Hans Hellmut Kirst - Powojenni zwycięzcy.doc

HANS HELLMUT KIRST

POWOJENNI ZWYCIĘZCY

Oto niezwykłe i przerażające zarazem dzieje człowieka nazwiskiem Zygfryd
Sonnenberg, jego przyjaciela i jego nieudanej rodziny. Bytfon tylko fryzjerem.
Zarówno on sam, jak i wszyscy jego bliscy stali się w jakiś sposób ofiarami
epoki, w której żyli.             

Wydawało się wówczas wszystkim, że nastał czas przełpmu, w którym wiele zaieży od Yadzi, a jednocześnie świta nadzieja «a kpszą pizysziość. Byio to jednak tylko złudne mniemanie, gdyż panujące stosunki wielu zniszczyły, a w ogóle sprzyjały powstawaniu konfliktów i budziły gniew.

Zygfryd Sonnenberg i jego przyjaciel zrozumieli ducha tych czasów. Nie chcąc ulec bez oporu, postanowili bronić się. Byli zdecydowani walczyć na śmierć i życie. Zygfryd nie zawahał się nawet przed zabójstwem.

Spróbuję opowiedzieć o tym wszystkim w tej powieści, a być może uda mi się wyjaśnić istotę niektórych poczynań.

Księga I

Rok 1950 — DZIEŃ BEZ ZEMSTY

1. Świat, który trudno zrozumieć             

Pociąg, zapewne mocno przeładowany, sapiąc i dysząc wjechał na dworzec. Zatrzymał się, cały dygocąc. Nazwę stacji obwieszczała zaledwie jedna, krzywo zawieszona, ale niedawno odmalowana tablica: Rosenburg. Rozległo się donośne wołanie: „Trzy minuty postoju! Wysiadający pasażerowie udadzą się do przejścia w celu sprawdzenia biletów! Toalety na dworcu są nieczynne!"

W zatłoczonych wagonach mrowili się ludzie. Kilku, przepychając się gwałtownie, wydostało się przez okna. Inni spadali przez otwarte drzwi i ze stopni wagonów jak opite krwią pijawki.

Wśród pasażerów, którzy wysiedli z pociągu tego dnia w maju 1950 roku, znajdowali się dwaj mężczyźni w znoszonych i spranych mundu­rach dawnego Wehrmachtu. Tak samo jak setki tysięcy podobnych im w ostatnich latach, powracali do tych resztek Niemiec, jakie pozostały po drugiej wojnie światowej. Obaj mieli chlebaki, zwinięte koce i nic poza tym. Niczego zresztą wówczas nie potrzebowali.

Twarze ich były wymięte, wychudłe i szare jak ich mundury. Jednakże w oczach pobłyskiwała dziecięca ciekawość i ostrożnie zaczajona nadzieja. Nie poszli za kłębiącą się gromadą zdążającą do przejścia, lecz, nie porozumiewając się ani słowem, ruszyli niespiesznie w stronę stojącego na peronie napełnionego wodą koryta.

Kiedy tam doszli, uwolnili się od swego nędznego bagażu, opuszcza­jąc go po prostu na ziemię, i powoli zdjęli kurtki. Widząc to, przybiegł natychmiast zawiadowca stacji, spasiony człowieczek, nawykły do komenderowania tonem z dziedzińca koszarowego.

— Zanieczyszczanie wody jest zabronione! U nas wszystko zaczyna

powoli wracać do normy. Musicie uprzejmie zastosować się do tego! — krzyknął.

—              Do kogo on mówi? — Niższy z repatriantów rozejrzał się wo­
kół. — Jest tu jeszcze ktoś oprócz nas?

Zawiadowca stacji dopiero teraz przyjrzał się przybyszom trochę dokładniej. Miał przed sobą dwóch mężczyzn o podobnym mniej więcej wyglądzie; zresztą to samo można było powiedzieć o wszystkich repatriantach. Co prawda jeden z nich był trochę wyższy, wyglądał też na lepiej odżywionego, a poza tym zachowywał się dość powściągliwie, natomiast ów drugi, mniejszy, robił wrażenie bezczelnego typa. W każ­dym razie zawiadowca zorientował się, że jeśli zechce postawić na swoim, będzie miał przeciwko sobie ich obu. Byli bowiem jak bracia.

—          No dobrze — powiedział niby to już udobruchany — na pewno jesteście repatriantami, co?

—          Wcale nie! Myśmy się tylko przebrali za repatriantów — odezwał się żywo mniejszy. — Tak naprawdę przysyła nas Wysoka Komisja Sojusznicza w celu zbadania jakości wody na niemieckich dworcach kolejowych.

