Rynek – to zespół warunków, które doprowadzają do kontaktu pomiędzy kupującymi i sprzedającymi w procesie wymiany dóbr i usług
Rynek – w sensie ekonomicznym jest instytucją, dzięki której kupujący i sprzedający zawierają transakcje kupna – sprzedaży. W dzisiejszych czasach rynek nie musi oznaczać konkretnego miejsca.
Rynek – rozumiemy ogół stosunków zachodzących między podmiotami uczestniczącymi w procesach wymiany. Tymi podmiotami są sprzedawcy i nabywcy, którzy reprezentują podaż i popyt, a także wzajemne relacje między nimi.
· Podmioty rynku
· Konsumenci (gospodarstwa domowe),
· Przedsiębiorstwa produkcyjne (przemysłowe, rolne),
· Przedsiębiorstwa usługowe (handlowe, transportowe itd.),
· Banki,
· Państwo.
Popyt – zapotrzebowanie na dany towar przy danej cenie, w określonym czasie i na określonym obszarze. Zmiana cen towarów i usług powoduje ruch wzdłuż krzywej popytu i i określamy to mianem zmiany wielkości popytu. (Zalega T., „Mikroekonomia”…)
Podaż – ilość dóbr zaoferowanych do sprzedaży po określonej cenie, w określonym miejscu i w określonym czasie. Głównym determinantem (czynnikiem) podaży jest cena, której zmiana wywołuje ruch wzdłuż krzywej podaży i określamy to mianem zmiany wielkości podaży.
Cena równowagi rynkowej – poziom cen, przy którym następuje zrównanie wielkości popytu zgłaszanego przez konsumentów oraz wielkości podaży oferowanej przez producentów. Następuje przy tej cenie zjawisko „oczyszczania rynku” z danego dobra , ponieważ ilość dostarczane przez producentów zostają w całości nabyte przez konsumentów.
Wyróżniamy 3 rodzaje elastyczności popytu:
· Elastyczność cenowa popytu (Epd),
· Elastyczność dochodowa popytu (Eyd),
· Mieszana (krzyżowa) elastyczność popytu (Emd).
Elastyczność cenowa popytu - stosunek procentowej zmiany wielkości popytu do procentowej zmiany ceny.
|Epd|<-1 popyt doskonale elastyczny, reagujący w stopniu więcej niż popyt (dobra luksusowe)
|Epd|=-1 popyt proporcjonalny. Popyt reaguje w takim samym stopniu jak zmiana ceny (art. markowe – papierosy, herbata używki).
-1<|Epd|<0 popyt mało elastyczny (art. 1 potrzeby – żywność).
|Epd|= 0 popyt sztywny (doskonale nieelastyczny) – art. Podstawowe potrzebne do życia – chleb, woda.
|Epd|>1 popyt odwrotnie proporcjonalny- mimo wzrostu ceny popyt też rośnie (jachty, dzieła sztuki).
Elastyczność dochodowa popytu – stosunek procentowej zmiany wielkości popytu do procentowej zmiany dochodu.
|Eyd|>1 popyt doskonale elastyczny (dobra luksusowe)
|Eyd|=1 popyt proporcjonalny (dobra półluksusowe).
0<|Eyd|<1 popyt małoelastyczny (dotyczy głównie żywności i art. 1. potrzeby)
|Eyd|=0 popyt sztywny (dobra podstawowe)
|Eyd|<0 popyt odwrotnie elastyczny (art. Substytucyjne)
Mieszana (krzyżowa) elastyczność popytu - stosunek procentowej zmiany wielkości popytu na dobro A do procentowej zmiany ceny dobra B.
|Emd|>0 wzrost ceny dobra B powoduje wzrost popytu na dobro A (dobra substytucyjne)
|Emd|<0 wzrost ceny dobra B powoduje spadek popytu na dobro A (dobra komplementarne)
|Emd|=0 zmiana ceny dobra B nie wpływa na popyt dobra A (dobra niezależne)
Cena – pieniężne wyrażenie wartości i oznacza kwotę pieniężną jakiej żąda producent za wytworzony produkt lub usługę, którą musi zapłacić odbiorca (kupujący).
Cena minimalna – cena poniżej której dany towar nie może być sprzedawany na rynku. Cena ta jest zawsze wyższa od ceny równowagi. Jest ona ustalana przez rząd wówczas, gdy na rynku występuje nadwyżka wielkości podaży nad wielkością popytu (mamy wtedy nadwyżkę rynkową).
Cena maksymalna – cena powyżej której dany towar nie może być sprzedany na rynku. Cena ta jest zawsze niższa od ceny równowagi. Jest ona ustalana przez rząd wówczas, gdy na ryku występuje nadwyżka wielkości popytu nad wielkością podaży (czyli wtedy, gdy mamy do czynienia z niedoborem rynkowym).
