PRAWO WSPÓLNOTOWE
Zostały zawarte w art.2 TWE. Są to cele najbardziej ogólne, fundamentalne dla całej Wspólnoty. Art. ten nie ma charakteru normatywnego. Nie określa reguły postępowania ale ukierunkowuje działania Wspólnoty. Wskazuje czemu to działanie ma służyć. Przepis ten ulega rozpisaniu na cele szczegółowe. W każdym z tytułów, rozdziałów znajdują się jeszcze cele specyficzne.
Ogólne cele działania Wspólnoty:
ü popieranie działań Wspólnoty, harmonijnego, zrównoważonego i stałego rozwoju działań gospodarczych
ü popieranie wysokiego poziomu zatrudnienia i ochrony socjalnej
ü popieranie równości kobiet i mężczyzn
ü popieranie stałego i nieinflacyjnego wzrostu
ü popieranie wysokiego stopnia konkurencyjności i zbieżności dokonań gospodarczych
ü popieranie wysokiego poziomu ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego
ü podwyższanie poziomu jakości życia
ü popieranie spójności gospodarczej i społecznej
ü popieranie solidarności między państwami czł.
Art. 2 TWE nakłada obowiązek WE staranności w działaniach. Działanie WE ma polegać na popieraniu tych celów a nie na ich osiągnięciu.
Większość celów ma charakter czysto ekonomiczny albo społeczno gospodarczy. Niektóre z nich są związane z rozszerzeniem aktywności WE na dziedziny poza gospodarcze, np: wysoki poziom ochrony i poprawa jakości środowiska naturalnego.
Cele te nie odzwierciedlają całości działań WE, np: nie ma tu edukacji, kultury. Celem czysto społecznym jest równość kobiet i mężczyzn.
Art. 3 TWE wymienia środki osiągania celów. Dla osiągnięcia celów działania WE obejmują:
ü zakaz pomiędzy państwami czł. opłat celnych i ograniczeń ilościowych w imporcie i w eksporcie towarów a także innych środków odnoszących taki sam skutek
ü wspólną politykę handlową
ü rynek wewnętrzny charakteryzujący się zniesieniem między państwami czł. przeszkód w swobodnym przepływie towarów, osób, usług i kapitału
ü środki dotyczące wjazdu i przepływu osób
ü wspólną politykę w zakresie rolnictwa i rybołówstwa
ü wspólną politykę w zakresie transportu
ü system zapewniający, że konkurencja w ramach rynku wewnętrznego nie ulegnie zakłóceniu
ü zbliżenie prawodawstwa członków w stopniu koniecznym dla funkcjonowania wspólnego rynku
ü wspieranie koordynacji prowadzonych przez poszczególne państwa czł. polityk mających na celu podniesienie ich skuteczności poprzez przyjęcie skoordynowanej strategii w dziedzinie zatrudnienia
ü politykę dotyczącą spraw społecznych obejmującą Europejski Fundusz Społeczny
ü wzmacnianie spójności ekonomicznej i społecznej
ü politykę w zakresie środowiska naturalnego
ü wzmacnianie konkurencyjności przemysłu Wspólnoty
ü wspieranie badań naukowych i rozwoju techniki
ü zachęcanie do ustanawiania i rozwoju sieci transeuropejskich
ü przyczynianie się do osiągania wysokiego poziomu ochrony zdrowia
ü stwarzanie warunków dla podnoszenia jakości edukacji i szkolenia oraz pełnego rozwoju kultur członków
ü politykę dotyczącą współpracy w zakresie rozwoju
ü stowarzyszanie z krajami i terytoriami zamorskimi w celu osiągnięcia wzrostu obrotów handlowych i wspólnego wspierania rozwoju gospodarczo-społecznego
ü przyczynianie się do wzmocnienia ochrony konsumenta
ü środki w dziedzinie ochrony obywateli i turystyki
Cele mają być osiągnięte przez ustanowienie:
ü wspólnego rynku
ü unii gospodarczej i pieniężnej
ü polityk i działań określonych w art. 3 i 4 TWE
Art. 3 i 4 TWE podają środki działania w sposób wyczerpujący. WE nie może dodać nowych sfer działania. Nie można wkraczać w dziedziny, które nie są przypisane do zadań WE. Wspólnota nie ma zdolności do rozciągnięcia swojej władzy. Musi działać w granicach celów i środków określonych w art. 2, 3, 4 TWE.
