www.pandm.prv.pl

Rehabilitacja po udarze

Udar = (łac. apoplexia cerebri, insultus cerebriang. cerebro-vasculari accident – CVA,ang.stroke)

Incydent naczyniowy spowodowany zakłóceniem dopływu krwi do mózgu w wyniku :

-          zablokowania

-          pęknięcia

tętnicy zaopatrującej mózg w krew.

Termin ten używa się dla określenia ostrych i nieodwracalnych (lecz nie nieuleczalnych),neurologicznych objawów choroby naczyń mózgowych,która powoduje przerwanie dopływu krwi do mózgu.

„Gwałtowne wystąpienie objawów ogniskowego lub ogólnego zaburzenia czynności mózgu trwające ponad 24h albo powodującego zgon przy braku innych,wyraźnych przyczyn niż pochodzenia naczyniowego.” – Światowa Organizacja Zdrowia

Rodzaje udarów :

1)     Niedokrwienny udar = ISCHEMIC STROKE

·         Zakrzepowy = THROMBOTIC

·         Zatorowy = EMBOLIC

·         Ogólnoustrojowy = „WATERSHED” , SYSTEMIC HYPOPERFUSION

·         Żylny zakrzepowy = VENOUS THROMBOSIS

2)     Krwotoczny udar = HEMORRHAGIC STROKE

·         Śródmózgowy = INTERCEREBRAL

·         Podpajęczynówkowy = SUBARACHNOID

NIEDOKRWIENNY – ischemic stroke,zawał mózgu

Udar niedokrwienny mózgu - udar spowodowany gwałtownym zatrzymaniem dopływu krwi do mózgu.

Może być wynikiem niedrożności tętnicy zaopatrującej lub niewystarczającym przepływem krwi przez dany obszar mózgu.

Do zamknięcia tętnicy może doprowadzić zakrzep powstały w miejscu niedrożności lub materiał zatorowy, który przemieścił się do naczynia mózgowego.

Stanowi 85-90% wszystkich udarów.

Zakrzepica – jest blokadą tętnicy mózgowej,wywołaną stałym skrzepem krwi bądź skrzepliną tworzącą się w układzie naczyń krwionośnych

Zator – blokada wywołana oderwanym fragmentem skrzepliny (lub innej substancji ) powstałym gdzieś indziej i transportowanym przez krew do mózgu.

Np.zakrzepowo-zatorowe , tłuszczowe,gazowe,nowotworowe,blaszki miażdżycowe

BLOKADA TĘTNICY                                                                 OBRZĘK KORY

Przyczyny:

-          choroby serca : wady zastawek, ostry zawał serca, zaburzenia rytmu serca=zator kardiogenny

-          zmiany miażdżycowe =zator wewnątrztętniczy

-          przedostania się materiału zatorowego z układu żylnego = zator paradoksalny

-          nagłe spadki ciśnienia

-          zaburzenia krzepnięcia

-          choroby krwi

-          zmiany zapalne naczyń

-          uszkodzenie ściany tętnic (rozwarstwienie): pourazowe lub samoistne

-          zakrzep zatok żylnych mózgu i żył mózgowych

Ze względu na przebieg kliniczny niedokrwienia mózgu (czas trwania objawów) wyróżniono:

·         Przejściowy atak niedokrwienny (ang. TIA, Transient Ischemic Attack) - objawy ogniskowych lub uogólnionych zaburzeń czynności mózgu trwające poniżej 24 godzin.

·         Udar niedokrwienny z objawami odwracalnymi (ang. RIND, Reversible Ischemic Neurological Deficit) - objawy zaburzeń czynności mózgu trwające powyżej 24 godzin, wycofujące się przed upływem 21 dni.

·         Dokonany udar niedokrwienny - objawy trwałego zaburzenia funkcji mózgu.

·         Udar postępujący - narastające objawy zaburzeń funkcji mózgu spowodowane przyczynami naczyniowymi.

Objawy:

·         wkrótce po wstawaniu z łóżka, czasem chory budzi się z niedowładem lub paraliżem

·         przytomność zachowana

·         osłabienie lub zniesienie czucia po stronie ciała zgodnej z miejscem zawału

·         brak odczuwania bólu

·         w przypadku zakrzepu - brak drgawek

·         w przypadku zatoru - nagłe drgawki

KRWOTOCZNY – hemorrhagic stroke

Udar krwotoczny mózgu, czyli krwotok mózgowy - spowodowany przedostaniem się krwi poza naczynie mózgowe. W konsekwencji doprowadza do niszczenia tkanki przez wynaczynioną krew.

Stanowi ok. 15-20% wszystkich udarów.

Najczęstszą przyczyną jest nadciśnienie tętnicze.