—          Nie straciliśmy jeszcze poczucia humoru, co? — zaczął się ostrożnie wycofywać zawiadowca. — Brawo! To mi się podoba.

Oni tymczasem pozdejmowali koszule i nachylili nad korytem, prawie zanurzając się w nim. Nie zważając na to, że woda jest letnia i stęchła, a przy tym niespecjalnie czysta, ochlapali się nią prychając, zadowoleni z długo oczekiwanego odświeżenia.

Kiedy wycierali się do sucha koszulami, drobniejszy z nich — był to Tomasz Brandin — przyglądał się koledze z pewnym zacie­kawieniem i troską.

—              Jak się zatem czujesz, Zygfrydzie, mój szanowny przyjacielu? Nie
ogarnia cię na nowo uczucie miłości do stron rodzinnych?

Zygfryd Sonnenberg nie odpowiedział. Jak urzeczony patrzył na teren stacji i na to, co było widać poza nią. Budynek dworcowy leżał w ruinie, ale była to ruina trochę uporządkowana — gruz starannie ułożono w stosy, oczyszczono dróżki, urządzono prowi­zoryczne wejście i wyjście, całość ogrodzono płotem i zbudowano z desek barak z napisem: „Sprzedaż biletów — Nadawanie bagażu — Biuro dworcowe".

Wydawało się jednak, że dalej prócz ruin nie ma już nic, tylko stosy

8

kamieni, wzgórki gruzu, resztki murów z martwymi oczodołami w miej­scach, gdzie dawniej były okna.

—          Mój Boże — odezwał się przerażony Zygfryd Sonnenberg. — Jak to się mogło stać?!

—          Nie pytasz chyba mnie. — Tomasz Brandin spojrzał na niego lekko zdziwiony. — Z tym powinieneś się zwrócić do kogo innego. Może do tych, którzy bezpośrednio lub pośrednio uczestniczyli w tym kataklizmie. Niektórzy z nich z pewnością jeszcze żyją, nawet tu, w twoim Rosenburgu. Poza tym przecież wiedziałeś wcześniej, że twoje miasto było bombardowane jeszcze w samym końcu wojny. Mówiono o tym w ostatnim komunikacie, jaki udało ci się usłyszeć prawie pięć lat temu.

—          No tak — przyznał zdławionym głosem Zygfryd Sonnenberg — ale ja nie tak to sobie wyobrażałem. Nie aż tak! Miasto wygląda jak starte z powierzchni ziemi!

—          A jednak nie całkiem — mitygował go Tomasz Brandin — kilka domów jeszcze stoi. Widać kwitnące drzewa i krzewy, także ludzie w pociągu byli dość weseli. Okolica jest rzeczywiście taka wspaniała, jak mi zawsze opowiadałeś. Właśnie teraz prezentuje się w całej kra­sie! — Wskazał budowlę, wznoszącą się w pewnej odległości na łagodnym wzgórku. Twór ten, złożony z dziwacznie stłoczonych tarasów i wieżyczek, coś w rodzaju niedużego zamku, z daleka robił wrażenie zachowanego całkiem dobrze. Był to właściwy Rosenburg, od którego wzięło nazwę miasto. — Dawniej, patrząc z dworca, na pewno nie można było dojrzeć tego cacka w pełnej okazałości.

—          Nie było to wcale potrzebne — odparł gniewnie Zygfryd Sonnen­berg. — To właśnie tam wzięło początek wiele nieszczęść, które spadły na nasze miasto! Nawet w ostatnich czasach. Być może znów zanosi się na coś podobnego.

—          Czyżby to była siedziba Wernersów? — zapytał Tomasz Brandin z nagłym ożywieniem. — Mam na myśli tę wpływową rodzinę, o której mi tyle opowiadałeś.

—          O którą zawsze tak bardzo wypytywałeś! — poprawił go Zygfryd Sonnenberg. — A ja czasem zadawałem sobie pytanie, skąd się bierze ta ciekawość? Przecież wcale nie znasz tych ludzi.

—          Nie.

—          No, to już wkrótce poznasz ich bliżej. Tu po prostu nie sposób

9

uniknąć styczności z nimi, z wszelką pewnością tak samo jest także dzisiaj. Brali oni wprawdzie udział we wszystkich wojnach, ale sami dotychczas jeszcze żadnej nie przegrali.

Tomasz Brandin usiłował podtrzymać towarzysza na duchu:

—          Nie musisz patrzeć na wszystko aż tak pesymistycznie!

—          Czy mogę inaczej patrzeć na tak kompletne zniszczenie?