WE została stworzona według logiki funkcjonalnej- by spełnić określoną funkcję, jaką jest zapewnienie solidarności gospodarczej między państwami. Solidarność miała być podstawą pokoju i dobrobytu w Europie. W prawie wspólnotowym możemy wyróżnić następujące dziedziny:
ü prawo rynku wewnętrznego
ü prawo konkurencji
ü prawo podatkowe
ü unia gospodarcza i pieniężna
ü wspólne polityki:
- rolna i rybołówstwa
- transportowa
- handlowa
Istnieją także sfery, które nie noszą nazwy wspólnej polityki. Są to po prostu polityki:
ü polityka socjalna i społeczna
ü polityka ochrony środowiska naturalnego
ü polityka współpracy w rozwoju- dotyczy kontaktów z państwami rozwijającymi się
Istnieją także pewne działy, które nie stanowią polityk, w których kompetencja WE właściwie jest pozbawiona charakteru regulacyjnego, np:
ü kompetencja stymulacyjna, inicjująca
ü kompetencja koordynująca działania państw
Supportive measures- są to środki wspierające. Instrumentem działania mogą być zalecenia, akty prawnie wiążące nie mające charakteru normatywnego. Są to decyzje dotyczące programów działania, np: w dziedzinie kultury, ochrony zdrowia, edukacji. WE nie może wydawać tu rozporządzeń ani dyrektyw. Może posługiwać się zaleceniami czy innymi aktami niewiążącymi, albo aktami wiążącymi o charakterze nienormatywnym, np: decyzje w sprawie programów działania.
Niektóre z tych dziedzin mają charakter przede wszystkim wewnątrz wspólnotowy, np: prawo rynku wewnętrznego, prawo konkurencji, unia gospodarcza i pieniężna, chociaż w każdej z nich są pewne aspekty zewnętrzne.
Istnieją pewne materie, które nie są w TWE wymienione, a które stanowią część prawa wspólnotowego, np: dziedziny uzupełniające prawo rynku wewnętrznego. WE może stanowić tu akty prawne. Do dziedzin uzupełniających a stworzonych na podstawie ogólnych przepisów dotyczących harmonizacji, należą prawo zamówień publicznych, prawo ochrony konsumenta.
ü własność
ü handel i produkcja broni, amunicji i materiałów wojennych
TWE mówi, że nic nie przesądza reżimu własności ustanowionego w państwach czł. Przepis ten oznacza zasadę neutralności własnościowej wspólnoty. Przepis ten dotyczy nie tylko własności sensu stricte ale całego zestawu uprawnień z zakresu prawa rzeczowego- ograniczonych praw rzeczowych, praw zbliżonych do własności (np: użytkowanie), własności intelektualnej. TWE gwarantuje autonomię państw w tej sferze, czyli:
ü nie ma wspólnotowej koncepcji własności
ü nie ma wspólnotowego prawa rzeczowego
ü państwa czł są w zasadzie samodzielne w zakresie ustanawiania określonych praw, ich eliminacji z własnego systemu prawnego
ü wspólnota nie wydaje aktów prawnych w materii dotyczącej pozbawiania własności w postaci wywłaszczenia, nacjonalizacji albo w sprawie przyznawania własności- prywatyzacja
ü państwa nie mogą posługiwać się tą kompetencją w taki sposób, że fundamenty WE zostaną naruszone. Nie mogę naruszać zasady niedyskryminacji ze względu na przynależność państwową, zasady proporcjonalności.
ü w sferze własności intelektualnej WE nie może wypowiadać się w kwestii istnienia tych praw, ale może w kwestii ich wykonywania, np: może wypowiadać się na temat tego jak długo ma przysługiwać ochrona prawa autorskiego autora książki.
Wyłączoną dziedziną jest także handel bronią, amunicją i materiałami wojennymi. Rada w sposób niejasny określiła listę tych towarów w 1958r. Do końca nie wiadomo co się mieści pod tym pojęciem. W tym zakresie państwo ma swobodę . Ma prawo do ochrony ważnych interesów, bezpieczeństwa i w tych granicach ochrona ta przysługuje. WE może badać czy autonomiczne regulowanie handlu bronią, amunicją i materiałami wojennymi nie wpływa negatywnie na warunki konkurencji na wspólnym rynku dotyczące obrotu towarami o podwójnym przeznaczeniu- dual use goods. W przypadku dual use goods WE, w odróżnieniu do broni i amunicji, posiada kompetencję regulacyjną. W tej materii istnieje rozporządzenie i decyzja określająca o jakie towary o podwójnym znaczeniu chodzi, np: oprogramowanie komputerowe, lasery.
Jest to zasada pierwotna. Ma charakter regulacyjny. Rzutuje na pojmowanie różnych szczegółowych instytucji gospodarczych prawa wspólnotowego, określa ich istotę, cel i zakres dopuszczalnego działania. Zasada wolności może mieć dwa wymiary:
ü jako wolność od (czegoś) np. integracji, przymusu. Jest związana z możliwością nieskrępowanego podejmowania decyzji i wprowadzania ich w życie. Tak rozumiana wolność w znaczeniu negatywnym oznacza nie tylko konieczność ochrony przed działaniem podmiotów publicznych (państwa, instytucji WE)ale również ze strony innych podmiotów rynkowych. Jest związana z koncepcją integracji negatywnej, eliminacją ograniczeń jakie są w stosunkach między państwami czł.. Odnosi się głównie do państw czł. Np. integracja negatywna oznaczała znoszenie przeszkód w przepływie osób.