Przebieg krwotoku może być :

-          ostry

-          podostry

-          przewlekły

ZERWANIE OSŁABIONYCH LUB                                    OBRZĘK

CHORYCH NACZYŃ KRWIONOŚNYCH

Przyczyny :

-          nadciśnienie

-          pęknięcie drobnych naczyń tętniczych

-          malformacje naczyniowe – tętniaki,naczyniaki

-          skazy krwotoczne

-          przerzuty nowotworowe – czerniaki,rak nadnerczy

-          angiopatia skrobiawicza

Typy:

-          śródmózgowy

-          podpajęczynówkowy

Objawy:

-          nagły, bardzo silny ból głowy

-          utrata przytomności

-          niedowład lub paraliż po stronie przeciwnej do uszkodzonej pólkuli mózgu

-          osłabienie lub zniesienie czucia po jednej stronie ciała,

-          zaburzenia mowy

-          zaburzenia widzenia

KRWOTOK PODPAJĘCZYNÓWKOWY-subarachnoid hemorrhage

Krwotok podpajęczynówkowy (podpajęczy) - krwotok do przestrzeni płynowych otaczjących mózg.Spowodowany nagłym pęknięciem tętniaka.

Przyczyny :

-          naczyniak tętniczo-żylny

-          pierwotne krwotoki mózgowe z wtórym przebiciem do przestrzeni płynowych

-          choroby krwi

-          guzy mózgu

-          ukrwotocznione zawały mózgu

-          zakrzepy żył i zatok żylnych mózgu

TĘTNIAK                                                            LECZENIE OPERACYJNE

Objawy:

-          zespół wzmożenia ciśnienia śródczaszkowego

-          oponowe

-          ogniskowe

-          ból głowy zlokalizowany w okolicy karku lub czoła

-          wybroczyny krwi lub tarcze zastoinowe na dnie oczu

-          spowolnienie psychoruchowe

-          nudności

-          wymioty

-          uogólniony padaczkowy napad drgawkowy z utratą przytomności

Postępowanie lekarskie w przypadku udaru :

· monitorowanie podstawowych funkcji życiowych (oddech, tętno, ciśnienie tętnicze, temperatura ciała) - ciągłe (kardiomonitor) lub pomiar przynajmniej co 2-3 godziny;

· ocena neurologiczna, szczególnie uwzględniająca: stan świadomości, nasilenie niedowładu, obecność zaburzeń mowy i połykania oraz zaburzeń zwieraczy;

· wykonanie badań diagnostycznych:

· tomografia komputerowa głowy,

· podstawowe badania biochemiczne: jonogram, mocznik, glukoza, cholesterol,

· podstawowe badania hematologiczne: morfologia, układ krzepnięcia,

· gazometria krwi tętniczej lub pulsoksymetria,

· EKG,

· badanie doplerowskie tętnic zewnątrz- i wewnątrzczaszkowych,

· mocz: badanie ogólne

· echokardiografia serca (w razie podejrzenia etiologii sercowo-zatorowej udaru);

· echokardiografia przezprzełykowa (w razie podejrzenia zakrzepu w lewym przedsionku);

· 24 godzinne badanie holterowskie (w razie podejrzenia zaburzeń rytmu serca);

· arteriografia (w celu potwierdzenia rozpoznania rozwarstwienia tętnicy szyjnej, zapalenia naczyń)

Skutki udaru:

-          utrata prawidłowego napięcia mięśniowego

-          nietrzymanie moczu,kału

-          zaburzenia czucia

-          trudności w przełykaniu =DYSFAGIA

-          upośledzenie mowy =DYSARTIA

-          zaburzenie utrzymania równowagii i koordynacji (drżenie) =ATAKSJA

-          wykonywanie zbyt obszernych ruchów,niedostosowanych do obiektu =DYSMETRIA

-          niemożność wykonania celowego ruchu = DYSPRAKSJA

-          niemożność wypowiedzenia się za pomocą mowy=DYSFAZJA EKSPRESYJNA}afazja ruchowa

-          niemożność rozumienia wypowiadanych wyrazów =DYSFAZJA RECEPCYJNA}afazja

czuciowa

-          niemożność rozpoznawania znajomych przedmiotów =AGNOZJA

·         agnozja wizualno-percepcyjna

·         agnozja wizualno-przestrzenna

·         agnozja wizualno-konstrukcyjna

·         agnozja dotykowa (astereognozja)

·         agnozja słuchowa

-          uporczywe powtarzanie tej samej odpowiedzi = PERSEWERACJA

-          ignorowanie chorej strony oraz pobliskiej przestrzeni=ZESPÓŁ ZANIEDBYWANIA POŁOWICZEGO (z.z.p)

Sylwetka udarowca:

Typowy wzór skurczowy w spastyczności

Bark – skierowany do tyłu i w dół (retrakcja, depresja)

Ramię – skierowane do wewnątrz i w przywiedzeniu

Łokieć – zgięty

Przedramię – skierowane do wewnątrz

Ręka – zaciśnięta w pięść , opadająca

Miednica – skierowana do tyłu

Biodro – wyprostowane

Udo – skierowane do wewnątrz

Kolano i staw skokowy – wyprostowane

Stopa – zgięta ku dołowi, opadająca , odwrócona do wewnątrz

Boczne zgięcie tułowia

Rehabilitacja:

W procesie rehabilitacyjnym wyróżnia się 3 okresy, których czas trwania jest zmienny.