—          Wobec tego pociesz się, że akurat ten śliczny, przedziwny zame­czek jak z bajki pozostał nienaruszony — poradził mu Tomasz Brandin.

—          Właśnie ten zameczek zasługiwał na zbombardowanie — powie­dział twardo Zygfryd. Taka reakcja u człowieka zazwyczaj bardzo zrównoważonego godna była uwagi. — To, co nazywamy losem, zawsze dotyka nie tych, których naprawdę powinno dosięgnąć.

—          Słusznie! — potwierdził Tomasz Brandin. — Zawsze krzywdzi tylko biedaków i poczciwców! Oni są bezradni i stworzeni jakby tylko po to, by ich gnębić i wyzyskiwać. Nie znają języka, w którym mogliby się poskarżyć lub wyrazić protest. Stale są zdani na czyjąś łaskę i niełaskę.

—          Czy koniecznie tak musi być, Tomaszu? I czy my także mamy być tacy?

—          Nie musimy i wcale nie mamy zamiaru! Skąd twój pesymizm?

—          Stąd, że teraz pora pomyśleć o wszystkich, którzy żyli razem ze mną tu, w tym mieście, w moim świecie. Zadaję sobie pytanie, co się z nimi działo, kiedy nasz Rosenburg zamieniał się w gruzowisko?

—          Zdaje mi się, Zygfrydzie, że co do tego mogę cię uspokoić. Podczas jazdy pociągiem wyczytałem w gazecie, że statystyka dowodzi pewnej prawidłowości: zmasowane ataki bombowe były w stanie równać z ziemią co mniejsze miasta jak ten twój Rosenburg, ale nie potrafiły jednocześnie uśmiercić całej ludności. Tylko co dziesiąty gryzie ziemię lub raczej odłamki betonu.

—          Nigdy nie potrafiłeś mnie skutecznie uspokoić — stwierdził Zygfryd Sonnenberg. — Dla mnie ważna jest jedynie odpowiedź na pytanie, kto z mojej rodziny pozostał przy życiu.

—          Spróbujmy się o tym przekonać, drogi przyjacielu. Obawiam się, że nie można wykluczyć pewnych niespodzianek, które po części mogą się okazać nawet przyjemne.

10

Znów ubrani w stylu odpowiednim dla repatriantów powracających z niewoli opuścili dworzec kolejowy w miasteczku Rosenburg, którego oficjalna nazwa brzmiała „Rosenburg-Nowe Osiedle". Szli wśród ruin uprzątniętymi do czysta ulicami. Na zwałach gruzu rosły dzikie krzewy obsypane wiosennym kwieciem — złociście żółtym, ciem-nofioletowym, białym.

Wydawało się, że Tomasz Brandin postanowił nie dostrzegać nic oprócz piękna kwiatów. Natomiast jego przyjaciel Sonnenberg wy­glądał na przytłoczonego potężnymi rozmiarami zniszczeń.

—          To był kiedyś nasz kościół! — powiedział, wskazując na piętrzące się wysoko kamienne usypisko. — Tu mnie ochrzczono i tu później brałem ślub.

—          Jedno i drugie zapewne przeżywałeś z prawdziwą rozkoszą?

W ciągu ubiegłych pięciu lat niejednokrotnie okazywało się, że lepiej nie słyszeć tego rodzaju słownych zaczepek. Tomasz Brandin bowiem z upodobaniem odgrywał rolę upartego prowokatora, z premedytacją prawiąc przykrości.

Zygfryd Sonnenberg nie dał się odwieść od rozważań na temat ruin.

—          Tuż obok kościoła znajdowała się moja ulubiona restauracja. — Wskazał inny wzgórek cegły. — Wytworna, po mieszczańsku solidna kuchnia! Serwowane tu kiełbaski, duszone z kapustą i smażone na wędzonce, były na poziomie światowym, lepsze niż w Norymberdze!

—          Może to i strata — zaśmiał się z niejakim trudem Tomasz Bran­din. — W obozie jedliśmy pieczone szczury. I nie powiedziałbym, że robiliśmy to bez przyjemności.

Zygfryd Sonnenberg wydawał się w tej chwili głęboko pogrążony we wspomnieniach. Znów wskazał jakąś stertę ceglanego gruzu.

—          Tam mieścił się przytułek dla około pięćdziesięciorga nieślubnych dzieci i sierot. Wspierałem ten zakład nie tylko finansowo, ale też moralnie.

—          Bardzo to piękne — stwierdził wyrozumiale Tomasz Brandin. — Oczywiście zależało ci na tym, by w swoim Rosenburgu mieć opinię szczodrego obywatela. Czyżbyś miał ochotę nadal odgrywać podobną rolę?

