Języki indoeuropejskie
Języki indoeuropejskie to jedna z największych i najwcześniej odkrytych rodzin języków. Zalicza się do niej kilkaset spokrewnionych ze sobą języków współczesnych, używanych od kilku tysięcy lat w Europie, Indiach (stąd przymiotnik indoeuropejski) i południowo-zachodniej Azji. W czasach nowożytnych języki indoeuropejskie rozprzestrzeniły się na wszystkie kontynenty, głównie za sprawą angielskiego, hiszpańskiego i portugalskiego. Obecnie jako językami ojczystymi posługuje się nimi ok. 3 miliardy osób na całym świecie (co stanowi ok. 45% ziemskiej populacji).
Wśród 20 najczęściej używanych języków świata, 10 z nich należy do języków indoeuropejskich: angielski, hindi, hiszpański, francuski, rosyjski, portugalski, bengalski, niemiecki, urdu i perski.
Do języków indoeuropejskich należą między innymi prawie wszystkie języki nowożytnej Europy, w tym polski, oraz wiele języków dawnych, udokumentowanych w różnym stopniu: niektóre, jak sanskryt, greka klasyczna lub łacina, znane z tysięcy obszernych tekstów, inne tylko z pojedynczych inskrypcji, imion, nazw miejscowych lub cytatów w tekstach autorów starożytnych.
Najdawniej zaświadczonym językiem indoeuropejskim (od XVIII w. p.n.e.) jest hetycki. Z połowy II tysiąclecia p.n.e. pochodzą najstarsze teksty greckie (mykeńskie); zapewne z tego samego okresu pochodzą najstarsze religijne teksty staroindyjskie (Rygweda) i być może staroirańskie (Awesta), spisane jednak wiele stuleci później na podstawie wielowiekowej tradycji ustnej. (wiki)
W 1786 r. w Kalkucie, na posiedzeniu Królewskiego Towarzystwa Azjatyckiego, Sir William Jones wygłosił odczyt, w którym stwierdził, że pokrewieństwo między językami nie może być dziełem przypadku. To był początek językoznawstwa his. i por.
Rodzina języków indoeuropejskich rozpada się na szereg gałęzi:
1. anatolijska (hetycki)
2. indoirańska (sanskryt, staroperski)
3. helleńska (greka)
4. italska (łacina)
5. celtycka
6. germańska (gocki)
7. tocharska
8. bałtycka
9. słowiańska (razem z albańskim i ormiańskim)
Języki słowiańskie
Języki słowiańskie dzielą się na zachodnie, wschodnie i południowe. Do zachodnich należą: polski, słowacki, czeski, górnołużycki, dolnołużycki i połabski. W języku słowackim uderza akcent inicjalny, rozróżnianie dł. i kr. samogłosek oraz że polskiemu rz odpowiada r. Zabytki języka czeskiego sięgają końca XIII w. Ważną rolę odegrał Jan Hus, spalony na stosie w 1415 r. Zreformował ort, wprowadził znaki diakrytyczne. W śred. obszar jęz. górnołużyckiego zamykał się w granicach: wschodnia Śląsk, południowa Czechy, zachodnia niemiecka Tyryngia, a na północy puszcza, oddzielająca górnołużycki od dolnołużyckiego. Dziś to tylko enklawa wokół Budziszyna. Jęz. dolnołużycki wymiera w enklawie położonej obok Chociebuża, na północ od Budziszyna. Najstarszym zabytkiem jest przekład NT z XVI w. Ważną cechą dlnłuż. jest istnienie supinum, jak w łacinie, używane z czasownikami ruchu. Spośród języków wschodniosłowiańskich, polskiemu najbliższy jest białoruski. Polaka uderzają w nim: swobodny akcent, metatezy (np. melko) i pełnogłos (np. bereg, zoloto, molot). W rosyjskim występuję zjawisko zwane akaniem (nieakcentowane o wymawia się jako a). Ciekawostka: nazwa Rosja, Ruś pochodzi od starofińskiego (czyli z języka nieindo.) słowa nazywającego... Szwecję (Ruotsi), które to znowu pochodzi od szwedzkiego Ros-lagen, oznaczającego obszar leżący na przeciw Zatoki Fińskiej :) Jeśli chodzi o jęz. południowosłowiańskie, to najwięcej użytkowników ma jęz. serbskochorwacki. Osobliwością tego jęz. jest istnienie intonacji opadającej i rosnącej w wyrazie. Jęz. słoweński jest dziś używany przez 2 mln ludzi. Wśród jęz. słowiańskich bułgarski jest tym, który najbardziej oddalił się od prasłowiańskiego – zanikła m.in. prawie zupełnie deklinacja rzeczownika. Najmłodszym językiem literackim słowiańskim jest macedoński. Proklamowano go oficjalnym językiem Macedonii dopiero w 1944. Jest bardzo podobny do bułgarskiego. Najstarszym językiem słowiańskim jest s-c-s.
Źródło: Witold Mańczak, Wieża Babel. Bardzo dobrze ten temat omawia Wiki – o wiele bardziej syntetycznie niż Mańczak.
karolina.s1604