Pierwotne i przerzutowe nowotwory prawie po połowie.
Klasyfikacja guzów OUN:
- astrocyty:
o astrocytoma (najczęstszy)
o astrocytoma anaplasticum
o glioblastoma multiforme
o astrocytoma pilocyticum
- oligodendrocyty:
o oligodendroglioma
- komórki ependymy:
o ependymoma
o papilloma plexus choroidalis
- neurony → neuroblastoma, ganglioneuroblastoma, ganglioneuroma
- komórki niezróżnicowane → medulloblastoma
- komórki szyszynki → pineocytoma, pineoblastoma
- komórki opon → meningoma, meningoma malignum
- 80% guzów mózgu u dorosłych
- Low Grade astrocytoma → anaplastic astrocytoma → glioblastoma multiforme
1. fibrillare (AF) – low grade, najwyższe zróżnicowanie, najmniejsza złośliwość
2. anaplasticum (AA)
3. glioblastoma multiforme (GM) – high grade, największa złośliwość
- makroskopowo:
o nieostro odgraniczony biało-szarawy guz
o rozmiary od kilku cm do zajęcia całej półkuli
o tendencje do tworzenia torbieli
- mikroskopowo:
o komórki nowotworowe połączone gęstą siecią wypustek
o bez atypii
o przypominają astroglej
- dzieci, młodzież (u dzieci tylny dół czaszki → u dorosłych najczęściej w półkulach)
- lokalizacja: móżdżek
- powolny wzrost, łagodny przebieg
- cechy histologiczne:
o polimorfizm komórek
o liczne mitozy
o martwica
o układ komórek („palisady” wokół ogniska martwiczego)
o proliferacja komórek śródbłonka i naczyń
- leczenie: chirurgiczne, radioterapia, chemioterapia
- zła prognoza – średnie przeżycie po ustaleniu rozpoznania: 8-10 miesięcy
- stanowi 5-10% glejaków
- występuje u dorosłych
- objawy: ból głowy, napady padaczkowe
- morfologia:
o dobrze odgraniczony
o częste torbiele
o zwapnienia (90% przypadków) → przypadkowe odkrycie przy rtg głowy
- prognoza – lepsza niż astrocytoma
- leczenie: chirurgiczne, radioterapia
- występowanie:
o 0-20 r.ż. – IV komora
o > 20 r.ż. – rdzeń kręgowy
o rozetki ependymalne
o pseudorozetki okołonaczyniowe
o GFAP (+) białko glejowe
- prognoza – pomimo „łagodnego” obrazu morfologicznego zła
- hydrocephalus
- rozsiew drogą płynu mózgowo-rdzeniowego
- klinicznie łagodny
- występowanie: dorośli
o okrągły, dobrze odgraniczony guz
o ucisk na mózg → gdy długo to trwałe odkształcenie
o układy syncytialne (trudno określić granice między komórkami)
o ciałka psammomatyczne (koncentryczne nawapnienia)
o układy wirowate (łuski cebuli)
- immunologicznie:
o EMA (+), keratyna (+) – antygeny nabłonka
o CEA (+) – antygen rakowo-embrionalny
- występowanie: dzieci (w linii środkowej, u starszych w półkulach)
- lokalizacja: móżdżek → hydrocephalus
o drobne niezróżnicowane komórki
o liczne mitozy (często brak specyficznych markerów różnicowania)
o część może się różnicować, wtedy są:
§ neuronalne rozetki Homer-Wright, ziarnistości neurosekrecyjne (trudno różnicować z neuroblastoma)
§ glejowe: GFAP
- szerzenie drogą płynu mózgowo-rdzeniowego
- prognoza: 75% – 5-letnie przeżycie (całkowite usunięcie, radioterapia)
U dzieci: 1) astrocytoma pylocyticum, 2) ependymoma, 3) medulloblastoma
Drogą płynu mózgowo-rdzeniowego: 1) medulloblastoma, 2) ependymoma
Najlepiej rokuje: 1) astrocytoma pylocyticum, 2) oligodendroglioma
Komórki Schwanna:
- Schwannoma, neurilemmoma, neurinoma
- neurofibroma
- w kącie mostowo-móżdżkowym, wyrastają z nerwu VIII
Komórki limfoidalne → lymphoma malignum (przerzutowy lub pierwotny → AIDS)
Inne:
- craniopharyngioma
- cystis epidermalis
- cystis dermoidalis
o torbiel skórzasta, nowotwór germinalny charakterystyczny dla jajnika
- cystis colloidalis
o torbiel koloidowa, u młodych, dach III komory → wodogłowie niekomunikujące, intensywne bóle głowy związane z pozycją ciała
- ok. 50% wszystkich guzów
- najczęściej raki: płuc, sutka, nerek, przewodu pokarmowego
- melanoma malignum
- ostre, podostre i przewlekłe
- płyn mózgowo-rdzeniowy:
o bakteryjne: neutrofile, glukoza ↓, białko ↑
o wirusowe: komórki jednojądrzaste, glukoza →, białko →
o gruźlicze: morfologia!
- krwiak natwardówkowy → tętnica oponowa środkowa
- krwiak podtwardówkowy → żyły mostkowe
- krwawienie podpajęczynówkowe → tętniaki tętnic podstawy mózgu
- krwawienie do mózgu, do jąder podstawy ← nadciśnienie, miażdżyca → tętnice prążkowiowe
- tabes dorsalis
- paralitis progressiva
polichtanna