Złamania, zwichnięcia i skręcenia.doc

Pierwsza pomoc
 

Złamania, zwichnięcia i skręcenia

Złamania

Do złamań kości dochodzi najczęściej w wyniku poważnych urazów, ale u niektórych osób również niewielki uraz może być przyczyną złamania (np. w przypadkach osteoporozy, nowotworów czy chorób układowych). Najczęstszą lokalizacją złamań są ręce, nogi, rzadziej obojczyk, żebra.

Podstawowymi objawami złamań są:

1.       Ból, nasilający się przy każdej próbie ruchu lub w wyniku ucisku w miejscu urazu.

2.       Niemożność poruszania uszkodzoną kończyną lub znaczne ograniczenie prawidłowej ruchomości.

3.       Zniekształcenie i obrzęk kończyny.

W podejrzeniu złamania należy przestrzegać następujących zasad:

1.       Nie należy poruszać uszkodzoną kończyną ani poprawiać jej nieprawidłowego ustawienia.

2.       Przenoszenie poszkodowanego z podejrzeniem złamania należy wykonywać bardzo ostrożnie i tylko w razie bezwzględnej potrzeby (każdy ruch nasila ból i może spowodować dodatkowe uszkodzenia, np. nerwów).

3.       Szczególną ostrożność należy zachować przy podejrzeniu urazu kręgosłupa - w sytuacji wypadku komunikacyjnego wyciągamy poszkodowanego z pojazdu tylko wtedy, gdy występuje bezpośrednie zagrożenie jego życia - np. w razie konieczności rozpoczęcia reanimacji lub gdy pozostawanie w samochodzie zagraża jego życiu (np. niebezpieczeństwo wybuchu).

4.       Należy unieruchomić uszkodzoną kończynę bez rozbierania poszkodowanego - ubranie zdejmujemy tylko w razie konieczności zaopatrzenia krwawienia (nie mając możliwości wycięcia otworu w ubraniu) lub kiedy ubranie jest mokre.

5.       Zasadą jest unieruchamianie dwóch sąsiadujących z uszkodzoną kością stawów, w przypadku urazu stawu - unieruchamiamy staw i sąsiadujące z nim kości.

6.       W razie niemożności unieruchomienia uszkodzonej kończyny za pomocą szyn, mankietów pneumatycznych lub innych, nawet prowizorycznych unieruchomień (np. z odpowiedniej długości desek), uszkodzoną nogę należy przybandażować do zdrowej, a uszkodzoną rękę do klatki piersiowej. 

7.       W celu profilaktyki przeciwobrzękowej chorą kończynę układamy nieco powyżej poziomu serca, dodatkowo można zastosować w tym celu (jeśli to możliwe) okłady z lodu.

8.       Należy pamiętać o wezwaniu pomocy medycznej.

9.       Jeśli zachodzi konieczność transportowania poszkodowanego na dalsze odległości, należy sprawdzić zabarwienie skóry i ruchomość palców uszkodzonej kończyny. W razie narastania obrzęku opatrunek może okazać się zbyt ciasny i mogą występować wówczas zaburzenia krążenia krwi. W tej sytuacji rozluźniamy opatrunek.

Zwichnięcia

1.       Jeżeli zwichnięciu towarzyszy przymusowe i trwałe ustawienie kończyny lub stawu - nie wolno go zmieniać ani poruszać uszkodzoną kończyną.

2.       Należy się ograniczyć tylko do unieruchomienia uszkodzonej kończyny.

3.       Należy się starać unieruchomić zwichniętą kończynę unikając rozbierania poszkodowanego. Jeżeli z powodu krwawienia musimy zdjąć odzież z kończyny, należy to robić bardzo ostrożnie, aby nie nasilić bólu.

4.       Chorą kończynę trzeba ułożyć nieco powyżej poziomu serca, można ją też obłożyć okładami z lodem.

"Skręcenia kostki"

Częsty uraz występujący po "podwinięciu" stopy - powstaje w wyniku nagłego naciągnięcia więzadeł stabilizujących "kostkę" (staw skokowy).
Objawem w chwili urazu jest nagły, ostry ból, który po kilku minutach słabnie, a następnie po kilkunastu minutach znów zaczyna narastać, utrudniając poruszanie (jest spowodowany narastającym obrzękiem), stopa wydaje się być cięższa i zdrętwiała. Należy zgłosić się do lekarza.

Zalecanym postępowaniem, z języka angielskiego RICE, jest:

1.       R  (rest) - odpoczynek (odciążenie chorej kończyny, czasami nawet z użyciem kul, zwykle do czasu ustąpienia bólu)

2.       I (ice) - lód (zimne okłady zmniejszają obrzęk i łagodzą ból, stosowane kilka razy dziennie przez kilka dni, skutecznie łagodzą dolegliwości)

3.       C (compression) - ucisk (owijanie kostki bandażem elastycznym przez pierwsze dni po urazie pozwala zmniejszyć obrzęk i usztywnić kostkę, opatrunek nie może być jednak założony zbyt ciasno, ponieważ może zaburzać krążenie krwi)

4.       E  (elevation) - uniesienie kończyny ma również na celu zmniejszenie obrzęku i bólu, do tego celu może służyć wałek np. ze zrolowanego koca, należy o tym pamiętać i wykorzystywać każdą sposobność w ciągu dnia
Dodatkowo, w celu zmniejszenia bólu stosuje się leki z grupy niesterydowych leków przeciwzapalnych (najczęściej diclofenac, ibuprofen, ketoprofen), można również stosować (osoby o szczególnie wrażliwym przewodzie pokarmowym) preparaty paracetamolu.

Unieruchomienie

Podstawową zasadą w unieruchamianiu kończyn jest zasada unieruchomienia obydwu stawów sąsiadujących z miejscem złamania.
Unieruchamiać można za pomocą klasycznych, tzw. szyn Kramera, nowoczesnych mankietów pneumatycznych, ale również prowizorycznego unieruchomienia wykonanego np. z odpowiedniej długości desek.