Nadwyżka rynkowa – ilość dobra, o którą wielkość podaży przewyższa wielkość popytu przy danej cenie.
Niedobór rynkowy – ilość dobra o którą wielkość popytu przewyższa wielkość podaży przy danej cenie.
Funkcja kosztów produkcji – prezentuje relację między całkowitymi kosztami produkcji (TC) a wielkością produkcji (Q)
TC = f(Q)
· Klasyfikacja kosztów
Koszty produkcji – ogół nakładów czynników produkcji, jakie zostały poniesione przez przedsiębiorstwo w celu wytworzenia określonej wielkości produkcji.
Możemy wyróżnić następujące koszty:
· Koszty całkowite (TC)
a) koszty stałe (FC);
b) koszty zmienne (VC)
2. Koszty marginalne;
3. Koszty przeciętne
a) koszty przeciętne stałe (AFC)
b) koszty przeciętne zmienne (AVC)
c) koszt przeciętny całkowity (ATC)
· Koszty stałe (FC)
Koszty stałe (FC) – koszty, które (w całości) nie ulegają zmianie wraz ze zmianą produkcji. Są to koszty zakupu ziemi, koszty wyposażenia kapitałowego (amortyzacja), składki ubezpieczeniowe, opłaty za dzierżawę majątku, odsetki od kredytów, płace pracowników administracji i obsługi, itp. Należy pamiętać, że koszty te występują tylko w krótkim okresie czasu.
· Koszty zmienne (VC)
Koszty zmienne (VC) – koszty, które zmieniają się wraz ze zmianą poziomu produkcji. Do kosztów tych zalicza się wynagrodzenie pracowników bezpośrednio produkcyjnych, zakup materiałów, energii, paliwa, zaopatrzenia biurowego, itp.
Koszty całkowite (TC) – stanowią sumę wszystkich kosztów stałych i zmiennych przy każdym poziomie produkcji (w sensie ekonomicznym).
· Koszty marginalne (krańcowe)
Koszty marginalne (krańcowe) MC- przyrost kosztów całkowitych spowodowany wzrostem produkcji o jednostkę. Koszty marginalne dzielą się na malejące, stałe, lub wzrastające
· Przeciętne koszty stałe (AFC)
Przeciętne koszty stałe (AFC) jest to koszt stały podzielony przez wielkość produkcji (Q)
· Przeciętne koszty zmienne
Przeciętne koszty zmienne (AVC) – koszt zmienny (VC) podzielony przez wielkość produkcji
· Przeciętne koszty całkowite (ATC)
Przeciętne koszty całkowite (ATC) - koszt całkowity (TC) przypadający na jednostkę produkcji (Q)
· Koszty produkcji w krótkim oraz długim okresie
Okres długi – czas potrzebny ma pełne dostosowanie przedsiębiorstwa do zmiennych warunków otoczenia.
Okres krótki – czas, w którym przynajmniej jeden składnik kosztów nie ulega zmianie.
· 1. Izokoszta
Izokoszta (linia jednakowego kosztu) – krzywa obrazująca różne kombinacje zasobów (czynników wytwórczych), które mogą być zaangażowane przy danym poziomie nakładów i danych cenach zasobów. Każdemu poziomowi produkcji odpowiada inna izokoszta. Im wyższa produkcja, tym wyżej położona izokoszta. Przebieg izokoszty zależy od budżetu jakim dysponuje producent oraz od cen zatrudnionych czynników produkcji.
· Równanie izokoszty
Równanie izokoszty można przedstawić za pomocą wzoru: N = PK K + PL L,
Izokoszta może ulec przesunięciu w prawo lub lewo. Zmiany wielkości budżetu jakim dysponuje producent przy nie zmienionych cenach nabywanych czynników produkcji lub proporcjonalne zmiany obu cen przy nie zmienionym budżecie wpływają na przesuwanie się izokoszty.
Produkcja – polega na łączeniu określonych czynników produkcji (surowców, maszyn, siły roboczej, kapitału finansowego) w celu osiągnięcia efektu w postaci wytworzonych produktów lub usług.
· 2. Izokwanta
Izokwanta – krzywa obrazująca różne kombinacje zasobów (czynników wytwórczych), które mogą być użyte do osiągnięcia tego samego poziomu produkcji. Ich zbiór stanowi mapę izokwant producenta, odpowiadająca poszczególnym wielkościom produkcji. Im wyższy poziom produkcji, tym wyższe (w stosunku do początku układu współrzędnych) położenie izokwanty. Przemieszczając się wzdłuż linii izokwanty zmianie ulegają wielkości nakładu czynników oraz proporcje między czynnikami, natomiast nie zmienia się poziom produkcji. Przemieszczanie się między izokwantami oznacza, że proporcje wielkości nakładu czynników są stałe, mimo, że każda ze stałych proporcji odpowiada wyższemu poziomowi produkcji (większa produkcja wymaga większych nakładów czynników).
