Postępowanie uproszczone.PDF

Wyrok

Przeglądaj tym dziale:

Data: 08.04.2008 r.

Postępowanie uproszczone przed sądem karnym

Na czym polega postępowanie uproszczone?

Postępowanie uproszczone ma zasadnicze cechy postępowania zwyczajnego, jednakże w

przeciwieństwie do tego drugiego przewiduje mniej wymagań procesowych i w

dochodzeniu, i w postępowaniu sądowym, bądź też dopuszcza możliwość spełnienia ich w

uproszczonej formie. Dzięki temu proces przebiega sprawniej.

W postępowaniu uproszczonym stosuje się przepisy o postępowaniu zwyczajnym, chyba

że dane kwestie zostały uregulowane przepisami rozdziału 51 Kodeksu postępowania

karnego. W sprawach rozpoznawanych w trybie uproszczonym mają bowiem

pierwszeństwo przepisy rozdziału 51 K.p.k.

Kiedy dopuszczalne jest postępowanie uproszczone w sądzie karnym?

Co istotne, postępowanie uproszczone jest fakultatywne (nieobowiązkowe). Każda sprawa

z oskarżenia publicznego przewidziana ustawowo do rozpoznania w trybie uproszczonym

może więc toczyć się również w postępowaniu zwyczajnym.

Sąd może rozpoznać w trybie uproszczonym sprawy, w których było prowadzone

dochodzenie (tj. generalnie sprawy drobniejsze). Warunkiem więc rozpoznania przez sąd

sprawy w postępowaniu uproszczonym jest uprzednie prowadzenie postępowania

przygotowawczego w postaci dochodzenia, a zatem też w formie uproszczonej. W związku

z tym przesłanki (warunki) trybu uproszczonego są wspólne, zarówno dla stadium

przygotowawczego, jak i sądowego. Sąd, dokonując wstępnej kontroli aktu oskarżenia w

trybie art. 339 § 3 pkt 3 k.p.k., powinien zatem zbadać przesłanki warunkujące

dopuszczalność prowadzenia w danej sprawie postępowania uproszczonego (art. 469

K.p.k.) zarówno od strony formalnej (tj. korelację formy prowadzonego w sprawie

postępowania przygotowawczego ze wskazaniem trybu postępowania sądowego), jak i od

strony materialnej (czy postępowanie przygotowawcze było legalne, tzn. odpowiadało

wymogom ustawowym przewidzianym dla danego rodzaju postępowania) - tak: uchwała

Sądu Najwyższego - Izba Karna z 25 marca 2004 r., sygn. I KZP 43/2003. Tylko legalnie

prowadzone dochodzenie pozwala bowiem na uruchomienie w stadium jurysdykcyjnym

postępowania uproszczonego.

Jak rozpoznawany jest wniosek oskarżonego o dobrowolne poddanie się karze?

Do chwili zakończenia pierwszego przesłuchania wszystkich oskarżonych na rozprawie

głównej oskarżony, któremu zarzucono występek, może złożyć wniosek o wydanie wyroku

skazującego i wymierzenie mu określonej kary lub środka karnego bez przeprowadzania

postępowania dowodowego; jeżeli oskarżony nie ma obrońcy z wyboru, sąd może, na

jego wniosek, wyznaczyć mu obrońcę z urzędu. W ramach postępowania uproszczonego

taki wniosek oskarżonego, złożony przed rozprawą, sąd może rozpoznać na posiedzeniu.

O terminie posiedzenia zawiadamia się wówczas strony, przesyłając im odpis wniosku.

Nieusprawiedliwione niestawiennictwo pokrzywdzonego lub oskarżyciela publicznego nie

stoi w tym przypadku na przeszkodzie uwzględnieniu wniosku, jeśli spełnione są

pozostałe warunki jego uwzględnienia określone w art. 387 K.p.k. To samo dotyczy

odpowiednio rozpoznania takiego wniosku na rozprawie.

Jakie zasady mają służyć przyspieszeniu postępowania uproszczonego?

Jeżeli akt oskarżenia odpowiada warunkom formalnym, a sprawę skierowano na rozprawę

główną, odpis aktu oskarżenia można doręczyć oskarżonemu łącznie z wezwaniem na

rozprawę. W postępowaniu uproszczonym dopuszcza się więc połączenie dwu czynności -

łącznego doręczenia odpisu aktu oskarżenia (art. 338 § 1) z wezwaniem na rozprawę

(art. 353 K.p.k.), przy czym konieczne jest zachowanie 7-dniowego terminu między

doręczeniem wezwania a datą rozprawy.

