Pamięć i uczenie się
zajęcia 13:
Carson
Terapia behawioralna
1. Terapia behawioralna polega na korzystaniu z procedur opartych n zasadach warunkowania klasycznego i sprawczego.
2. techniki:
a) sterowana ekspozycja
- większość ludzi cierpiących na zaburzenia lękowe uruchamia nabyta reakcję lękową w odpowiedzi na bodźce wewnętrzne/zewnętrzne
- można usunąć/wygasić klasycznie uwarunkowaną reakcję poprzez wielokrotne prezentowanie danego bodźca przy braku wzmocnienia np. jakiegoś przerażającego doświadczenia, którego bliskość sygnalizuje pojawienie się bodźca
b) systematyczna desensytyzacja
- polega na uczeniu odoby zrelaksowania się lub zachowywania się w inny sposób wykluczający lęk, w obecności realnych lub wyobrażonych bodźców ten lęk budzących
- eksperyment Mary Cover Jones -> wyeliminowanie strachu małego chłopca przed królikami
- sesja terapeutyczna polega na wyobrażaniu sobie przez klienta poszczególnych scen w warunkach głębokiej relaksacji, przy czym najpierw wyobraża on sobie sceny budzące najmniejszy lęk, po czym stopniowo przechodzi do wyobrażeń bardziej lekotwórczych
- warianty desensytyzacji
-> wykorzystanie magnetofonu
-> grupowe procedury odwrażliwiające
-> hipnozy
-> ekspozycja wyobrażeniowa
c) terapia oparta na ekspozycji w warunkach naturalnych (in vivo)
-najważniejszym czynnikiem jest ekspozycja na dotąd unikane, budzące lęk bodźce, zaś pozostałe elementy odgrywają rolę wspomagającą wielokrotne powtarzanie w rzeczywistości, a nie tylko w wyobraźni, , czynności i sytuacji wywołujących reakcje lękowe: wewnętrzne i zewnętrzne
- komputerowa rzeczywistość wirtualna
- fizjologiczne sygnały wyzwalają ataki lękowe
- ekspozycja interoceptywna
-techniki implozyjne są skuteczniejsze od metod opartych na wyobrażeniach
d) terapia awersyjna
- zmiana pożądanych zachowań staroświecką metodą karania
- zmniejszanie atrakcyjności bodźca wyzwalającego niepożądane zachowania
- uwrażliwienie zastępcze/ukryte:
-> poprzez procedurę klasycznego warunkowania próbuje się wzbudzać nieprzyjemne uczucia, takie jak niesmak lub strach w połączeniu z kuszącymi bodźcami
e) modelowanie
- uczenie się umiejętności poprzez naśladowanie drugiej osoby, na przykład rodzica lub terapeuty, która prezentuje dane zachowanie
- można wykorzystać do uczenia głęboko upośledzonych umysłowo dzieci prostych umiejętnośći
3. systematyczne stosowanie wzmocnień
a) kształtowanie reakcji
b) ekonomia żetonowa
c) kontrakt odnoszący się do zachowania
- zachowania, które mają ulec zmianie i zwiększenia prawdopodobieństwa, że do tych zmian dojdzie i że będą one trwałe
- leczenie do wspołne przedsięwzięcie
- kontrakt pozwala przerwać na jakiś czas samopodtrzymujące się niefunkcjonalne zachowania, dając możliwość wykształcenia się nowych reakcji, bardziej funkcjonalnych i satysfakcjonujących
d) terapia oparta na biologicznych sprzężeniu zwrotnym:
- Kimmel: opierając się na technikach warunkowania sprawczego, można uwarunkować reakcję skórno galwaniczną, sygnalizującą poziom aktywności gruczołów potowych
- biologiczne sprzężenie zwrotne: osobę uczy się wywierania wpływu na swoje procesy fizjologiczne
- etapy: I obserwowanie reakcji fizjologicznych
II przełożenie tej inf na sygnał wzrokowy/słuchowy
III udzielenie inf zwrotnych
- metoda ma redukować reaktywność narządów unerwianych przez autonomiczny układ nerwowy, bardzo często stanowiącą fizjologiczny komponent reakcji lękowej.
- efekty są niewielki i często nie przenoszą się na sytuacje poza laboratorium
-trening relaksacji pomaga w leczeniu różnych schorzeń somatycznych
4. ocena terapii behawioralnej:
a) jest precyzyjna
b) łatwo ocenić rezultaty
c) korzystanie z konkretnych zasad uczenia stanowi dobrą podstawę dla skutecznej interwencji
d) nie wymaga dużych nakładów czasowych/finansowych
e) zazwyczaj pomaga na osiągnięcie zamierzonych celów w krótkim czasie
f) nastawiona jest na usunięcie określonych objawów
g) zasięg stosowania jest ograniczony
h) im bardziej długotrwałe i nieokreślone problemy, tym mniejsze prawdopodobieństwo, że terapia behawioralna okaże się pomocna
Neuromanta