Adam Buczkowski - Wstęp. Ciało nieobecne - streszczenie.doc

Wstęp – Ciało nieobecne [w: Społeczne tworzenie ciała, A. Buczkowski]

·         wg socjologii możliwości wyjaśnienia zachowań człowieka przy pomocy kategorii biologicznych są OGRANICZONE,

·         centralnym założeniem socjologii jest widzenie świata jako konstrukcji społeczno-kulturowej, tworzonej i zmienianej przez aktywność jednostek ludzkich oraz systemów społeczno-historycznych,

·         natura zawsze jest widziana poprzez kulturę,

Powody pominięcia ciała w rozważaniach socjologicznych:

1)      ciało należało do natury nie kultury;

·         jednostka i jej ograniczenia biologiczne nie interesowały socjologów,

·         rozważane było miejsce „ja” w społeczeństwie a nie opozycja natura – społeczeństwo,

·         interakcja pomiędzy ciałami – „zachowanie”,

·         interakcja między bezcielesnymi „ja” – kategorie „znaczeń” i „wyborów”,

·         ja” miało być powodowane społecznie, nie biologicznie,

·         „ja” tworzone jest poprzez interakcje z innymi „ja” – poprzez symbole i relacje pomiędzy „ja podmiotowym” i „ja przedmiotowym”,

·         do końca lat 70 XX – nie istniało pojęcie społecznego tworzenia ciała – ciało zostało pominięte,

2)      przekonanie, że ciało człowieka nie ulegało zmianie przez ostatnie kilka tysięcy lat;

·         poszukiwanie uwarunkowań historyczno-społecznych nie miało więc uzasadnienia.

3)      kartezjański paradygmat rozróżniający duszę (rozumną cześć) i ciało (klatka duszy);

·         ciało zostało skojarzone z kobiecością, rozum – mężczyzną.

·         konsekwencje: negatywne wartościowanie ciała,

·         umieszczenie go w przestrzeni wymagającej zarządzania,

·         stworzenie konstruktu, w którym rozum panuje nad ciałem.

Pojawienie się ciała w historii:

1)      Marcel Mauss

·         jako 1 dostrzegł społeczne uwarunkowanie cielesności człowieka.

·         Prekursor socjologii ciała (mimo że jego rozważania nie zaowocowały koncepcją teoretyczną).

·         w pracy Socjologia i antropologia – rozdział, w którym M. analizuje wybrane sposoby posługiwania się ciałem, wyróżnia 3 sposoby postrzegania ciała:

¾     biologiczny (zawiera el. mechanicystyczne i fizyczne),

¾     psychologiczny,

¾     socjologiczny.

·         zwraca uwagę na:

¾     wpływy społeczne (pływanie, chodzenie, marsz… - funkcje ciała w których odnajduje uwarunkowania społeczne),

¾     proces naśladowania (naśladowanie – upowszechnienie się zachowań związanych z ciałem – edukacja, tresura),

¾     ćwiczenie ciała jest dostosowaniem go do jego „technicznych” możliwości,

¾     różnice w posługiwaniu się ciałem w zależności od płci/wieku/sprawności fizycznej,

·         po raz pierwszy używa określenia HABITUS – technika i dzieło zbiorowego i indywidualnego rozumu praktyczne reprodukującego się w procesie naśladowania.

2)     
Denis H. Wrong – wg niebo rozwój socjologii, która poszukiwała źródeł ładu społecznego przebiegał dwoma ścieżkami:

·         nadmiernie akcentująca elementy społeczne („superego”) – koncentrowała się na mechanizmach internalizacji norm społecznych. Nie uwzględniała motywacji do przystosowania się, elementów dynamicznych, związanych z krytyką i buntem wobec systemu społecznego.

·         zajmowała się analizą akceptacji i zyskiwania pozytywnego wizerunku w oczach innych.

·         żadna z nich nie doceniła istnienia „id”, „zwierzęcia społecznego” – odpowiedzialnego za emocje.

