1.Co oznacza pojęcie administracja?
administracja-organizatorska działalność państwa, wyodrębniona organizacyjnie i kompetencyjnie obejmująca szeroki zakres spraw społecznych, działająca przy pomocy systemu biurokratycznego i regulowana przez ogólne normy prawne.
· pojęcie to wywodzi się z łac. administrare- co oznacza służyć z czasem obsługiwać, zarządzać, wykonywać decyzje administracyjne, ale nigdy nie rządzić.
· w krajach anglosaskich oznaczała zarządzanie sprawami osoby prywatnej.
· W krajach rzymskich pojęcie to ograniczało się do zarządzania sprawami publicznymi.
· Geneza nowożytnej administracji powstała w absolutyzmie.
2.Z jakim okresem wiąże się geneza nowożytnej administracji?
Geneza nowożytnej administracji wiąże się z okresem absolutyzmu. Upatruje się ją na wiek XVIII, kiedy to zaczęły powstawać monarchie absolutne (najpierw w Hiszpanii, Francji potem w Europie Środkowej)
3.Zasady organizacji systemu biurokratycznego:
Biurokratyczne zasady organizacyjne administracji:
Ø zawodowy charakter administracji:
- urzędnicy otrzymywali wynagrodzenie za pracę
- musieli mieć odpowiednie przygotowanie zawodowe
- na stanowisko urzędnika wymagano kompetencji
-urzędnikom przysługiwały także świadczenia rentowne i emerytalne
-ważna była trwałość stosunków pracy
Ø pionowy i poziomy podział władzy i związana z nim specjalizacja (poszczególne urzędy specjalizują się w określonych zadaniach):
· podział poziomy: - podział według kryterium rzeczowego
-rozgraniczanie zadań urzędników na tym samym szczeblu
-urzędnicy załatwiają sprawy jednego odcinka życia
gospodarczego.
· podział pionowy: - urzędnicy różnych szczebli np. w ministerstwie
- obowiązki powinny być tak sprecyzowane by nie dochodziło
do konfliktów
Ø hierarchiczna struktura władzy:
- podległość urzędników: osobowa i służbowa (obowiązek podporządkowania się poleceniom przełożonego)
Ø Obowiązywanie formalnych, generalnych reguł określających zachowania na poszczególnych stanowiskach:
· zasada resortowości:(ukształtowana we Francji) działalność podzielona na niezależne struktury organizacyjne zwane resortami:
-spraw zagranicznych
-sprawiedliwości
-skarbu
-spraw wojskowych
-spraw wewnętrznych
· Zasada centralizacji i decentralizacji:
podporządkowanie przekazywanie uprawnień
organów niższych decyzyjnych organom
urzędom wyższym lokalnym
· zasada koncentracji i dekoncentracji:
skupienie decyzji przekazanie podejmowania
na organy centralne części decyzji organom niższym
· zasada hierarchicznego podporządkowania-organy niższe podporządkowane
organom wyższym w pracy i życiu
· zasada kolegialności i jednoosobowego kierownictwa:
organy wieloosobowe; decyzje szybko podjęte
decyzje podjęte przez przez 1 osobę
większość
4. Pojęcia:
monarchia absolutna- forma państwa feudalnego, w którym niekontrolowana i niepodzielna władza monarchy jest nieograniczona. Monarcha spełnia władzę ustawodawczą, sądowniczą i wykonawczą, on sam tworzy prawo.
o Monarchia absolutna rozwinęła ideę suwerenności państwa
o Stworzono i zaczęto posługiwać się pojęciem ”państwo”
o Doszło do unifikacji politycznej i administracyjnej
o Stworzono system biurokratyczny, urzędniczy na którym opierała się monarchia
monarchia oświecona- odmiana monarchii absolutnej, przyjęcie tych haseł Oświecenia, które nie były przeciwko absolutyzmowi. Władca przyznaje pewne wolności społeczeństwu, lecz jednak pozostaje monarchą absolutnym nad dziedzinami administracji Państwowej.
Kameralizm-nauka o sposobach jak najlepszego zapełnienia skarbu monarszego. Jednym ze sposobów służących realizacji tego celu była odpowiednia organizacja życia gospodarczego; twierdzono, że sprzedaż przynosi państwu duże dochody, a więc należało wywozić towary, a ograniczyć import
policyzm- monarcha jest jedyną najlepiej oświeconą osobą w kraju i powinien działać dla dobra swoich poddanych, a więc powinien wkraczać we wszystkie dziedziny życia społecznego. Miał na celu:- zarząd państwem-miastem
- zapewnienie szczęścia i dobrobytu poddanym
-dążenie do powstania państwa dobrobytu
- reglamentowanie-wydawanie aktów prawnych zawierających
zakazy/nakazy zachowań.
państwo policyjne-w monarchii absolutnej system polegający na wydawaniu przez administrację przepisów obowiązujących tylko poddanych, nawet wbrew ich woli, ingerując w stosunki prywatne w sposób nieograniczony. Nie było żadnych praw obywatelskich, żadnych środków ochrony, ani tym bardziej sądownictwa administracyjnego.
