Dzielnica Zamkowa.docx

Dzielnica Zamkowa

Po chwili trasa Traktu dociera do bardzo ważnego elementu w pejzażu miasta. Oto Dzielnica Zamkowa (Forum Cesarskie) staje przed Tobą otworem. Została zbudowana w zachodniej części Śródmieścia, po wyburzeniu murów twierdzy pruskiej Festung Posen. Celem jej budowy było utworzenie centralnej dzielnicy Poznania, mającej z jednej strony podkreślać jego niemieckość, z drugiej zaś połączyć Śródmieście z nowo przyłączonymi osadami: Jeżycami, Łazarzem oraz poprzez Ring Stübbena z Wildą. Forum Cesarskie miało się wyraźnie odróżniać architekturą od wybitnie polsko - włoskiego charakteru Starego Miasta.

Czas powstania dzielnicy to jednocześnie okres nasilonego procesu germanizacji ziem regionu Wielkopolski. Wtedy to Poznań uzyskał tytuł "Residenzstadt" - miasta rezydencji cesarza niemieckiego.

Założenie urbanistyczne Forum Cesarskiego i powiązany z nim tzw. Ring Stübbena stanowią wybitny przykład urbanistyki na najwyższym europejskim poziomie (wzorowane na przykładach Berlina i Wiednia).

Jego centralnym punktem jest plac Adama Mickiewicza, który otaczają:

Collegium Minus Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza wraz z Aulą Uniwersytecką (dawna pruska Akademia Królewska),

Akademia Muzyczna,

Filharmonia (dawny bank niemiecki),

Teatr Wielki,

Collegium Maius Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza (dawna Komisja Kolonizacyjna).

najbardziej wymowną budowlą jest Zamek Cesarski zbudowany dla cesarza Wilhelma II.

Przy opracowywaniu tekstu korzystano z: "Poznań od A do Z" pod redakcją Włodzimierza Łęckiego i Piotra Maluśkiewicza, Wydawnictwo Kurpisz S. A., Poznań 1998

1. DAWNY ZAMEK CESARSKI

Neoromański zamek Wilhelma II  wzniesiony został według projektu Franza Schwechtena. W części zachodniej mieściły się apartamenty rodziny cesarskiej, we wschodniej reprezentacyjna sala tronowa. W wielkiej wieży, w której znajdowało się wejście dla cesarza mieściła się również kaplica zamkowa. Do zamku przylegał ogród - obecnie park, w którym stoi pomnik Ofiar Katynia i Sybiru. Na sąsiadującym z parkiem Dziedzińcu Różanym znajduje się fontanna wzorowana na Fontannie Lwów z Grenady. Uroczyste przekazanie zamku cesarzowi Wilhelmowi II miało miejsce w 1910 r. W okresie międzywojennym mieściła się tutaj rezydencja Prezydenta Rzeczypospolitej; część pomieszczeń zajmował Uniwersytet. Studiowali tu między innymi trzej matematycy, którzy złamali szyfr niemieckiej Enigmy; ich pomnik znajduje się przed zamkiem. W czasie II wojny światowej znacznie przebudowano wnętrza zamku, przeznaczając go na rezydencję Hitlera, który jednak nigdy tu nie był. Po wojnie obniżono wieżę zachowując natomiast neoromańską formę budowli. Obecnie gospodarzem gmachu jest Centrum Kultury "Zamek".

Centrum Kultury ZAMEK
ul. Święty Marcin 80/82, Poznań
 

2. PLAC ADAMA MICKIEWICZA

Plac pełnił funkcje reprezentacyjne i stanowił centrum życia obywatelskiego. Jego rangę podkreślały stawiane tu pomniki. W czasach pruskich był to pomnik Bismarcka, po I wojnie odsłonięto Pomnik Wdzięczności - wotum za odzyskaną niepodległość. Obecnie plac zdobią pomniki: Mickiewicza i Poznańskiego Czerwca 1956. Tu właśnie w czerwcu 1956 r. manifestowali poznańscy robotnicy, którzy jako pierwsi w Polsce wystąpili przeciw komunistycznej władzy, walcząc "o Boga, za wolność, prawo i chleb".Także tutaj, w czasie swej pielgrzymki w 1997 r. papież Jan Paweł II spotkał się z poznańską młodzieżą.  Do placu przylega park Adama Mickiewicza z fontanną.