Izokwanta przedstawia różne kombinacje minimalnych nakładów czynników produkcji niezbędnych do wytworzenia określonej jej wielkości. Poszczególne punkty na izokwancie odzwierciedlają różne metody wytwarzania takiej samej ilości produktu.
Dowolna izokwanta, np.. I, odzwierciedla określoną wielkość produkcji. Leżąca wyżej izokwanta I’’ oznacza większe rozmiary produkcji. Linie proste , np. L0K0 , to linie jednakowego kosztu, pokazujące różne kombinacje nakładów składające się na taki sam koszt całkowity. Wyżej przebiegająca linia (L1K1) oznacza wyższy koszt całkowity.
Aby wytworzyć określoną wielkość produkcji, np. odpowiadającą izokwancie I’, przedsiębiorstwo wybiera na tej izokwancie punkt styczny do możliwie najniżej położonej linii jednakowego kosztu. Punkt A wyznacza zatem najtańszy (minimalizujący koszt) sposób wytworzenia produkcji odpowiadającej izokwancie I’, punkt B zaś najtańszą metodę wytworzenia produkcji odpowiadającej izokwancie I’’
· 3. Równowaga przedsiębiorstwa
Przedsiębiorstwo jest w stanie równowagi, gdy koszty krańcowe są równe przychodom krańcowym, co oznacza, że przedsiębiorstwo osiąga maksymalny zysk.
Koszt krańcowy – wartość o jaką wzrosną koszty całkowite, gdy produkcja wzrośnie o jednostkę.
Przychód krańcowy – wartość o jaką wzrosną przychody całkowite, gdy produkcja wzrośnie o jednostkę.
Pieniądz jest to powszechnie akceptowany towar, za pomocą którego dokonujemy płatności za dostarczone towary lub wywiązujemy się ze zobowiązań (np. spłata długu). Inaczej mówiąc jest to środek wymiany.
· Równanie pieniądza w obiegu
Równanie obiegu pieniądza możemy przedstawić za pomocą wzoru: MV = PY
· Popyt na pieniądz
Popyt na pieniądz jest to popyt na zasób pieniądza w ujęciu realnym (w skrócie: realny zasób pieniądza)
· Rodzaje popytu
Wyróżniamy następujące rodzaje popytu:
· Popyt transakcyjny;
· Popyt przezornościowy;
· Popyt spekulacyjny,
· Popyt portfelowy.
· Popyt transakcyjny
Popyt transakcyjny to dążenie ludności i przedsiębiorstw do posiadania pieniądza w celu realizacji przewidzianych zakupów towarów.
· Popyt przezornościowy
W pełnym niepewności świecie występuje motyw przezornościowy utrzymywania pieniądza. Polega on na tym, że z góry decydujemy się trzymać pewien zasób pieniądza na pokrycie nieprzewidzianych wydatków, których dokładnego rodzaju nie jesteśmy jeszcze w stanie przewidzieć.
· Popyt spekulacyjny
Popyt spekulacyjny związany jest ze skłonnością pewnej części podmiotów gospodarczych do gry na rynku papierów wartościowych. Najważniejszą rolę wśród nich odgrywają obligacje skarbowe, gdyż charakteryzują się one najwyższym stopniem gwarancji zwrotu wyłożonych pieniędzy czyli najmniejszym ryzykiem.
· Popyt portfelowy
Przyczyną istnienia motywu portfelowego utrzymywania pieniądza jest niechęć ludzi do ryzyka. Ludzie są skłonni poświecić wyższą przeciętnie stopę zwrotu dla zapewnienia sobie bezpieczeństwa lokat, tj. takiego portfela inwestycyjnego, który przyniesie, niższą ale dającą się łatwiej przewidzieć stopę zysku.
· Nominalna i realna stopa procentowa
Stopa procentowa to wyrażony w procentach iloraz sumy odsetek uzyskanych z zainwestowanej kwoty pieniędzy (lub innych środków finansowych) i wielkości tej zainwestowanej kwoty w danym okresie.
Nominalna stopa procentowa to stopa procentowa nie uwzględniająca wzrostu cen, czyli inflacji.
Realna stopa procentowa to nominalna stopa procentowa pomniejszona o stopę inflacji.
· Podaż pieniądza
To całkowita wartość znajdujących się w obiegu zasobów pieniądza.
Podaż pieniądza – w gospodarce są to wszystkie zasoby pieniężne społeczeństwa kraju, a wiec gotówka, depozyty bankowe, a’vista oraz depozyty terminowe.
...
pucziczi