Cechowało się: - działaniem „dla ludu” ale „bez ludu” i często „wbrew woli ludu”
- interwencją w życie obywateli
- brakiem praw człowieka i obywatela (poddany mógł napisać skargę na
administrację, ale administracja nie musiała tego rozpatrywać).
W XXw. ustrój, w którym pozbawiono obywateli ochrony przed organami bezpieczeństwa, które stanowiły środki represji wobec obywateli
5. Reguły dotyczące biegu sprawy administracyjnej:
a) pisemna dokumentacja
b) rejestracja sprawy
c) sprawa trafia do konkretnego urzędu
d) następnie przekazywana jest referentom do projektu decyzyjnego (adaptacja-odrzucenie)
e) przepisanie na czysto
f) oddanie do podpisu upoważnionej osobie do podpisu
g) przekazanie adresatowi (decyzja)
6.Reformy administracyjne w Polsce w dobie oświecenia
a. Reformy dokonywano stopniowo, początkowo tworzono pojedyncze nowoczesne resorty
* 1764 rok –powołano komisje skarbowe i wojskowe dla Litwy i Korony, były to kolegialne i nowoczesne ministerstwa skarbu i wojskowości
* 1773 rok – Komisja Edukacji Narodowej
* 1775 rok – Rada Nieustająca – nowoczesny rząd składający się z 5 departamentów (ministerstw)
-interesów cudzoziemskich
-wojska
-policji
b. Następnym etapem była Konstytucja 3 maja z 1791 roku, która wprowadzała:
* trójpodział władzy
* rząd zwany Strażą Praw składający się z 6 ministerstw (5 wyżej wymienionych i Komisji Edukacji Narodowej)
* rząd ponosił odpowiedzialność przed sejmem
* wprowadzono zarząd terytorialny w państwie: administracją rządową w terenie były w
-województwach – komisje porządkowe, cywilno – wojskowe
-miastach – rady uchwalające, składające się z właścicieli nieruchomości i ciał wykonawczych zwanych magistratami, na czele z wójtem lub prezydentem
7.Samorząd angielski – w Anglii od czasów średniowiecza funkcjonował specyficzny samorząd. W hrabstwach 9najwiekszych jednostkach podziału administracji terytorialnej) funkcję pełnili sędziowie pokoju, było ich 8, byli wybierani przez króla spośród miejscowej zamożnej szlachty, pełnili funkcje honorowo, co uniezależniało ich od władzy centralnej. Samorząd angielski posiadał uprawnienia wydawania aktów normatywnych i nie podlegał żadnej kontroli
8. Co znaczy pojęcie klasycznej administracji XIX w:
Podstawami kształtowania się tzw. klasycznej administracji, czyli wzorcowej i w swoim rodzaju doskonałej był autokratyzm, czyli rządy jednostki oraz liberalizm. Przełomowe znaczenie ma tutaj rewolucja francuska, bowiem instytucje napoleońskiej Francji dały początek klasycznej administracji. We Francji ugruntowano burżuazyjne instytucje prawne, sądowe, administracyjne. W II poł. XIXw wprowadzono instytucje, o które postulował obóz liberalizmu politycznego: samorząd terytorialny, sądownictwo administracyjne, zasadę konstytucjonalizmu i związaną z nimi gwarancję praw i wolności obywatelskich. Oprócz tego Napoleon stworzył: kodeks cywilny, trójpodział władzy i poszanowanie własności prywatnych.
9. Jakie doktryny miały wpływ na działalność administracji w XIX w:
·Liberalizm: - źródłem bogactwa państwa jest praca ludzka,
-państwo nie ingeruje w życie obywateli, ograniczenie administracji do armii,
policji i sądownictwa,
-nieskrępowana działalność,
-zasada autoregulacji: kraj sam się rozwija,
-zwolennicy naturalnych praw,
-teoria walki o byt.
·Liberalizm gospodarczy i społeczny: -brak ingerencji państwa w działalność gospodarczą i
życie społeczne
·Socjalizm: -utopia – brak szans na realizacje,
-wartość prywatna źródłem zła,
-rodzina-represyjna komórka społeczna,
-niewolnictwo kobiet w rodzinie,
-kobiety miały pracować we wszystkich zawodach,
-ateizm,
-szeroka interwencja państwa.
