Organizacja państwa Inków

Pod względem organizacji systemu administracji państwowej Inkowie przewyższali wszystkie społeczności indiańskie Ameryki Łacińskiej. Świadczy o tym m.in. podział państwa na

 różnego rodzaju jednostki administracyjne (na czele których stali urzędnicy państwowi, prowadzący statystki ludności i produkcji za pomocą kipu). Podstawową jednostką w państwie był ród (→ ayllu), początkowo zorganizowany na zasadzie więzów krwi, później także więzów terytorialnych, który wspólnie uprawiał określoną część gruntów. Szeregowy poddany związany był ze swoim rodem dożywotnio. Wprowadzono podział ziem wspólnot na trzy części: ziemie, z których zbiory przeznaczano na potrzeby kultu (tzw. ziemie Słońca → chacára), ziemie, z których zbiory przeznaczano na potrzeby państwa (ziemie Inki) oraz ziemie członków wspólnot, które corocznie dzielono na indywidualne działki (→ topo). Ziemie Słońca i ziemie Inki były uprawiane przez wyznaczonych członków wspólnot. W celu rozszerzenia

Na czele państwa Inków stał władca absolutny – Inka Sapa (Jedyny), wywodzący się od boskiego Słońca i sam uważany za boga. Następcę wybierano spośród synów (nie musiał być nim pierworodny), o dziedziczeniu tronu decydowały najpotężniejsze arystokratyczne rody z Cuzco oraz kapłani. Ciało zmarłego Inki mumifikowano i umieszczano w pałacu, który był jego główną siedzibą. Mumia siedziała na złotym tronie, obok którego znajdował się naturalnej wielkości złoty posąg Inki. Pałac taki stawał się świątynią, a nowy Inka budował dla siebie kolejną siedzibę.

Poza Inką do uprzywilejowanych mieszkańców Tawantinsuyu należeli jego krewni (będący według tradycji potomkami legendarnego Manco Capac), piastujący najwyższe urzędy państwowe (m.in. stanowiska arcykapłana i zarządców prowincji), będący tzw. Inkami z urodzenia. Niższy szczebel w klasie panującej zajmowali kurakowie (władcy podbitych plemion), będący ogniwem pośrednim między Inką a ludem, tzw. Inkowie z przywileju. Cała ludność podległa podzielona była wg wieku na 12 klas, każda z nich miała ściśle określone warunki pracy i tylko ostatnia, ludzie po ukończeniu 60 roku życia, zwolnieni byli z obowiązku produkcyjnego.

System organizacji państwa Inków znany jest dzięki pracom misjonarzy hiszpańskich towarzyszących konkwistadorom oraz opisowi Garcilaso de la Vega, opublikowanemu w Hiszpanii w 1610 r. pt. Comentarios reales de la Inca Garcilaso de la Vega.