Sprawy w trybie uproszczonym sąd rozpoznaje w I instancji wyłącznie jednoosobowo;

sędzia ma prawa i obowiązki przewodniczącego. W trybie uproszczonym wyłączona jest

natomiast możliwość wyznaczenia innego składu niż jednego sędziego (nawet w sprawach

zawiłych).

Natomiast w II instancji obowiązuje ogólna zasada, iż na rozprawie apelacyjnej sąd

orzeka w składzie 3 sędziów, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. Prezes sądu okręgowego

może jednak zarządzić rozpoznanie sprawy w postępowaniu odwoławczym w składzie 1

sędziego. Dotyczy to dotyczy wyłącznie składu sądu rozpoznającego apelację od wyroku

wydanego w trybie uproszczonym.

W postępowaniu uproszczonym niestawiennictwo oskarżyciela nie tamuje toku rozprawy

ani posiedzenia. Niestawiennictwo oskarżyciela (zarówno niestawiennictwo

usprawiedliwione, jak i nieusprawiedliwione) nie stanowi więc przeszkody w prowadzeniu

rozprawy i rozpoznaniu sprawy. Jest to wyjątek od reguły obowiązującej w postępowaniu

zwyczajnym. W postępowaniu zwyczajnym bowiem udział oskarżyciela w rozprawie jest

obowiązkowy (według art. 46 K.p.k.). Odnosi się to także do niektórych posiedzeń, np.

wskazanych w art. 339 § 5 K.p.k.

Nie odbiera to oskarżycielowi uprawnień procesowych. Jeśli zaś oskarżyciela nie

zawiadomiono bądź zawiadomiono go wadliwie o terminie i miejscu rozprawy, stanowi to

uchybienie procesowe, które może stanowić względną przyczynę odwoławczą.

Sąd wcale nie ma jednak obowiązku prowadzić rozprawy w przypadku niestawiennictwa

oskarżyciela publicznego.

Jeżeli w sprawie z oskarżenia publicznego nie bierze udziału w rozprawie oskarżyciel, akt

oskarżenia odczytuje protokolant.

Co jeśli oskarżony nie stawi się na rozprawę główną?

Jeśli oskarżony, któremu doręczono wezwanie, nie stawi się na rozprawę główną, sąd

może prowadzić postępowanie bez jego udziału, a jeżeli nie stawił się również obrońca -

wydać wyrok zaoczny.

Dalsze prowadzenie rozprawy

Rozprawy głównej nie można przeprowadzić w czasie nieobecności oskarżonego, jeżeli

usprawiedliwiwszy swe niestawiennictwo wnosił o odroczenie rozprawy. Ponieważ

obecność oskarżonego na rozprawie stanowi jedno z najważniejszych gwarancji procesu

karnego, sąd powinien rozprawę odroczyć, gdy zachodzi przypuszczenie, że

niestawiennictwo oskarżonego może być usprawiedliwione bądź że nie został on należycie

powiadomiony. Sąd może zatem prowadzić rozprawę w trybie uproszczonym pod

nieobecność oskarżonego wyłącznie wtedy, gdy nie stawił się on na rozprawę, mimo

doręczenia mu wezwania, oraz nie usprawiedliwił niestawiennictwa i nie wniósł o

odroczenie rozprawy (według art. 480 K.p.k.). Wydany w takiej sytuacji wyrok nie jest

wyrokiem zaocznym!

W razie gdy oskarżony nie stawił się na rozprawę, odczytuje się uprzednio złożone jego

wyjaśnienia. Sąd może jednak zlecić przesłuchanie oskarżonego sędziemu wyznaczonemu

ze swego składu lub sądowi wezwanemu, w którego okręgu oskarżony przebywa, jeżeli

oskarżony nie stawił się z powodu przeszkód zbyt trudnych do usunięcia. W czynnościach

tych mają prawo brać udział strony, obrońcy i pełnomocnicy. Sędzia wyznaczony lub sąd

wezwany może przeprowadzić także inny dowód, którego potrzeba wyłoni się w toku

takiego przesłuchania.

Wyrok zaoczny

Sąd nie może wydać wyroku zaocznego, jeśli oskarżony nie złożył uprzednio wyjaśnień.