·Ruch chrześcijańsko-demokratyczny: -chadecja,
-wartości moralne,
-zasada pomocniczości,
-pomagają krewni, bliscy a jak nie to państwo,
-solidarność,
-najważniejszą ze wspólnot jest rodzina
10. Na czym polegała konstrukcja państwa prawnego?
Konstrukcja państwa prawnego(lub praworządnego)- pojawiła się w I połowie XIX w. przede wszystkim w państwach niemieckich, a jej nazwa związana jest m.in. z tytułem dzieła Roberta von Mohla „Nauka policji zgodnie z zasadami państwa prawnego”, konstrukcja ta jednakże ugruntowała się i upowszechniła dopiero w 2 połowie XIX. Była przeciwieństwem państwa policyjnego.
Cechowały ją: - zasada konstytucjonalizmu- konstytucja najważniejszym aktem prawnym
- hierarchia aktów prawnych: 1)konstytucja;
2)ustawy;
3)rozporządzenia(wszystkie inne dokumenty)
Akty niższego rzędu muszą być zgodne z aktami wyższego rzędu
- zapewnienie praw i wolności obywateli
- równość wobec prawa
-odpowiedzialność rządu przed parlamentem
- stworzenie sądownictwa administracyjnego i samorządu terytorialnego
- podział władzy (prawodawcza, wykonawcza, sądownicza)
- decentralizacja – rozwój samorządu terytorialnego - Administracja poddana jest kontroli ze strony legislatywy
Konstrukcja państwa prawnego ugruntowywała poddanie administracji „rządom prawa”
11. Sądownictwo administracyjne w XIX w. w Prusach, Austrii i Francji:
·Austria: sądy jednoinstancyjne: -Trybunał Administracyjny był jedyną instancją
sądowo-administracyjną, składał się z sędziów
posiadających kwalifikacje sędziowskie
-właściwości trybunału określano przy pomocy klauzuli
generalnej (prawo rewizji)
-skargi z całego państwa spływały do trybunału
administracyjnego w Wiedniu
- zajmował się wszelkimi sprawami, z jakimi zgłaszali
się obywatele
-trybunał rozstrzygał skargi na sprzeczne z prawem decyzje
administracyjne
-spod kompetencji trybunału wyłączono pewne sprawy,
wyliczając je enumeratywnie (m.in. decyzje podejmowane
na podstawie swobodnego uznania)
-trybunał posiadał wyłącznie uprawnienia kasacyjne wobec
zaskarżonego aktu administracyjnego, mógł zatem
zaskarżoną decyzję uchylić i odesłać do ponownego
rozpoznania
·Francja: sądy dwuinstancyjne i generalna klauzula kompetencyjna (dla II instancji): I. Rada Stanu (najwyższa) i II Sądy Prefekturalne- rozpatrywały one spory administracyjne, spory majątkowe między obywatelami i państwem i skargi na nadużywanie władzy przez administrację.
·Prusy: sądy trójinstancyjne: I i II – związane z samorządem terytorialnym, III instancja-Najwyższy Trybunał Administracyjny w Berlinie: -właściwości sądów określano metodą mieszaną, której podstawą była klauzula enumeracyjna
- klauzulę enumeracyjną uzupełniała
klauzula generalna, stosowana w
sprawach policyjnych i skarbowych
- obowiązywał system rewizji
- rozpatrywano sprawy ściśle wymienione
w kodeksie
- procedura była pisemna, a sądy I instancji
były organami egzekucyjnymi swoich
orzeczeń
12. Podział terytorialno-administracyjny w XIX w Francji: ?
na początku XIX dokonano reorganizacji administracji centralnej i podziału na resorty: spraw zagranicznych, wojskowych, sprawiedliwości, skarbu, spraw wewnętrznych(czuwanie nad zachowaniem porządku i bezpieczeństwa publicznego.) Z czasem z resortu spraw wewnętrznych wyodrębniono resorty: oświaty, przemysłu, handlu, rolnictwa, robót publicznych. Zawężono pojęcie policji, a ukształtowały się nowoczesne służby ochrony bezpieczeństwa takie jak: żandarmeria i służba cywilna(umundurowana).
Nowy podział terytorialno-administracyjny:
· gmina: -miasto lub wieś, miały charakter historyczny
à władzę miał mer
· okręg: -charakter racjonalistyczny,
-podział historyczny nie był brany pod uwagę
à władzę sprawował podprefekt
·departament -charakter racjonalistyczny,
-podział historyczny nie był brany pod uwagę,
-organizację departamentów oparto na przesłankach racjonalnych:
geograficznych i gospodarczych,
-o ich wielkości decydował zasięg marszu pieszego, tzn. granica departamentu
musi być o tyle oddalona od stolicy by można było pokonać tę drogę pieszo w
ciągu jednego dnia
- ich nazwy tworzono od nazw rzek, gór itp.
à władzę miał prefekt(kierował on administracją podlegającego...
knsia