3. COLLEGIUM MINUS I AULA UNIWERSYTECKA UAM (dawna Akademia Królewska)

Akademia Królewska w Poznaniu - wyższa, lecz nie posiadająca praw uniwersyteckich uczelnia państwowa, kształcąca głównie młodzież niemiecką utworzona została w 1903 r. Reprezentacyjny gmach auli Akademii oraz przylegający doń budynek szkolny wybudowano w stylu "niemieckiego renesansu". Obecnie ma tutaj siedzibę rektorat Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, który powstał w 1919 r. W znanej z doskonałej akustyki Auli Uniwersyteckiej odbywają się uroczystości akademickie oraz koncerty. Koncertują tutaj: Filharmonia Poznańska, słynny chór "Poznańskie Słowiki" Stefana Stuligrosza oraz Orkiestra Kameralna "Amadeus", a co pięć lat odbywają się - najstarsze na świecie - Międzynarodowe Konkursy Skrzypcowe im. Henryka Wieniawskiego.

4. COLLEGIUM IURIDICUM UNIWERSYTETU IM. ADAMA MICKIEWICZA (UAM)(dawny Bank Spółek Raiffeisena)

Budynek stylem nawiązuje do renesansu. Oprócz banku spółdzielczego mieściła się tu restauracja, piwiarnia, winiarnia i kasyno. O rolniczym charakterze banku przypominają  rzeźby zdobiące portal główny: snop zboża, drób i ul. Obecnie budynek jest siedzibą Uniwersytetu.

5. AKADEMIA MUZYCZNA IM. IGNACEGO PADEREWSKIEGO (dawny Dom Ewangelicki)

Dom gminy ewangelickiej mieścił reprezentacyjne sale zebrań, część hotelową z zapleczem gastronomicznym, bibliotekę z czytelnią, a także kilka sklepów i bank.  Obecnie, w rozbudowanym budynku, mieści się Akademia Muzyczna, do której przylega nowoczesna sala koncertowa - Aula Nova. 

6. DAWNE ZIEMSTWO KREDYTOWE I DYREKCJA POCZTY

Neoromańskie gmachy Ziemstwa Kredytowego i Dyrekcji Poczty stanowiły stylistyczne dopełnienie zamku cesarskiego. Personifikacja poczty w portalu przy ul. Kościuszki oraz postacie chłopców z grabiami i trąbką pocztową na bramie od strony ul. Św. Marcin mówią o przeznaczeniu budowli, które do dziś pełnią pierwotne funkcje.

7. TEATR WIELKI (dawny Teatr Miejski)

Uroczyste otwarcie niemieckiego Teatru Miejskiego odbyło się w 1910 r.; już 10 lat później - po odrodzeniu państwa polskiego - wystawieniem "Halki" Moniuszki  zainaugurował swoją działalność Teatr Wielki. W ciągu 90 lat zrealizowano w nim kilkaset premier z repertuaru operowego, baletowego, operetkowego i musicalowego, między innymi polskie prapremiery "Harnasiów" Karola Szymanowskiego i "Czarnej Maski" Krzysztofa Pendereckiego. Fasadę neoklasycznego gmachu zdobi portyk z sześcioma kolumnami  zwieńczony rzeźbą Pegaza. Rzeźby przed fasadą przedstawiają siedzącą na lwie postać kobiecą i kroczącego u boku pantery młodzieńca.

Teatr Wielki
ul. Aleksandra Fredry 9, Poznań
 

8. COLLEGIUM MAIUS (dawna siedziba Królewskiej Komisji Osadniczej)

Komisja Osadnicza powołana została w celu wykupywania gospodarstw rolnych od Polaków i przekazywania ich kolonistom niemieckim. Wzniesiony na jej potrzeby gmach ma formę neobarokowego pałacu, a jego wystrój miał przedstawiać rolę niemieckiego osadnictwa na ziemiach polskich, o którego rolniczym charakterze przypominają m.in. rzeźby przedstawiające żniwiarkę i oracza, zdobiące portal zachodni. Obecnie mieści się tu Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej UAM oraz Uniwersytet Medyczny.

9. KOŚCIÓŁ NAJŚWIĘTSZEGO ZBAWICIELA (dawny kościół św. Pawła)

Neogotycki kościół przeznaczony był dla gminy ewangelickiej zachodniej części Poznania. Chociaż powstał przed budową Dzielnicy Zamkowej, to wpisuje się w jej ideowy program. Zgodnie z zamysłem fundatorów miał on zdominować otoczenie i strzelistą wieżą przewyższać polskie kościoły. Po II wojnie światowej świątynia przekazana została katolikom

źródło: WWW.poznań.pl