ü Jako wolność do (czegoś). Jest związana z postawą roszczeniową podmiotów. Jest to koncepcja integracji pozytywnej- harmonizacja prawa krajowego, ze stworzeniem podobnych zasad funkcjonowania podmiotów. Chodzi o stworzenie jednolitych wspólnych zasad- wprost stosowanych na mocy aktów wspólnotowych. Instrumentem unifikacji jest przede wszystkim rozporządzenie.
Zasada wolności gospodarczej nie jest zasadą bezwzględną. Posiada pewne ograniczenia:
ü wyłączenie spod swobody przedsiębiorczości lub wolności świadczenia usług- jeśli ta działalność jest związana choćby czasowo z wykonywaniem władzy państwowej
ü wyłączenia obywateli od zatrudnienia- dotyczy to pracowników najemnych, np. ograniczenia w dostępie do posad, funkcji w administracji publicznej
ü ograniczenia wolności gosp. w sferze np. rynku wewnętrznego, ze względu na zdrowie, bezpieczeństwo i porządek publiczny
ü w prawie konkurencji. Chodzi o koncepcję de minimis- zachowania bagatelne o małym znaczeniu gosp. Z punktu widzenia WE, które nie podlegają kontroli wspólnotowej, np. pomoc państwa, gdy jest to pomoc bagatelna.
Zasada niedyskryminacji
Jest to zasada pierwotna, dopełniająca zasadę wolności. Zakazana jest dyskryminacja ze względu na przynależność państwową (np. obywatelstwo, przynależność spółki). Wolność i niedyskryminacja przynajmniej ze względu na przynależność państwową jest istotnym elementem procesu integracyjnego.
Jest to zasada regulacyjna. Określa pewien standard, który ma być osiągnięty. Zawiera wytyczne dla oceny postępowania.
Art. 12 TWE
Dotyczy zakazy dyskryminacji ze względu na przynależność państwową
Zakazana jest wszelka dyskryminacja ze względu na przynależność państwową.
Rada może przyjąć wszelkie przepisy w celu zakazania takiej dyskryminacji.
Zakaz ten jest bezpośrednio skuteczny- podmioty rynkowe mogą wprost się na niego powoływać.
Pierwotnie zasada ta była ograniczona- dotyczyła przynależności państwowej oraz zakazu dyskryminacji ze względu na płeć, na pochodzenie usługodawców. Następnie została rozszerzona. Mówi o równości kobiet i mężczyzn, o równości szans. Jest normą kompetencyjną.
Artykuł 13 TWE
Rada, stanowiąc jednomyślnie na wniosek Komisji i po konsultacji z Parlamentem Europejskim, może podjąć środki niezbędne w celu zwalczania wszelkiej dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną.
Różnica między art. 12 i 13 TWE polega na tym, że są różne kryteria dyskryminacji. W art. 12 chodzi o przynależność państwową a w art. 13 wyliczone są inne kryteria tj:
ü płeć
ü wiek
ü niepełnosprawność
ü rasa i pochodzenie etniczne
ü religia i przekonania
ü orientacja seksualna
Podstawową różnicą jest charakter normatywny obu przepisów. Art. 12 zawiera normę materialną i normę kompetencyjną. Może być wykonywany aktami Rady. Art. 13 jest to wyłącznie norma kompetencyjna. Z samego TWE nie wynika generalny zakaz dyskryminacji ze względu na orientację seksualną. Będzie on mógł wynikać dopiero z aktów prawa pochodnego, wydanych na tej podstawie, pod warunkiem, że państwa zgodzą się jednomyślnie.
Tylko art. 12 TWE może być bezpośrednio powoływany przez osoby fizyczne. W przypadku art. 13 można powoływać się na akt prawa pochodnego
Dyskryminacja- z dyskryminacją mamy do czynienia wtedy, gdy określony podmiot lu przedmiot są traktowane odmiennie mimo, iż znajdują się w analogicznej lub identycznej sytuacji albo są traktowane tak samo lub podobnie pomimo tego, że ich sytuacja jest zasadniczo różna. Istotą tak rozumianej dyskryminacji jest tzw. typ komparatywny- nie ma dyskryminacji bez powstania sytuacji. Ważne jest także uzasadnienie zróżnicowania. Jeśli zróżnicowanie nie jest uzasadnione, to stosowane jest pojęcie dyskryminacji arbitralnej. Występują trzy przypadki, gdy dyskryminacja jest arbitralna:
ü nie ma w ogóle uzasadnienia
ü uzasadnienie jest, ale jest ono nieadekwatne do celu zróżnicowania lub niezgodne z prawem wspólnotowym
ü środki użyte w ramach zróżnicowanego traktowania są niekonieczne i dysproporcjonalne do celu zróżnicowania- mogły by być łagodniejsze
Dyskryminować mogą zarówno państwa jak i instytucje.