Już samą odmowę złożenia wyjaśnień należy jednak traktować jako ich złożenie.

Wyrokiem zaocznym wydanym w postępowaniu uproszczonym można orzec tytułem

środka zabezpieczającego jedynie przepadek przedmiotów. Niedopuszczalne jest więc

orzekanie takim wyrokiem zaocznym innych środków zabezpieczających. Warto tu

przypomnieć, iż środki zabezpieczające mają służyć ochronie społeczeństwa przed

sprawcą przestępstwa. Przepadek przedmiotów (wskazany w art. 39 pkt 4 K.k.) może być

orzeczony tytułem środka zabezpieczającego w związku z niepoczytalnością sprawcy czy

też przy umorzeniu z uwagi na znikomą szkodliwość lub okoliczność wyłączającą ukaranie

albo przy warunkowym umorzeniu postępowania. Aby zatem można było orzec inny

środek zabezpieczający niż przepadek, jak np. umieszczenie w zakładzie zamkniętym,

konieczne jest przeprowadzenie rozprawy z udziałem oskarżonego bądź jego obrońcy.

Wyrok zaoczny doręcza się oskarżonemu. Wyrok wydany po rozpoznaniu sprawy pod

nieobecność oskarżonego może być przez niego zaskarżony jedynie apelacją, natomiast

wyrok zaoczny - sprzeciwem lub apelacją. W terminie 7 dni od doręczenia odpisu wyroku

zaocznego oskarżony może wnieść sprzeciw od wyroku zaocznego, w którym powinien

usprawiedliwić swoją nieobecność na rozprawie. Może on połączyć ze sprzeciwem wniosek

o uzasadnienie wyroku na wypadek nieprzyjęcia lub nieuwzględnienia sprzeciwu. Jeżeli w

takiej sytuacji sprzeciwu nie przyjęto lub nie uwzględniono, sąd sporządza uzasadnienie

wyroku i oskarżony może wnieść apelację.

Sprzeciw oskarżonego jest skuteczny, o ile zostanie wniesiony w terminie 7 dni od

doręczenia odpisu wyroku zaocznego i zawiera usprawiedliwienie nieobecności (nie musi

on natomiast zawierać żadnych zarzutów).

Sąd nie uwzględni sprzeciwu, jeżeli uzna nieobecność oskarżonego na rozprawie

za nieusprawiedliwioną. Na postanowienie to służy zażalenie.

Uwzględnienie sprzeciwu powoduje ponowne rozpoznanie sprawy. Wyrok zaoczny traci

moc, gdy oskarżony lub jego obrońca stawi się na rozprawę.

Kiedy jednak sprawa trafi do rozpoznania w postępowaniu zwyczajnym?

Jeżeli dopiero po rozpoczęciu przewodu sądowego okaże się, że sprawa nie podlega

rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym, sąd za zgodą oskarżonego rozpoznaje

sprawę w dalszym ciągu w postępowaniu zwyczajnym. Konieczność takiej zmiany trybu

postępowania może wynikać np. ze zmiany kwalifikacji prawnej czynu wyłączającej tryb

uproszczony czy pojawienia się okoliczności wyłączającej postępowanie uproszczone (jak

np. pozbawienie wolności w innej sprawie). Warunkiem zmiany trybu jest przy tym, że

oskarżony wyrazi na to zgodę.

W postępowaniu uproszczonym każdorazowa przerwa w rozprawie może trwać nie dłużej

niż 21 dni (dla porównania w trybie zwykłym przerwa może każdorazowo trwać do 35

dni). Przerwa w rozprawie może więc być zarządzona wielokrotnie, byleby nie

przekroczyła ww. okresu.

Jeżeli natomiast w postępowaniu uproszczonym sprawy nie można rozpoznać w

powyższym terminie, to sąd rozpozna sprawę w dalszym ciągu w postępowaniu

zwyczajnym. Przy każdej zmianie składu sądzącego Kodeks postępowania karnego

wymaga prowadzenia rozprawy od początku (wedle art. 402 § 2 i art. 404 § 2 K.p.k.),

zaś zmiana trybu uproszczonego, przy założeniu orzekania jednoosobowego, na tryb

zwyczajny prowadzi do konieczności poszerzenia składu.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz.U. 1997 r.

Nr 89, poz. 555, ze zm.);

• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. 1997 r., Nr 88, poz. 553,

ze zmianami)

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: