwolennikami w sąsiednich krajach (Moab) lub na pustyniach. Saul kilkukrotnie podejmował daremne próby schwytania swego przeciwnika. Podczas ich trwania kilka razy Dawid dostawał się potajemnie do obozu Saula i dwukrotnie demonstracyjnie darował królowi życie uzasadniając to nietykalnością namaszczonej osoby króla. Następnie przez pewien czas służył u filistyńskiego króla, Akisza z Gat, skąd, po pewnym czasie, został wygnany.Gdy Saul zmarł, Dawid zgodnie z koncepcją świętości osoby pomazańca skazał na śmierć żołnierza, który go zabił, mimo że zrobił to na prośbę Saula. Następnie udał się do Hebronu, gdzie został ogłoszony królem Judy, największego z pokoleń Izraela. Po krótkim okresie walk z Iszbaalem, synem Saula, po jego śmierci (której sprawców również skazał na śmierć) został królem całego Izraela (ok. 1008 p.n.e.). Potem zaatakował swoich niedawnych sojuszników, Filistynów. Podbił ich oraz inne ludy. Po zakończeniu podbojów jego państwo rozciągało się od Eufratu na północy, do Potoku Egipskiego na południu, oraz od Morza Śródziemnego na zachodzie do Pustyni Syryjskiej na wschodzie. Prawdopodobnie zdobył twierdzę Jebusytów położoną na Syjonie (pd. wzgórzu Jerozolimy), później całe miasto (ok. 1003 p.n.e.). Syjon uczynił swoją rezydencją, a z Jerozolimy stworzył głównym ośrodek religijny i stolicę Izraela.Król Dawid troszczył się o poddanych. Dbał aby zawsze triumfowała sprawiedliwość. Zjednoczył społeczeństwo izraelskie w jeden naród. Zapisał się w pamięci poddanych jako doskonały wódz wojskowy.Zanim został królem poślubił Abigail i Achinoam z Jizreel. W czasie panowania w Hebronie żonami Dawida zostały Maaka, Chaggita, Abitala i Egla. Po przeniesieniu stolicy z Hebronu do Jerozolimy Dawid wziął sobie jeszcze nałożnice i żony z Jerozolimy - spośród nich z imienia znana jest jedynie Batszeba. Pod koniec życia do haremu izraelskiego króla trafiła Abiszag.Dążył do zjednoczenia plemion Izraela, odparcia wrogów i powiększenia terytoriów państwa. Podbił i włączył do monarchii izraelskiej jako prowincje - Edom, Moab, Ammon oraz okręg Aram-Damaszek. Ujarzmił Filistynów, zostawiając im jednak autonomię pod rządami własnych królów. W szczytowym okresie jego imperium rozciągało się od Potoku Egipskiego na południu, do górnego Eufratu na północnym wchodzie oraz od Morza Śródziemnego na zachodzie, do Pustyni Syryjskiej na wschodzie. W skład obszaru tego imperium wchodziły w przybliżeniu terytoria dzisiejszego Izraela, Autonomii Palestyńskiej, Jordanii i Syrii.Sprowadził do Jerozolimy Arkę Przymierza (ok. 1000 p.n.e.). Zaplanował budowę wielkiej świątyni. Uznawany jest za inicjatora kultu Jahwe w Jerozolimie.Pomimo że był głęboko religijny, uwiódł Batszebę, żonę jednego ze swoich dowódców. Gdy dowiedział się, że owocem ich romansu będzie syn, męża Batszeby, Uriasza Hetytę wysłał na śmierć ustawiając go w pierwszej linii na polu walki. Po śmierci Uriasza, ożenił się z Batszebą. Jego grzech cudzołóstwa uświadomił mu prorok Natan, po czym Dawid ukorzył się przed Bogiem i prosił o przebaczenie.Biblijna Księga Psalmów przypisuje Dawidowi autorstwo 73 z nich. Biblia określa go jako poetę i pieśniarza, grającego na cytrze, flecie, niekiedy na harfie (co wynika z błędnego tłumaczenia).Dawid dla Żydów jest symbolem tożsamości narodowej, wzorem idealnego władcy. Sześcioramienna gwiazda Dawida umieszczona na fladze Izraela jest symbolem ojczyzny Żydów. Rzekomy związek tego znaku z królem Dawidem jest bardzo dyskusyjny ze względu na jego ważne znaczenie w okultyzmie, a także wzmianki w samej Biblii o bałwochwalczej gwieździe Kijjuna (Remfana) czczonej przez Izraelitów. *2- Król Dawid - André Beauneveu (1402), 3- Dawid pasterzem owiec - Elizabeth Jane Gardner.
Drzewo Jessego – artystyczne wyobrażenie drzewa genealogicznego Chrystusa. Temat bardzo częsty w sztuce europejskiej od XI do XVII w., obecny do dziś w ikonografii prawosławnej.Główny motyw: ze spoczywającego na ziemi Jessego (ojciec króla Dawida) wyrasta łodyga lub pień drzewa o gałęziach zakończonych wizerunkami królów żydowskich oraz innych przodków Chrystusa. Na wierzchołku umieszczano Marię z Dzieciątkiem. Niektóre uproszczone realizacje redukują liczbę występujących osób i znaków, zachowując jednak zasadniczą symbolikę.Źródłem nazwy i motywu jest proroctwo z Księgi Izajasza, które głosi o nadejściu Mesjasza: Wyrośnie różdżka z pnia Jessego, wypuści się odrośl z jego korzeni[1]. Chrześcijanie odnoszą ten fragment właśnie do osoby Jezusa Chrystusa. Lista przodków pochodzi najczęściej z pierwszych rozdziałów Ewangelii wg św. Mateusza lub wg Łukasza.
Eklezja i Synagoga (z łac. ecclesia - kościół i gr. synagoge - zebranie) - w sztukach plastycznych przedstawienie dwóch kobiet, personifikujących Stary i Nowy Testament.
Eklezja ukazywana jest jako królowa, z koroną, krzyżem i kielichem, podczas gdy Synagoga ma zawiązane oczy, złamaną włócznię, spuszczoną głowę i wypadające z rąk tablice Mojżeszowe. Odnosi się to rozumienia Starego Testamentu jako przygotowania i zapowiedzi Nowego, nieprzyjętego przez Żydów. Stąd Synagoga przedstawiona jest jako osoba zaślepiona, której złamana włócznia i upadające tablice wyrażają utratę praw, a Eklezja, wyobrażająca chrześcijaństwo, jest zwycięską królową[1].
Tego typu przedstawienia pojawiają się w sztuce chrześcijańskiej od IX wieku[2]. Jednym z najbardziej znanych realizacji Eklezji i Synagogi są gotyckie rzeźby z katedry w Strasburgu z ok. 1230 roku, umieszczone po dwóch stronach portalu południowego.
Estera — imię żeńskie pochodzenia biblijnego; należy do głównej bohaterki Księgi Estery (hebr. Ester, אֶסְתֵּר). Imię to wywodzi się od słowa perskiego setarah oznaczającego "gwiazda".
Księga Estery [Est] - jedna z ksiąg biblijnych wchodząca w skład Starego Testamentu. W Septuagincie i jej przekładach na inne języki, znajduje się bezpośrednio po Księdze Judyty. Nazwana jest od imienia głównej bohaterki, Estery.Księga, składająca się z 10 rozdziałów, zawiera opowieść o pewnym epizodzie z życia dworskiego, perskiego króla Achaszwerosza(zwanego także Assuerusem, lub Aswerusem, w formie greckiej Kserksesem).Na jego dworze w Suzie pojawia się młoda Żydówka Estera i po oddaleniu przez króla jego żony Waszti (1 rozdział) Estera zostaje jego żoną. Opiekun Estery Mordechaj (Mardocheusz) zakazał jej wyjawiać swoje pochodzenie.Odkrywszy spisek przeciw królowi, Mordechaj uprzedza władcę o zamachu na jego życie. Największemu dostojnikowi dworskiemuAgagitowi Hamanowi tymczasem udało się wymóc na królu dekret przeciw Żydom, którzy mieli być zgładzeni (3 rozdział). Estera - po poleceniu Mordechaja (4 rozdział) - stawia się przed królem i jednak przekonuje władcę do cofnięcia dekretu.Haman traci humor, gdy Mordechaj znów nie chce mu się pokłonić; poleca więc postawić bardzo wysoki pal i postanawia, że namówi króla, by powieszono na nim Mordechaja (5 rozdział). Król czyta kroniki, z których dowiaduje się, że Mordechaj wykrył zamach na jego życie, ale nie został za to nagrodzony, gdy pojawia się Haman, pyta go, co należy uczynić dla osoby, którą król chciałby uhonorować. Haman myśli, że chodzi o niego, toteż podaje wyszukane propozycje, po czym otrzymuje polecenie, aby w ten sposób uczcił Mordechaja (6 rozdział).Estera wyjawia królowi, że Haman wydał ją wraz z jej ludem na zagładę. Haman zostaje powieszony przez króla (7 rozdział). Mordechaj zajmuje jego miejsce. Żydom król zezwala zgładzić swych wrogów. 14 dnia miesiąca adar Żydzi zabijają 75 000 swoich wrogów. Następnego dnia zgładzono także wszystkich synów Hamana i innych wrogów (8 rozdział).Na cześć tych zajść wyznaczono święto i dzień odpoczynku dla wszystkich Żydów zwane Purim, które odbywało się od tej pory 14 i 15 dnia miesiąca adar (9 rozdział). Mordechaj zostaje drugą osobistością po królu i działa dla dobra Żydów (10 rozdział).
Runo Gedeona – określenie pochodzące od opisanej w Księdze Sędziów w rozdziale 6, 36-40 rozmowie Gedeona z Bogiem Jahwe.
Aby przekonać się, ze Bóg naprawdę pomoże Izraelitom w walce z Midianitami, Gedeon poprosił Boga o dokonanie cudu: aby położone przez niego na klepisku runo wełny stało się mokre od rosy, a ziemia wokół niego została sucha. Rano tak się stało. Wówczas nieprzekonany Gedeon poprosił, aby następnego dnia stało się odwrotnie: runo zostało suche na mokrej od rosy ziemi. Tak też się stało. Gedeon uwierzył w pomoc Boga.
Dla katolików Runo Gedeona to jedno z określeń Matki Boskiej, pojawiające się m.in. w Godzinkach. Oznacza ono, że ...
PanToto