Zygfryd Sonnenberg odparł:

—              Wojna przecież zmieniła tak wiele, a może nawet wszystko. Po
prostu przekształciła.

—        Nie jestem tego aż tak bardzo pewny.

—        W każdym razie nie" zamierzam godzić się na to, by mnie znów wykorzystywano i posługiwano się mną jak wygodnym narzędziem. Zwłaszcza po wszystkim, co działo się przez ten czas i co my obaj musieliśmy przeżyć.

—        Twoje słowa brzmią bardzo obiecująco!

Zygfryd Sonnenberg wskazał jeszcze jeden rozciągający się przed nimi obszar zasłany różowawoczerwonym gruzem.

—        To był hotel. Pod pewnym względem można się było w nim czuć dość swobodnie.

—        I właśnie dlatego bywałeś jego gościem! Dopiero teraz cię poznaję.

—        Ale wciąż jeszcze nie dość dokładnie, Tomaszu. Dlaczego tak jest, zrozumiesz już niedługo. O ile moja rodzina zachowała się przy życiu. Jeśli ocalał z niej ktokolwiek, także potrafi cię wprawić w zdumienie. Oczywiście chciałbym, ażeby wszyscy jeszcze żyli!

—        Dlaczego nie miałoby się okazać, że tak właśnie jest? Przecież ty także przetrwałeś wszystko. Gdzie właściwie mieszkałeś?

—        Zaraz za rogiem, przy ulicy Górskiej pod numerem piątym. Chodźmy, to ci pokażę.

Zygfryd szybko ruszył przed siebie. Obaj z Tomaszem skręcili w boczną ulicę, wciąż przyspieszając kroku. Zygfryd szedł z wyrazem napięcia na twarzy, przeszukując oczyma otoczenie. Widocznie i tu nie miał nadziei ujrzeć nic oprócz resztek zrujnowanych budynków. Gdzie­niegdzie stały ściany, tu i ówdzie zachowały się jeszcze ramy okienne, choć pozbawione szkła. O kilka kroków od nich stała otwarta na oścież brama, a na niej widniała tabliczka z nazwiskiem, które nie dało się odczytać. Jednak Sonnenberg je znał.

—              To był kiedyś mój dom!

Wydawało mu się, że stoi nad grobem, choć ów grób nie był jeszcze nieodwołalnie zamknięty.

Jego przyjaciel wygłosił niemal fachową opinię:

—        Całkiem solidny budyneczek, z pewnością porządnie podpiwni­czony. Jestem pewien, że tam na dole można było przeżyć.

—        Masz rację, Tomaszu — powiedział Zygfryd z dumą i odrobiną nadziei — zawsze dbałem o to, by wszystko było solidne. Starałem się

także odpowiednio budować. Ale rozejrzyj się tylko! Jak okiem sięgnąć, żywego ducha. Wygląda na to, że wszyscy wymarli!

12

—              To tylko tak się wydaje — podtrzymywał go na duchu przyjaciel,
uważnie przyglądając się otoczeniu. — Spójrz naprzeciwko, zdaje się,
że tam ktoś jeszcze żyje.

Najpierw dostrzegli jedynie szybko poruszający się cień. Potem spośród resztek murów wyszła na światło dzienne jakaś istota ludzka, okutana w szmaty i pokryta pyłem. Surowa, energiczna twarz starej kobiety była okolona gęstwą brudnych, białosiwych włosów.

—          Akuratnie ona! — wyrzucił z siebie Zygfryd Sonnenberg.

—          Z wyglądu niezwykle miła starsza pani! — ocenił ją Tomasz Brandin w przystępie dobrego humoru.

—          Tę panią Gartner — szepnął Zygfryd nie bez nutki mimowolnego uznania — zawsze nazywano piekielną babunią! Czegoś podobnego widocznie nie sposób wytępić.

Ciemnoszara istota, jakby żywcem przeniesiona z innej epoki, wy-miętoszona i zakurzona, podeszła do przybyszów. Umierając wprost z ciekawości, zlustrowała ich spojrzeniem; sapała przy tym mocno, a potem z nagła wyszczerzyła do nich zęby.

—          Czy nie mylą mnie przypadkiem moje stare oczy? Czy to rzeczywiście jesteś ty, Zygfrydzie, mój miły, kochany chłopcze?

—          Tak, to ja.

—          A więc przeżyłeś — stwierdziła żywo starucha, powszechnie nazywana matką Gartner. — Chwast nie ginie tak łatwo.

—          Co można stwierdzić na pani przykładzie — oświadczył przyjaźnie Tomasz Brandin.

—          ...