Ciało wg Wronga

¾     klasyczna socjologia traktowała je jako oporne socjalizacji (traktowanie człowieka jako bezcielesnego),

¾     jedynie psychoanaliza dostrzegała odciskanie się społecznej natury człowieka w jego strukturze społecznej,

¾     teorie przesocjalizowane bazują na jednowymiarowości natury człowieka, przyjmując że tworzą ją tylko elementy społeczne.

3)      Klaus Heinemann – socjologia sportu.

Czynniki określające zachowanie sportowca:

·         warunki biologiczne,

·         warunki ekologiczne (miejsce uprawiania sportu),

·         porządek prawny,

·         okoliczności polityczne,

·         sytuacja ekonomiczna,

·         czynniki społeczno-kulturowe,

·         procesy dynamiki grupowej,

·         cechy osobowości.

4 elementy ciała sportowca podlegające wpływowi czynników społeczno-kulturowych:

·         techniki ciała wykonywania procesów ruchowych – ekspresywne ruchy ciała,

·         postawy ciała i gestykulacja (autoprezentacja poprzez język ciała),

·         etos ciała (wyobrażenie o własnym ciele, wpływa na tożsamość osobistą i społeczną),

·         społecznie definiowane mechanizmy kontroli popędów i potrzeb.

4)      Bryan S. Turner – twórca koncepcji „zarządzania ciałem”.

·         ciało obiekt służący zachowaniu spoistości i trwałości struktury społecznej,

·         każdy system społeczny musi stanąć przed rozwiązaniem problemów związanych z ciałem w 4 strefach:

¾     regulacji przestrzennego funkcjonowania ciała,

¾     regulacji ciała w czasie,

¾     reprezentacji ciała w przestrzeni społecznej – zależne od panującej mody i ogólnego stylu,

¾     ograniczania wewnętrznych popędów.

·         zarządzanie ciałem związane jest z zarządzaniem jego seksualnością (zwłaszcza kobiet),

·         reprodukcja jest odgórnie zarządzana,

·         kontrola kobiecych zdolności reprodukcyjnych,

·         ascetyczna dyscyplina i ograniczenie konsumpcji – odbiło się zwłaszcza na kobietach – histeria,

·         Choroby wg Turnera (związane ze społecznym postrzeganiem ciała):

¾     histeria,

¾     depresja/melancholia,

¾     agorafobia,

¾     anoreksja.

5)      Koncepcję kontroli ciałem na poziomie reprodukcji populacji stworzył Malthus.

·         Wg M. ludzkość posiada 2 podstawowe potrzeby pologiczne:

¾     jedzenie,

¾     zaspokajanie potrzeb seksualnych.

¾     są sprzeczne bo nie nadążają produkować żarcia J

·         aby zapobiec nadmiernym popędom: kontrola + okresy głodu + unieważnianie małżeństw + celibat,

·         efekt: prostytucja, homoseksualizm, aborcja, masturbacja (grzech i marnotrawstwo energii seksualnej!).

6)      Arthur Frank – chciał uzupełnić teorię Turnera.

·         członkowie społeczeństwa – aktywnie doświadczają swojego ciała i są przez nie ograniczeni,

·         ciało pochodzi z innych ciał – ciał kobiet,

·         ciała – środki i rezultaty „cielesnych technik społecznych”,

4 pytania dotyczące działania poprzez ciało:

a)      kontrola jako możliwość przewidywania działań,

b)      odczuwania pożądania jako rezultatu/źródła działania ciała,

c)      relacji ciała do innych ciał,

d)      relacji ciała do samego siebie.

4 typy idealnego użycia ciała:

a)      dla ciała kontrolowanego: środkiem działania – dyscyplina; idealne miejsce – klasztor J,

b)      dla pożądania: środek działania – konsumpcja; idealne miejsce – supermarket!

c)      w relacji do innych ciał: środek działania – dominacja i siła, model działania – wojna,

d)      ciało do samego siebie: środek działania – komunikacja i poznanie, model użycia – wspólne rytuały/podtrzymywanie relacji.

3