Dyskryminacja musi być legalna- musi wynikać z przepisów prawa krajowego. Jednak akt harmonizacyjny, tworząc pewne, jednolite warunki traktowania pozbawia sensu dyskryminujące traktowanie. TWE pozwala państwu na powoływanie się w pewnych sytuacjach na ochronę wolności przemysłowej lub handlowej, na ochronę środowiska naturalnego i ochronę środowiska pracy. Jeśli państwo posiada przepisy dyskryminacyjne przed uchwaleniem aktu harmonizacyjnego, może utrzymać te przepisy pod warunkiem, że dotyczy to względów z art. 30TWE.
Art. 30 TWE
Postanowienia artykułów 28 i 29 nie stanowią przeszkody w stosowaniu zakazów lub ograniczeń przywozowych, wywozowych lub tranzytowych, uzasadnionych względami moralności publicznej, porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego, ochrony zdrowia i życia ludzi i zwierząt lub ochrony roślin, ochrony narodowych dóbr kultury o wartości artystycznej, historycznej lub archeologicznej, bądź ochrony własności przemysłowej i handlowej. Zakazy te i ograniczenia nie powinny jednak stanowić środka arbitralnej dyskryminacji ani ukrytych ograniczeń w handlu między Państwami Członkowskimi.
Podział dyskryminacji :
Dyskryminacja bezpośrednia – oznacza różne traktowanie, ze względu na niedozwolone, wskazane w przepisach traktatowych, kryterium różnicujące. Dotyczy kryteriów wprost wymienionych w traktacie
Dyskryminacja pośrednia – oznacza sytuacje w której nie stosuje się niedozwolonych kryteriów różnicujących, jednak różnicuje się według innych kryteriów neutralnych, co powoduje skutki podobne do skutków dyskryminacji bezpośredniej. Szeroki pojęcie dyskryminacji przyjął ETS w sprawie Sotigu.
Dyskryminacja oparta na zamiarze dyskryminacji – należy zawsze wykazać państwu członkowskiemu, że praktyka została wprowadzona w celu nierównego traktowania
Dyskryminacja oparta na skutku – uwzględnia jedynie konsekwencje niektórych przepisów czy praktyk, które nie zostały wprowadzone z zamiarem nierównego traktowania.
Dyskryminacja finalna to niedozwolone zachowanie się
Dyskryminacja kauzalna to sprzeczny z prawem stan rzeczy
Dyskryminacja formalna polega na różnym traktowaniu poprzez zastosowanie niedozwolonego środka różnicującego
Dyskryminacja materialna gdy skutkiem stosowania środka jest postawieni podmiotu z innego państwa członkowskiego w gorszej sytuacji w porównaniu z podmiotem krajowym
Dyskryminacja odwrotna (nie jest zakazana ale ... ) obywatele państwa członkowskiego są w zakresie jurysdykcji tego państwa gorzej traktowani niż obywatele innych państw członkowskich lub obywatele posiadający obywatelstwo państwa w sytuacji powrotów. Dzieje się tak kiedy stosuje się w ograniczonym zakresie przepisy wspólnotowe to sytuacji transgranicznych ale już nie do sytuacji czysto wewnętrznych. Usunięcie tej dyskryminacji – z racji tego że nie jest zakazane – należy do państwa członkowskiego. Oczywiście chodzi innymi słowy o to że podmiot który nie miał żadnego związku z prawem wspólnotowym gdyż nie korzystał z żadnej swobody nie może się powoływać na często korzystniejsze dla niego przepisy wspólnotowe i musi skorzystać z gorszych dnia niego przepisów krajowych. Zarzut odwrotnej dyskryminacji może być oceniany wyłącznie na podstawie prawa wewnętrznego danego państwa.
Dyskryminacja transgraniczna- to sytuacja, kiedy w grę element z jednego państwa czł. ( osoba, rzecz), element wspólnotowy i nie można dyskryminować przedsiębiorców, towarów z innych państw czł. w porównaniu z własnymi.
Dyskryminacja zwrotna- jeśli osoba skorzystała z wolności traktatowej w innym państwie albo w ogóle skorzystała z wolności traktatowej to we własnym państwie nie może być pozbawiona korzyści jakie z tego wynikają. To samo dotyczy towarów lub usług.
Art. 12 składa się z dwóch norm:
ü materi...
Stefanulek